Piri Reis Haritası'nın Efsaneleri Gerçek Mi?
1929'da bir grup tarihçi, bir ceylan derisine çizilmiş harika bir harita buldu. Araştırmalar bunun, 16. yüzyılda Türk donanmasının ünlü amirali Piri Reis tarafından 1513 yılında çizilen gerçek bir belge olduğunu gösterdi.Piri Reis haritasındaki bir dizi notta, bazıları MÖ 4. yüzyıla veya daha öncesine tarihlenen çok sayıda kaynak haritadan verileri derleyip kopyaladığını itiraf ediyor.
Özellikle Charles H. Hapgood "Die Weltkarten der alten Seefahrer" Graham Hancock „Die Spur der Götter“ ve aynı zamanda Erich von Däniken , "Chariots of the gods" kitaplarında Piri Reis haritasına atıfta bulundular. Antarktika'nın eskiden buzsuz olan bölgelerinde batık bir süper uygarlık hakkında spekülasyonları körüklediler.Hapgood'un aynı zamanda ölü insanlarla ve çeşitli tanrılarla temas kuran medyumlarla uğraşan bir ruhçu olduğunu da belirtmek gerekiyor.Bu listeye Mısır piramitleri ve Stonehenge gibi o dönemlerde henüz çözülmemiş yapıları uzaylılara bağlayarak kitaplarıyla iyi kazançlar ve ününe ün katan Erich von Däniken`ide eklemek gerekiyor.
Bu iddiaların daha makul bir analizi , haritayı derinlemesine inceleyen bir harita tarihçisi olan Gregory McIntosh tarafından 1513 tarihli Piri Reis Haritası adlı kitabında yayınlandı:
...Antarktika kıyılarının tasvirinin doğruluğu söz konusu olduğunda, göze çarpan iki hata var. İlk olarak,kıtanın uygun konumu yüzlerce mil kuzeyinde haritalanmış; ikincisi, Antarktika Yarımadası muhtemelen Arjantin kıyılarıyla birleştiğinde Drake Geçidi tamamen kayıp. Haritanın bu bölgesinin soğuk Antarktika kıyısı ile özdeşleştirilmesi, haritada bölgeyi sıcak bir iklime sahip olarak tanımlayan notlarla bağdaştırmak da oldukça zor.
Dönemin haritalarının genellikle "Terra Australis Incognita" adlı büyük bir kıtayı oldukça değişken şekil ve ölçüde tasvir ettiği unutulmamalıdır. Bu toprak parçası, Ptolemy tarafından kuzey yarımküredeki geniş kıtasal alanlara karşı bir denge olarak öne sürüldü; 1770'lerde James Cook'un ikinci seferi sırasında bölgenin çevresini dolaşarak,kıtanın daha önce hayal edilenden çok daha küçük olduğunu ispatlayana kadar, keşif eksikliği ve çeşitli yanlış anlamalar nedeniyle varlığına olan inanç hep devam etti. Antarktika'ya ilk onaylanan keşif 1820'deydi ve Queen Maud Land'in kıyı şeridi, 1891'de Norveç seferleri başlamadan önce ciddi bir keşif görmedi. 1513'te Horn Burnu henüz keşfedilmemişti ve Ferdinand Magellan'ın altı yıl yelken açacağı yolculuğu henüz başlamamıştı.
Bugün bilim adamlarının genelinin ortak görüşü, Güney Amerika'nın bu
'ek'inin tamamen grafik bir fantezi veya ortaçağ haritacılarının dünya
haritalarına girdiği hayali güney kıtası 'Terra australis incognita'
olduğu yönünde.
Terra Australis ("Güney Ülkesi"), ilk kez Antik Çağ'da ortaya atılan ve 15. ve 18. yüzyıllar arasındaki haritalarda görülen varsayımsal bir kıtaydı. Terra Australis'in varlığı herhangi bir araştırma veya doğrudan gözlem üzerine kurulu değil, Kuzey Yarımküre'deki kıta sahasının güneydeki kara tarafından dengelenmesi düşüncesine dayanıyordu.Toprağı dengeleme teorisi 5. yüzyılın başlarında, haritaları üzerinde Australis terimini kullanan Macrobius'un haritalarında belgelenmişti.
