Mısırbilimci James P. Allen Mısır yazılarında 1.400'den fazla tanrının adını geçtiğini tahmin ediyor.[1]
Meslektaşı Christian Leitz ise tanrıların sayısız olduğunu belirtir.[2]
Bilinenlerin listesi için burdan,bkz.[11]
Afrika'nın geri kalanında olduğu gibi, eski Mısır halkı Eski Krallık, Orta Krallık ve Yeni Krallık boyunca çok etkiliydi. Bu, birçok tanrıya inandığı anlamına gelir. Bu tanrıların bazıları Ra, Anubis, Seth, Osiris, Isis ve Horus idi. Mısırlılar bu tanrılara hayvan kurban ederek ve tütsülerle yapıyorlardı. Eski Mısır dini ritüelleri çok farklı biçimler aldı.
Anubis ölünce kalbi tartıyordu
İnsanlar bütün Mısırlıların tanrılara ait olduğuna ve Firavun'un tanrıların yeryüzünde temsilcisine veya belki de bir tür tanrıya ait olduğuna inanıyorlardı. Mısır'daki her şey Firavun'a aitti. Anubis öldüğünüzde,kalbinizi (ruhunuzu) tüyle karşılaştırıyor ve eğer kalbiniz tüylerden (günahlar) daha ağırsa, cezalandırılacağınızı düşündüler. Onlar öldükten sonra yeni bir dünyaya gittiğinizi hayal ettiler, bununla birlikte mezarlığınıza bir sonraki dünyada ihtiyaç duyacağınız her şeyi koydular.[8]Monoteizm ve Firavun Akhenaten
Akhenaton tahta geçişinin birinci yılında din alanında bir devrim yaparak Atenizm (bazen Atonizm) dinini kabul ettiğini ve tüm diğer Mısır tanrılarını reddederek (Ra, Maat, Hathor, İsis, Nephthys, Set, ...) tek tanrı Aton'a ibadet edilmesini bir kanûnla halka duyurdu. Başlangıçta eski Mısır diniyle benzer gibi gözükse de, Atenizm tek tanrılı bir dine geçiş teşkil etmektedir. Akhenaton'un yaşadığı dönemde Amon Rahipleri oldukça güçlüydüler. Firavun herhangi bir iş yapmadan rahiplere danışmak ve kehanetlerine başvurmak zorundaydı.Akhenaton bu etkiden kurtulmak ve kendi inançlarının da doğrultusunda eski Mısır dinini, sihir ve büyüyü yasaklamış, Karnak tapınaklarını kapatıp Amon rahiplerinin görevine son vermiştir.Bu durum ülkede büyük bir kargaşaya sebep olmuştur.[5]
Akhenaten öldükten sonra, insanlar daha önce sahip oldukları gibi Anubis, İsis, Amon ve Osiris'e tekrar ibadet etmeye başladı.
Mısır dinine Yunan etkileri
Persler, Mısır'ı MÖ 539'da işgal etti, ancak Mısır dinine hiç bir etkisi görülmedi. Mısırlılar sadece kendi tanrılarına ibadet etmeye devam ettiler. Persler, insanlara din özgürlüğü verdiler. Ptolemy, MÖ 323'te Mısır'ı ele geçirdiğinde, bu bir fark yarattı. Yunan yönetimi altında Mısırlılar, eski Mısır tanrılarına da ibadet etmelerine rağmen, bazı Yunan tanrılarınada ibadet etmeye başlamışlardı. Aynı zamanda, Atina'daki Yunan halkı Mısır tanrıçası İsis'e ibadet etmeye başladı. Mısır'dan gelen tüccarlardan Isis hakkında bilgi aldılar.Romalılar MÖ 30'larda Mısır'ı fethettiklerinde, yine Mısırlılar kendi tanrılarına ibadet etmeye devam ederken, aynı zamanda Yunan tanrılarına ibadet etmeye ve bazı Roma tanrılarına da eklemeye devam ettiler. Eğer birisi sizi fethetecek kadar güçlü ise, her şeyden önce, tanrılarına ibadet etmek akıllıca görünüyordu![7]
Hıristiyanlığın Eski Mısır'a gelişi
Mısır'daki az sayıda insan Hıristiyanlığa dönmeye başladı .Ancak MS 303'te büyük zulüm zamanında birçok Mısırlı Hıristiyan idi. Roma İmparatorları Hıristiyan olduktan ve zulüm sona erdikten sonra, Mısır halkının çoğu Hıristiyanlığa gecti. Bu, Mısır'da İskenderiye'de gerçekleşen Arius ve Athanasius arasındaki büyük ihtilafın zamanlarıdır.İslam Mısır'da
MS 600'lerin sonlarında Mısır’a İslam’ın gelişiyle birlikte çoğu Mısırlı’nın Hıristiyanlık’tan kısa bir süre sonra İslam’a döndüğü görülüyor. Mısır'da yaşayan bazı Yahudiler Yahudi kaldılar ve bazı Hıristiyanlar Hıristiyan olarak kaldılar - bu Mısırlı Hıristiyanlara bugün Koptlar"copts" denir.[6]Fakat MS 700'den beri Mısır'daki çoğu insan İslami inancı takip ediyor.
