Son birkaç yılda, beyin görüntüleme teknolojilerinin bu denli gelişmesi, binlerce yıldır etrafta bulunan bazı tabulara dair de daha derinlemesine kavrayışlar geliştirmeyi mümkün hale getiriyor. Utah Üniversitesi Tıp Fakültesi araştırmacılarının yürüttüğü sinirbilimi çalışmasına göre, dini ve “manevi” inançlar, beynin ödül devrelerini, tıpkı seks, kumar, uyuşturucu ve müzik gibi deneyimlerle aynı biçimde aktifleştiriyor.
29 Kasım 2016`da Social Neuroscience‘da yayımlanan araştırmada, inançlı insanların; maneviyat, ilahi ya da yüce olarak tanımladıkları deneyimlerin beyinde nasıl bir süreci işlettiği anlaşılmaya çalışıldı1.
Araştırmacılar, katılımcıların “maneviyatı hissetmelerine” sebep olarak bir çevre hazırlayarak, “Mormon Tarikatı –Hristiyan inancına sahip bir tarikat–” üyesi dindar bir grubun manevi hislerinde aktifleşen beyin bağlantılarını saptamayı amaçladı. Kendinde ve başkalarında, barış ve yakınlık duygusunu tanrı ile özdeşleştirmek, Mormonların hayatlarında kritik öneme sahiptir. Bu tarikatın üyeleri, kararlarını bu hisler temelinde verirler ve bu hisleri “ilahi” bir iletişm aracı olarak görürler.
Fonksiyonel Manyetik Rezonans Görüntüleme (fMRI) taramaları sırasında, 19 genç-yetişkin kilise üyesi (7’si kadın, 12’si erkek) “ruhani” hisler uyandırmak için düzenlenen dört göreve dahil oldu. Bir saatik sınavın, 6 dakikası; dinlenme, 6 dakikası; görsel-işitsel kontrol (Mormon kilisesinin üyelik istatistiklerini gösteren bir video), 8 dakikası; Mormon ve dünyadaki diğer tarikat liderlerinin sözlerinin dinlenmesi, 8 dakikası; Mormon Kitabı’ndan ve İncil’den aşina olunan kısımların okunması, 12 dakikası; görsel-işitsel uyaranlar (kilise tarafından üretilen aile ve İncil sahnelerinin videoları ve diğer dini hatırlatıcı içerikler) ve kalan 8 dakika ise yine söz alıntılarına ayrılacak şekilde düzenlendi.
Aşırı
dindar çalışmasındaki katılımcılar “ruhani bir deneyim” yaşadıklarında,
beynin aktif hale geçen bölgelerini (beynin bir ödül merkezi olan
nucleus accumbens de dahil olmak üzere) gösteren fMRI taraması
Araştırmacılar, yoğun bir ibadet hizmetine özgü duygu türlerini neredeyse evrensel olarak yaşadıklarını bildiren katılımcıların duygularıyla ilgili detaylı değerlendirmeler yaptılar. Ekip, katılımcıların, huzur ve fiziksel ferahlık hislerini belirledi. Taramanın sonunda, birçok katılımcının gözyaşları döktüğü görüldü. Bir deneyde, katılımcılardan; kilisenin ürettiği bir uyaranı izlerken “manevi” hislerinin zirve yaptığını hissettiklerinde önlerindeki butona basmaları istendi.
Araştırmacılardan ve makalenin yazarlarından Michael Ferguson; çalışmaya katılanların bir kurtarıcı düşünmeleri, sonsuza kadar aileleriyle birlikte olduklarını hayal etmeleri ve cennet gibi ödülleri düşünmeleri istendiğinde, beyinlerinin ve bedenlerinin bu duruma fiziksel bir yanıt ortaya koyduğunu söylüyor.
fMRI taramalarında, beynin ödülü işlemedeki kritik bir bölgesi olan ve seks, kokain, metafetaminler ve romantik aşk gibi eylemlerden sorumlu beyin ödül merkezinde (nucleus accumbens); güçlü “ilahi” hislere bağlı aktifleşme görüldü. Bu aktivitenin, katılımcıların butona basmadan yaklaşık 1-3 saniye önce zirveye ulaştığı görüldü ve dört görevin hepsinde de aynı durum tekrarlandı. Katılımcılar, yoğun duygular içerisine girdikçe, kalp atışlarının hızlandığı ve nefes alış-verişlerinin derinleştiği görüldü.
Öte yandan, beynin ödül devrelerine ilaveten, “ilahi” hislerin, beynin; değerlendirme, yargılama ve ahlaki sorgulama gibi görevlerden sorumlu kompleks bir beyin bölgesi olan orta prefrontal korteks ile de ilişkili olduğu gözlemlendi.
Kaynaklar ve İleri Okuma:
1 Social Neuroscience. http://www.tandfonline.com/doi/10.1080/17470919.2016.1257437
–University of Utah School of Medicine. “Religious Beliefs Activate Neural Reward Circuits in Same Way As Sex and Drugs.” http://neurosciencenews.com/neurotheology-mpfc-reward-5622/ (accessed November 29, 2016).
–“This is your brain on God: Spiritual experiences activate brain reward circuits.” http://medicalxpress.com/news/2016-11-brain-god-spiritual-reward-circuits.html
https://bilimfili.com/dini-inanclar-beynin-odul-merkezini-seks-kokain-ve-metafetaminlerle-ayni-sekilde-uyariyor/