1513 yılından önce zaten İspanyol, Portekizli,İtalyan ve İngiliz kaşifler
dünya kıyılarının büyük kısmını keşfetmişler ve haritalaştırmışlardı.Piri Reis de bu haritalardan faydalanıp bir harita kopyalaması muhtemeldi.Örnek olarak 1502 yılında çizilmiş bir harita.
Mehmet Ali Kılıçbay araştırması ne diyor?
'Haritada Antarktika yoktur, burası Ateş ülkesidir ve eğer bu haritayı Hz. Süleyman'ın cinleri yaptıysa neden bu kadar çok yanlış vardır?' diyen Mehmet Ali Kılıçbay, Dünyaca ünlü Piri Reis haritasının abartıldığı kadar gizemli olmadığını belirtti:
Piri Reis haritası eski bir uygarlığın işi mi, yoksa bilimsel bir açıklaması var mı'... Bakalım bilim ne diyor?
Antik
dönemde harita yapılmış olmasına rağmen, ölçeklere ve doğal özelliklere
sadakatleri açısından ilk gerçek haritalar 13. yüzyıldan itibaren
Avrupa'da görülmeye başlamıştır. Bunların denizle ilgili olanlarına
İtalyanca portulano"Portolan charts" adı verilir. Portulanonun atası Adamus Biemensis
tarafından 1076'da çizilmiştir, ama ilk gerçek portulano 'Piza
portulanosu' adını taşımaktadır. İtalyancanın porto=liman kelimesinden
gelen bu sözcük, deniz kıyılarını gösteren haritaları işaret etmektedir.
Buradan yola çıkan haritacılık 14.-16. yüzyıllar arasında epeyi gelişme
göstermiştir. Birçok harita, daha Colomb'un Amerika'yı bulmasından önce
bu kıtaya ilişkin bilgi ve çizimler içermiştir. Örneğin bir 14. yüzyıl
portulanosunda 'Brazil' adası yer almaktadır. 1414 tarihli bir haritada
Cipangu (Japonya) ve Antilia (Antiller) gösterilmektedir. Toscanelli'nin
1474-1482 arasında Colomb'a gönderdiği bir portulanoda da Amerika
kıtasına ait bir çok çizimin yer aldığı bilinmektedir. Colomb da
Amerika'ya yaptığı dört sefer esnasında çeşitli haritalar çizmiştir.
Piri Reis'in amcası Kemal Reis, bir çarpışmada Colomb'un ilk üç Amerikan
seferine katılmış bir İspanyol'u esir alır. Bu denizci, Colomb'un
Amerika'ya körlemesine gitmediğini, elinde çok sayıda harita olduğunu ve
bunların şimdi kendinde olduğunu söyler ve bunları Piri Reis'e
gösterir. Piri Reis ayrıca St. Brandon, Nicola Giuvan, Cenevizli Anton
tarafından yapılmış haritaları da kullanmıştır. 1500'de
Brezilya'yı keşfeden Cabral seferinden de ona haritalar gelmiştir.
Böylece Piri Reis'in 1513 tarihli haritası bir derleme olarak ortaya
çıkmaktadır. Nitekim, haritanın bir kesiminde terimler İtalyanca'yken
başka bir kesiminde Portekizce olmaktadır. Bu da birçok köken harita
olduğunu göstermektedir. Piri Reis haritası bilim çevrelerince
incelenmeye başladıktan sonra birçok yanlış bulunmuştur. Örneğin William
Miller, haritanın ızgaralarının yanlış olduğunu, oysa daha eski
haritalardaki ızgaraların doğru olduklarını ortaya koymuştur. Bunun
nedeni, Piri Reis'in çok sayıda haritayı çakıştırırken ızgaraları
kaydırmasıdır. Aynı şekilde, Amerika kıtasının Karayipler bölgesi Piri
Reis haritasında Colomb'unkinin aynıdır. Ama Colomb'un haritası tamamen
yanlıştır ve Martin Behaim'in 1492 tarihli yerküresinde yer alan Cipangu
(Japonya), Colomb'un Hindistan'a gittiğini sanmasından ötürü
Karayiplere konulmuş, Piri Reis de bunu aynen kopya etmiştir.
