Mutasyon Nedir?
Canlı evrimi ve türleşme için temel sebep ve bir açıdan da sonuç sayılabilecek bir kavram olan mutasyon, bir organizmanın, virüsün yada kromozom harici genetik elementlerin (ekstrakromozomal genetik element) nükleotit dizilişinde meydana gelen kalıcı değişmelere denir. Mutasyon genellikle DNA ve RNA üzerinde düzeltilememiş hatalar sonucu meydana gelir.
Bunun bir kaç temel sebebi vardır: DNA eşlenmesi sırasında meydana gelen hatalar, DNA üzerinde mobil genetik elementler (DNA üzerinde yer değiştirebilen nükleotit dizgeleri) sebebiyle oluşan silinme (deletion) ya da eklenmeler (insertion), radyasyon ve kimyasal mutajenler (mutasyon yapıcılar). Mutasyonlar gözlenebilir karakterlerde (fenotip) değişmeye sebep olabilir de olmayabilir de. Hem normal hem de normal dışı biyolojik süreçlerde rol oynayabilen mutasyon, bağışıklık sistemi oluşturmamızın, evrimimizin ve kanserin temel sebebidir.
Bir mutasyon, gen ürününü (proteinler) değiştirebileceği gibi, genlerin fonksiyonunu yitirmesine veya düzgün çalışmasına da sebep olabilir. Tüm bu zararlara rağmen organizmalar , DNA tamiri mekanizmalarına sahiptir. Bu sayede bir mutasyonu düzeltebilir veya önleyebilirler. Ayrıca mutasyonlar sadece proteini direk olarak kodlayan DNA üzerinde olmak zorunda değildir, kod taşımayan RNA dizgeleri, mRNA, siRNA, miRNA, tRNA üzerinde de mutasyon gerçekleşebilir. Bu mutasyonlar da yine DNA mutasyonlarıyla aynı sonuçları doğurabilmektedir.
Evrime etkisi,
Mutasyon vücut hücrelerimizde gerçekleşirse o hücrede yapı, şekil ve işlev bozukluğuna sebep olabilir, kansere yol açabilir ancak yavrulara aktarılmaz. Mutasyonlar ancak üreme hücrelerinde olursa yavruya aktarılabilir ve her aktarılan mutasyon türleşmeye yani evrime yol açmaktadır.
İşte bu yüzden evrim yüzbinlerce hatta milyonlarca yıl almaktadır ve hep devam etmektedir. Ancak bu mutasyonların evrime tek etkisi değildir.
Dolaylı yoldan da olsa mutasyonlar vücut hücrelerinde gerçekleştiği zaman da evrimin elinden tutarlar. Örneğin bir canlının genetik yapısından dolayı mutasyona uğrama olasılığının fazla olduğunu varsayalım, bu durumda bu hasarlı ya da zayıf diyebileceğimiz genetik materyal, organizma mutasyonlar sebebiyle üreyemeden yok olursa, doğal seçilim işlemiş olur ve zayıf canlı elenir. Bu da bir türün içindeki daha sağlıklı bireylerin baskın olmasına sebep olur. Bu da evrimin kendine yarattığı başka bir yoldur.
