Evrimin Vücudumuzda Kalan Izleri

Canlılığın başlangıcından beridir tüm canlılar evrimleşmektedir. Haliyle insan vücudu da bir evrimsel süreçten geçtiği için bu süreçten kalıntıları görebiliyoruz. Kimi yapılar daha spesifik bir yapıya bürünürken, kimi yapılar kullanılmadığı için zamanla körelmiş veya sadece desteklik sağlar hale gelmiştir. Vücudumuzda evrimin izleri çokça bulunuyor fakat burada daha ayırt edici olanları inceleyeceğiz.

1) Plica Semilunaris

Temelde 2 göz kapağımız bulunurken (Superior/Inferior Tarsal Plate) biyolojik atalarımızdan kalma 3.bir göz kapağımız da mevcut. İnsanlarda bu yapı oldukça küçükken, balık sürüngen ve kuşlarda daha büyük ve işlevsel olduğu görülmekte. Bu yapı hayvanlarda gözü koruyan bir zar şeklinde iken, insanlarda konjonktivanın yarım ay şeklinde kıvrılması ile oluşur ki bu da zaten kelime anlamıdır. Bugün temel işlevini kaybetmiş bir şekilde vücudumuzda bulunan bu yapı yalnızca destek sağlar hale gelmiştir. Taşıdığı bol miktarda bez ile gözü koruyucu sıvı üretir.

2) Apandis (Apendiks)

Eski insanların ve insansıların (antropit) bol bitki ve bitki kökü tükettiği biliniyor. Apandis adlı yapının bitkilerde bulunan selüloz adlı yapının ve çiğ etin sindirilmesinde rol oynadığı ancak zamanla ateşin keşfiyle ve beslenme şeklimizin değişmesinin bu yapının işlevinin değiştirdiği düşünülüyor. Son zamanlarda yapılan araştırmalar tamamen işlevini yitirmediği ve sindirim için yararlı bakterilere ev sahipliği yaptığını gösteriyor.

3) Auricularis Kasları

Birçok memelide bulunan bu kaslar kulağın etrafında bulunur ve kulağın sesin geldiği yöne doğru dönmesini sağlar. Diğer memeli canlılarda özellikle de kedilerde kulakların gayet iyi döndüğünü görmüşsünüzdür ve sebebi bu kaslardır. Ancak insanlarda bulunan bu kas , insanların büyük çoğunluğu tarafından kullanılamamakta ve kullananlarda ise yalnızca kulağı birkaç cm hareket ettirmekle kalmakta. Yani kulağı sesin geldiği yöne doğru hareket ettirmek insanlarda mümkün değil. Biyologlar bu kasların asıl görevinin tehlike anında avcıdan kaçabilmek veya avlanırken avın yerini daha iyi tespit etmek olduğunu söylüyor.

4) Arrector Pili Kasları

Kıl ve tüylerin köklerinin yanında bulunan bu kasın temel görevi kasılarak tüyleri dikleştirmek ve kabartmaktır. Bu sayede sıcaklığın ayarlanması, kabarık tüylerle kavgada rakibi korkutulması sağlanır. Kış mevsiminde göğsündeki tüyleri kabaran güvercinleri, veya başka bir kediyle kavga eden kedideki kılların/tüylerin nasıl kabardığını, aşırı korktuğumuzda veya heyecanlandığımızda vücudun bizim tehlikede olduğumuzu düşünerek  tüylerimizi nasıl dikleştirdiğini görmüşsünüzdür. Vücudumuzdaki minik tüylerin kabarması ne karşıyı korkutmaya ne de sıcaklığın korunmasına yardımcı olmadığı bilindiği için bu kası da körelmiş organlar kategorisine ekleyebiliriz.

5) Plantaris Kası

Bu kasın temel görevi nesneleri ayakla tutabilmeyi sağlamaktır. Özellikle maymunlarda gelişmiş olan bu kas sayesinde , maymunlar ayaklarını elleri kadar iyi kullanabilmektedir. Ancak insanlarda evrimsel süreçte ayakta yürüme yüzünden ayağın daralıp uzaması ve ayakla cisimleri tutma ihtiyacının olmaması bu kası köreltmiştir. Vücutta cerrahi müdahalelerle yedek doku olarak kullanılabilmektedir. Yaklaşık olarak insanların %9-10 u bu kas olmadan doğarlar.

6) 20 Yaş Dişleri

Eski insanlar bitki ağırlıklı besleniyordu ve selüloz sindirimi zor olduğu için bitkileri özellikle de köklerini çok iyi parçalamaları gerekiyordu. Kimi memeliler selülozu sindirme sorununu geviş getirerek(ör:Deve) kimi memeliler bağırsaklarında selüloz sindiren bakterilerle mutualist ilişki kurarak(ör:İnek) çözdü. İnsanlarda ise bu sorun güçlü bir çene ile selülozu elinden geldiğince öğüterek aşılmaya çalışılmıştır. Zamanla beslenme şeklimiz değişti ağız ve çene küçüldü, böylece en arkada bulunan üçüncü azı dişlerimiz olan 20lik dişlerimiz işlevsiz hale geldi. Günümüzde 20lik yaş dişleri çabuk çürüme , diğer dişleri sıkıştırma ve çıkarken ağrı yaptığı için genelde çekiliyor. Bazı insanlarda bu diş ömrü boyunca hiç çıkmıyor.

7) Kuyruk Sokumu Kemiği

Bu kemik bize kuyruklu atalarımızdan miras kalmıştır. Kuyruk ağaç gibi dengenin önemli olduğu yerlerde çok önemli bir yapı olduğundan ağaçlarda değil de artık yerde yaşayan atalarımız sayesinde bu organ körelmiştir fakat kemik yapısı hala durmaktadır. Çünkü kuyruğa ihtiyacımız olmasa da kuyruk sokumuna hala ihtiyacımız var. Otururken ve oturup arkaya yaslanırken desteklik sağlıyor.

Ayrıca insan embriyosunda 4.haftadan itibaren  kuyruk oluşur, 5.haftada en uzun halini alır ,8.hafta iyice küçülmüş olup planlı hücre bölünmeleriyle (kuyruk apoptisi) kuyruk kaybolur. Bazı mutasyonlar yüzünden kuyruklu doğan insanlar günümüzde mevcuttur.

Referanslar

1. Donovan, D. J., & Pedersen, R. C. (2005). Human Tail with Noncontiguous Intraspinal Lipoma and Spinal Cord Tethering:Case Report and Embryologic Discussion. Pediatric Neurosurgery,41(1), 35-40. doi:10.1159/000084863
2. Safi, H., Kheirkhah, A., Mahbod, M., Molaei, S., Hashemi, H., & Jabbarvand, M. (2016). Correlations between histopathologic changes and clinical features in pterygia. Journal of Ophthalmic and Vision Research,11(2), 153. doi:10.4103/2008-322x.183917
3. Ghighi, M., Llorens, A., Baroukh, B., Chaussain, C., Bouchard, P., & Gosset, M. (2017). Differences between inflammatory and catabolic mediators of peri-implantitis and periodontitis lesions following initial mechanical therapy: An exploratory study. Journal of Periodontal Research. doi:10.1111/jre.12483
4. Boiko, N. V. (2017). Objective tympanophonia caused by myoclonus of the auricular muscles. Vestnik otorinolaringologii,82(3), 80. doi:10.17116/otorino201782380-83