1507 yılında çizilmiş ve oldukça meşhur Waldseemüller haritası.Martin Waldseemüller Vespucci'nin "Bu Kolomb'un gittiği yerler doğu asya adaları değil, yeni
bir kıta" demesini ilk ciddiye alan ve haritasını 1507 yılında buna göre
güncelleyen kişidir.
İki Amiralin Öyküsü
Gregory Mc Intosh, 'İki Amiralin Öyküsü' adlı kitabında, Virgin adalarının Piri Reis haritasında ikişer kere yer aldıklarını göstermiştir. Bunun nedeni, Piri Reis'in kullandığı haritalarda bu adaların farklı yerlerde gösterilmeleridir. Ayrıca Güney Amerika, Piri Reis'in haritasını yaptığı 1513'ten önce kaşiflerce dolaşılıp kıyıları belirlenmiştir. Önce Amerigo Vespucci, arkasından Binot Paumier de Gonneville yolu açmışlar, 1499-1502 arasında kıtanın en güney ucuna varılmıştır. Juan de la Cosa'nın 1500, Cantino'nun 1502 tarihli erken haritaları bile Piri Reis'inkinden daha doğrudur. Bunlar Küba, Jamaika ve Puerto Rico'yu doğru yerlerinde, ada olarak göstermekte, Piri Reis gibi Japonya'yı Amerika'da sanmamaktadır. Bu da Piri Reis'in Amerika'nın bulunmasından önceki eski haritaları ve Colomb'un haritalarını kullandığının kanıtıdır. Piri Reis'in doğru bir kaynaktan kopyaladığı yegane kesim Brezilya kıyılarıdır. Ve 'Piri Reis haritasının esrarı' işte bu noktadan itibaren ortaya çıkmaktadır. Piri Reis haritasında Brezilya kıyıları en uçta doğuya doğru kırılarak Antarktika'yı resmetmektedir. Antartika, buzlar olmadan gösterilmiştir. 6 bin yıldan beri buzlarla kaplı olan, ancak 1818'de keşfedilen ve buz altının haritası ancak çok gelişkin teknolojilerle daha yeni çıkartılabilen bu kıta, bundan 500 yıl önce bir haritada nasıl gösterilebilmiştir? Bu haritayı ya uzaylılar ya da cinler çizdi. Ama ciddi bir sorun vardı. Piri Reis neden Brezilya'dan Ateş Ülkesi'ne 1200 millik Arjantin kıyılarını göstermemişti ve neden Brezilya'nın 2500 mil güneyindeki Antartika ona bitişikti? Bunun cevabını bilim adamları hemen buldular, yani Yeni Şafak'ta atılan manşette olduğu gibi 'Bilim dünyası şaşkın' değil. Arjantin kıyıları aslında çizilmişti, ama doğru enlem ve boylamında değil, yatırılarak çizilmişti. Yani 'esrar avcıları' tarafından 10 bin yıl önce yok olan kıstak diye ilan edilen kara parçası Arjantin kıyılarından başka bir şey değildi. Ve Antarktika'nın Kraliçe Maud Toprağı kıyıları olarak ilan edilen bölge de Arjantin'in en güney ucu olan Ateş Ülkesi'nden başkası değildi.
