Dinazorlar Döneminde Fare Boyutuna Küçülen Memelilerin Atası Cynodont
Memeliler, 255 milyon yıl önce ortaya çıkan Cynodont cinsi memelimsi sürüngenlerden evrimleşmiş, 215 milyon yıl önce dinozorlar dünyaya hakim olunca, sincap ve fare boyutuna kadar küçülmüş, gündüzleri yer altında saklanarak, geceleri ise böceklerle beslenerek sağ kalmışlardır.
Memelilerin evriminde ciddi rol oynayan Cynodontların evrimi bu dönemde zirveye ulaşmıştır. Bu dönemde artık çene yapıları modern memelileri temsil etmektedir ve muhtemelen bu dönemde yaşayan memeliler, günümüzdeki tüm memelilerin atalarıdır.
Cynodont’lar, sürüngenler ile memeliler arasında geçiş formudur
Synapsid’lerin küçük bir altbölümü olan cynodont’ların iki cinsi (Probelesodon ve Massetognathus) sürüngenler ile memelilerin her ikisinin de özelliklerini gösterdiği gibi, bu özelliklerin arasında olan özellikleri de gösterir.
Sürüngen özellikleri şunlardır:
– Birkaç kemikten oluşan alt çene,
– Eklem kemiği ve kondil kemiğinin arasında oluşmuş çene eklemi,
– Küçük kafa kemiği,
– Boyun bölgesinde kaburga kemiği,
– El ve ayak parmak kemiklerinin sayısı 2, 3, 3, 3’ü geçer.
Memeli özellikleriyse şunlardır:
– Dişleri farklı görevler için gelişmiştir,
– Çıkıntılı düşük (alt) çene,
– Boyun eklemi için kafatasının arkasında çifte yumru,
– Diş şeklinde yumrudan oluşan axis,
– Öne eğik ilium.
Şüpheli özellikler şunlardır:– Basit uçlu yanak dişleri.
– Kafadaki yassı yüzey ile alt çenedeki çukur arasında şekillenmiş kemik eklemi,
– Çıkıntılı kaburga kemikleri göğüs bölgesinde toplanmış, fakat pelvisin önünde küçük kaburga kemikleri vardır,
– Ayakları dışa doğru yayılmamış, fakat aynı zamanda dikey olarak aşağı doğru da değildir.
Cynodont’ların bir diğer cinsi olan Probainognathus, hem sürüngenlerin hem de memelilerin çene eklemlerine sahiptir ve sürüngenlerin çene eklemlerinin, memelilerin kulak kemiğine dönüşümünün ilk adımını gösterir. Bu yaratılışçıların, sürüngen çenesi işitme için yeniden yerleştirilirken sürüngen-memeli ara türünün besinleri çiğneyemeyeceği iddiasını çürütür. Aynı zamanda Probainognathus yeniden eklemlenme sırasında duyma sorunu yaşamaz, çünkü sürüngenler zeminden gelen sesi çene kemikleriyle “duyarlar.”Birde kısaca türlerine bakalım.
Procynosuchus (260.4–253.8 milyon yıl önce)
Procynosuchus memelilerin atası olan cynodont grubunun ilk üyelerindendir. Geç Permiyan döneminde yaşamıştır. Çoğu cynodont karada yaşarken, bugünün ayı balıkları ya da timsahları gibi yarı suda-yaşar olmasıyla olağandışıdır. Procynosuchus timsahların yaptığı gibi bükülmez omurgasının ön ve arka uçlarını oynatarak ve perdeli su samuru benzeri pençelerini palet gibi kullanarak yüzer. Muhtemelen balıkla beslenir. 60 cm uzunluğundadır.[kaynak]
Thrinaxodon (251-247 milyon yıl önce)
Thrinaxodon Triassic dönemde (248-245 milyon yıl önce) yaşamış kedi büyüklüğünde bir cynodont’dur. Kafatasındaki oyuklar Thrinaxodon’un kıllık ve muhtemelen bir kürkle kaplı olduğunu göstermektedir. Sıcak kanlı olduğuna dair bazı tezler vardır. Öyle olsa bile sürüngenimsi bir iskeleti vardır ve yumurtlayarak üremektedir. Kalıntıları Güney Afrika ve Antarktika’da bulunmuştur, bu iki kıtanın bir zamanlar birleşik olduğu görüşünü de desteklemektedir.
Kalıntıları bu canlının sinapsid atalarından daha çok memelilere benzediğini göstermektedir. Oldukça büyük bir kafatası vardır. Üzerindeki oyuklar kılları olduğunu ve aynı şekilde vücudunun da tüylü olabileceğine işaret etmektedir. Göğsü ve sırtının alt bölgeleri bir diyafram kasıyla ayrılmaktadır, bu kas sayesinde Thrinaxodon ciğerlerini doldurabilmekte ve atalarından daha verimli şekilde nefes alabilmektedir.[kaynak]
Alttaki Curiosity belgeselinde tek hücreliden günümüze evrimimizin özetini Türkçe olarak izleyebilirsiniz.Dakika 18.45 den itibaren sahneye memelilerin atası Cynodont çıkıyor.
Kaynaklar,
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Cynodont
2.https://en.wikipedia.org/wiki/Procynosuchus
3.https://en.wikipedia.org/wiki/Thrinaxodon
4.Video-https://www.youtube.com/watch?time_continue=131&v=5_uO-JBjBjU
