Randall James Hamilton Zwinge adıyla Kanada Toronto'da dünyaya gelen James Randi (d. 7 Ağustos 1928) veya sahne adıyla "The Amazing Randi" illüzyonist ve sözdebilim alanındaki hileleri ortaya çıkarmaya çalışan ateist bir araştırmacıdır. James Randi Eğitim Vakfı'nın kurucusudur. Randi'nin eğitim kurumu herhangi bir paranormal, doğaüstü veya okült bir güce sahip olduğunu bilimsel testler altında kanıtlayan kişiye 1 milyon dolar ödül vereceğini açıklamıştır. Bugüne kadar bu ödülü kazanabilen kimse olmamıştır.
Yakın zamanda ABD'nin Florida eyaletinden tüm dünyaya yayılan sıradışı bir basın açıklaması, normalötesi olaylara inananlar ile inanmayanlar arasında büyük bir sinir savaşının başlamasına neden oldu. Ünlü sihirbaz ve parapsikoloji araştırmacısı James Randi, kendisi tarafından kurulan "James Randi Eğitim Vakfı" (James Randi Educational Foundation) aracılığıyla yaptığı bir açıklamada, yeryüzünde geçmişte ve günümüzde hiç bir zaman "normalötesi" sınıfına girebilecek bir olay yaşanmadığını ileri sürerek, bu konuda aksi örnek gösterebileceklere tam 1 milyon dolar ödül vaad etti. Ödüle ilişkin ayrıntılı bilgileri internetteki resmî sitesinde yayımlayan Randi, yarışma için herhangi bir zaman sınırlaması olmadığını, meydan okumasının ödülü kazanabilecek biri çıkana kadar süreceğini, bunun kendi ölümünden sonra dahi olabileceğini açıkladı.
"Copperfield, medyumluk iddasında değil"
"Normalötesi" diye adlandırılan bütün olayların mutlaka bilim ve mantığa uygun bir açıklaması olduğunu savunan Randi, kendisinin de kıdemli bir sihirbaz olarak elli yıldır en karmaşık sahne gösterilerini mühendislik, kimya, optik ya da fizik gibi bilimlerinin katkılarıyla gerçekleştirdiğini vurguladı. Meslektaşı David Copperfield'in de geçmişte "Çin Seddi'nin içinden geçmek", "tren vagonlarını sahnede kaybetmek", "kendisini testere ile ortadan ikiye kestirmek" ve "New York özgürlük anıtını yok etmek" gibi şok edici gösterilere imza attığını hatırlatan ünlü sihirbaz, ilk anda açıklanması oldukça zor görünen bu tür şovların tamamının yüksek birer mühendislik ürünü olduğunu belirterek şöyle devam etti:
"Sihirbazlar, insanların akıllarına durgunluk veren gösteriler yaparlar, ancak hiç bir zaman mucize yarattıklarını iddia etmezler. Normalötesi yetenekleri bulunduğunu ileri süren medyumlar ise yaptıkları gözbağcılıklara mucizevi bir kılıf giydirirler. Benim işim de yıllardan beri bu; yani sahtekârların maskesini düşürmek."
Geller'i de köşeye sıkıştırmıştı
1996 yılında Florida'da kurduğu vakfı aracılığıyla yeryüzünde gözlemlenen her türlü normal dışı aktivitenin bilimsel açıklamalarını geliştirmekle uğraşan Randi, bu alanda bir çok kitap da kaleme almış bir isim. Uzun yıllar sahne şovları yaptıktan sonra şimdilerde zamanını tümüyle vakıf çalışmalarına ayıran Randi, en çetin ceviz kavgalarından birini de ünlü İsrailli medyum Uri Geller'e karşı vermişti. 1970'lerde özellikle zihin gücüyle kaşık bükme numarasıyla dünya çapında bir fenomene dönüşen Geller, Randi'nin sahtekârlık suçlamasıyla karşı karşıya kalmış ve Amerikalı muhatabıyla yıllarca mücadele etmişti. Geller'in yaptığı kaşık bükme numarasını kameralar karşısında aynen tekrarlamayı başaran Randi bunun zihin gücüyle değil tamamen el çabukluğuyla gerçekleştiğini açıklayarak ünlü medyumun karizmasına büyük bir darbe vurmuştu.
Bu ödül ilk kez 1964 senesinde başladı. James Randi kendi cebinden 1000 dolar sundu, daha sonrasında başkaları da maddi yardımlarda bulunarak bu ödül 1 milyon dolara çıktı. 1964 ile 1982 seneleri arasında 650 ve 1997 ile 2005 seneleri arasında ise 360 kişi başvuruda bulundu. JREF testin kendisini yapmamaktadır, sadece protokolleri düzenleyecek ve test etme şartlarını gözden geçirecektir. Nereli olduğunuz fark etmemektedir, ancak 18 yaş üstü ve antlaşma imzalayabilecek bir durumda olmanız gerekmektedir. Başvuranlar tam olarak neleri kanıtlamaları gerektiklerini açık bir dille anlatmaları gerekmektedir. Testlerde ''paranormal'' ile kastedilen şey Bilim tarafından açıklanamaz olan, doğa-üstü bir şeydir. Testler uygun şartlar altında yapılacaktır ve katılımcı önce bir ön test ile denenecektir. Eğer başarılı çıkarsa, ondan sonra asıl teste geçilecektir. JREF insan sağlığını tehdit edebilecek iddiaları da kabul etmemektedir, çünkü testler sırasında kimsenin yaralanmasını ya da hayatını kaybetmesini istememektedirler. Anekdot sayılabilecek ruhsal ve dinsel iddialar da kabul edilmemektedir. Bugüne kadar hiç kimse ön testi bile geçememiştir. Sizlere bu yazımızı bitirmeden evvel basit bir örnek de sunmak isteriz.
Particia Putt isimli bayan bir psişik (medyum) olduğunu iddia ediyor ve sadece karşısındaki insanların ruhlarına ulaşarak, "Ruh" dediği bir gücün ona bilgi verdiğini iddia ediyor.
Taraflar sözleşmeyi kabul etmişler ve Profesör Richard Wiseman ve Profesör Christopher French eşliğinde deney yapılmış. Bayan Putt, 10 denekten hiçbirinin bilgilerini doğru bilememiştir.
Challenge katılanların listesi için,
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_prizes_for_evidence_of_the_paranormal
James Randi’nin hayatını anlatan bir filmde yapıldı.
http://www.imdb.com/title/tt2246565/
Not:1 milyon dolarlık ödül, onca sene sonrasında kimsenin almayı başaramaması sonrasında 2015 senesinde kaldırılmıştır.
https://web.randi.org/the-million-dollar-challenge.html
Kaynaklar,
https://tr.wikipedia.org/wiki/James_Randi
https://evrimagaci.org/photo/tr/anormal-paranormal-randi-vakfi-1-milyon-dolar-para-odulu