Antik Mısır'da tanrılar ile ilgili ilk yazılı kaynak Erken Hanedan Dönemi'ne (yak. MÖ 3100 - 2686) dayanır. Tanrılar bu dönemden önce tarihöncesi dinsel inançlardan kaynaklanarak ortaya çıkmış olmalıdır. Hanedan öncesi dönemin sanat eserlerinde çeşitli insan ve hayvan figürleri tasvir edilmiştir. Bu desenlerin aralarında yer alan yıldızlar ve sürü hayvanları gibi konular daha sonraki Mısır dininin önemli konularını hatırlatır ancak çoğu durumda desenlerin tanrılar ile bağlantılı olup olmadığını gösterecek kanıtlar ortada bulunmamaktadır. Mısır toplumu geliştikçe dinsel eylemlerin belirtileri daha açık hâle gelmiştir. Bilinen ilk tapınaklar hanedan öncesi dönemin son yüzyıllarında ortaya çıkmış ve Horus'u ve çeşitli tanrıları temsil eden doğan, Nit'i temsil eden çapraz oklar ile Set'i temsil eden gizemli "Set hayvanı" gibi bilinen tanrıları gösteren simgeler de aynı dönemde görülmeye başlamıştır.[4]
Akhenaten bir tanrıya tek tanrılı bir adanmışlığı aşılamaya çalıştığı kısa bir süre hariç, Mısır çok sayıda tanrı ve tanrıça tarafından yönetildi.
Tanrılar eski Mısırlıların günlük yaşamlarında önemli roller oynadılar. İki tanrı seviyesi vardı: yerel tanrılar ve ulusal tanrılar.Daha detaylı bilgiler için.bkz,[9]
Öyleki internette Amun-Ra ses kaydı altında yayınlar yapıldı.[3]
Bu ses kaydı orijinal imiş. Olabilir mikrofonla kendi sesimi kaydetsem, hiçbir işlem yapmadan, göndereyim bu araştırmacılara onlar bu kayda da orijinal ve üzerinde oynanmamış derler zaten. Ayrıca Ra'nın sesi demek için başka orijinal bir kaynaktan bunu teyit etmek lazım.Ne ile karşılaştıracağız?Kim Ra'nın ses tonunun orijinalini biliyor ki buna gerçek diyebilsin?
Mısır’da binlerce tanrı ve tanrıçanın yaşadığı düşünülüyordu. Bunların çoğuna tapınaklarda tapılıyor geri kalanlarının ise yeraltı dünyasına ait oldukları sanılıyordu. Antik mısırlılar tanrı ve tanrıçaların belirli bir kuş ya da hayvan şekline bürünebileceğine inanıyordu. Mesela Nekhbet akbaba-tanrıça, Sobek ise timsah-tanrı olarak biliniyordu. Antik Mısırlılar ayrıca bazı tanrıların insan bedenine bürünmüş olabileceğine de inanıyordu. Kurt kafalı insan şeklindeki Anubis bunların bir örneğidir. Fakat bütün hayvan çeşitleri kutsal kabul edilmiyordu. Örneğin boğaların sadece bir cinsi tanrı ptah icin kutsaldı. Buna Apis deniliyordu ve belirgin ozelliği simsiyah bir vucuda ve iki boynuzunun arasında ters üçgen şeklinde beyaz tüylere sahip olmasıydı. O da aynı firavun gibi sarayda yaşıyor ve törenlerde yer alıyordu. Olduğu zaman ise mumyalanıp granit bir tabutun içinde mücevherlerle birlikte Sakkara’daki serapeum adlı yeraltı galerisine gömülüyordu.Bütün tanrı ve tanrıçalar arasında en önemlisi güneş tanrısıydı. O doğuda yükseldikçe antık mısırlılar, mutlu oluyor batıda battıkça ise şeytan yılan apophisin onu yutmaya çalıstığını hayal ediyorlardı. Güneş tanrısı çeşitli şekiller ve isimlerle biliniyordu. Firavun Akhenaten güneş tanrısı ile ilgili kendi düşüncelerini oluşturmuştu. O güneş tanrısının tek tanrı olduğuna inanıyor ve onu ışın saçan güneş diski olarak betimliyordu.
Görünen oki bölgesel faktörler ve kültürler dinleride etkiliyor.Bölgede güçlü olanın dinide etkili oluyor.Kılıç zoruyla veya savaşla olduğu gibi etkileşim ilede oluyor. Insanların doğa gizemini çözemediği dönemlerde doğaüstü güçler etkili oluyordu.Günümüzde Doğa`nın gizemi çözülünce tek tanrılı dinlere yönelme oldu haliyle.
2016 yılında "Gods of Egypt"filmi gösterime girmişti.[10]
Kaynaklar,
1. Wilkinson 2003, s. 72
2. Allen 1999, s.44–54, 59
3.https://www.youtube.com/watch?v=cU6fdZLAEHU
4.http://www.wikiwand.com/en/Ancient_Egyptian_deities
5.https://en.wikipedia.org/wiki/Akhenaten
6.https://en.wikipedia.org/wiki/Copts_in_Egypt
7.https://quatr.us/egypt/gods-ancient-egypt-egyptian-religion.htm
8.https://rossmythwiki.wikispaces.com/Egyptian+Gods+and+Mortals
9.http://www.ancient-egypt-online.com/ancient-egyptian-gods.html
10.https://www.imdb.com/title/tt2404233/
11.http://www.godchecker.com/pantheon/egyptian-mythology.php?list-gods-names