Eksen Kayması
Pekala haritanın güneyi neden sağa (doğuya) kaydırılmıştı? Çünkü Steven Dutch'ın kanıtladığı üzere, Piri Reis haritaları birleştirirken Brezilya'nın Curtiba bölgesi noktasında bir distorsiyon (eksen kayması) yapmış ve bunu fark etmemiştir. Böylece Antartika ve onu kıtaya bağlayan kıstak sanılan kesim, Brezilya'nın güney, Uruguay ve Arjantin kıyılarıdır. Ama Piri Reis'in elindeki bazı haritalarda bu distorsiyon bilinçli bir şekilde yapılmıştır, çünkü papa II. Alexandrus, 1494'te imzalanan Tordesillas Antlaşması'yla, La Raya adı verilen bir hat çizmiş ve bunun doğusunu İspanya'ya, batısını Portekiz'e bırakmıştır. Eğer haritanın güneyi La Raya'nın doğusunda gösterilirse, burası İspanya'nın olacaktır, nitekim öyle olmuştur. Çağdaş bilim Piri Reis haritasının esrarını çözmüştür. Haritada Antartika yoktur, burası Ateş ülkesidir ve eğer bu haritayı Hz. Süleyman'ın cinleri yaptıysa, neden bu kadar çok yanlış vardır? Cumhuriyet tarihinde bilimin bu kadar tü kaka olduğu başka bir dönem yaşandı mı, ben bilmiyorum.
Abartlımış bir harita
Bilinenin aksine, Piri Reis'in 1513'de yaptığı dünya haritası herhangi bir katı matematiksel projeksiyon esasına dayanmayan, enlem ve boylam çizgileri yerine çağdaşı portulanlar gibi kerte veya kunbas
çizgilerini kullanan, çok büyük bir ölçüde avrupa haritalarına ve
coğrafya bilgisine dayalı, buna rağmen zamanının en son bilgileriyle
"donanamadan" oluşturulmuş, çağının gerisinde
bir haritadır.Zamanındaki uluslararası coğrafyaya yön verecek hiçbir
özelliği olmamasına karşın, Osmanlı denizcilerinin elindeki en mükemmel
dünya haritası olduğu kuşkusuzdur.Kartoğrafya tarihindeki büyük önemi, yalnızca Kristof Kolomb'un 1495-1496 yıllarında yapmış olabileceği bir haritanın çizgilerini korumasından kaynaklanır.Prof. Dr. Celal Şengör`de bu efsanelere cevap vermişti.
Piri Reis'in tüm coğrafi ve kartoğrafik faaliyeti, zamanındaki Osmanlı imparatorluğu'nun
ihtişamı sayesinde değil, padişahı da dahil osmanlı cemiyetinin derin
bilgisizliğine ve ilgisizliğine rağmen yapılabilmiştir. Bu nedenle
kendisinden sonra Osmanlılar coğrafya ve kartoğrafya alanında portulan kopyalamak ve bir iki seyehatname
yazmak dışında hiçbir varlık gösterememişler, bu da imparatorluğun önce
ekonomik, daha sonra da politik felaketini hazırlamıştır.
Bilindiği üzere Piri Reis, Kanuni Sultan Süleyman'ın fermanı üzerine 1554'te Kahire'de boynu vurularak idam edilmiştir.Prof. Dr. Celal Şengör Osmanlı'nın denizciliğe önem vermemesine sitem etmiş ve Piri Reis'e idamla teşekkür ettiğimizi söylemişti.
Alttaki videoda antik tarihçi David Miano bu konuya detaylı bir açıklama getiriyor.
Kaynaklar
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Terra_Australis
2.https://www.focus.de/wissen/videos/noch-vor-ihrer-entdeckung-seefahrer-zeichnete-1513-antarktis-in-weltkarte-ein_id_7256312.html
3.https://www.haber7.com/teknoloji/haber/130740-piri-reis-haritasinin-esrari-cozuldu
4.https://www.youtube.com/watch?v=YiTsN8SOljA
5.https://en.wikipedia.org/wiki/James_Cook
6.https://en.wikipedia.org/wiki/Piri_Reis_map#The_Antarctic_coast
7.https://www.youtube.com/watch?v=cZryVrRceJg
8.Video YT- World of Antiquity-https://www.youtube.com/watch?v=J5eeIgvJL_c
