Evrimin Yaşayan Araformlarından Platypus (Ornitorenk)
Memeli ama yumurtluyor Ördek gibi gagası, kunduz gibi kuyruğu ve arka ayağında zehirli bir mahmuzu var İlkel memeliler ile günümüzün modern memelileri arasındaki geçişi gösteren muhteşem bir ara form.
Doğu Avustralya ve Tazmanya'ya özgü bir yarı-deniz memelisidir.
Ornitorenkler, doğum yapmak yerine yumurtlayan memeliler olan tek deliklilerin hâlâ var olan beş tanesinden biridir. (Diğer dördü ekidneler). Ornithorhynchidae familyasının ve Ornithorhynchus cinsinin yaşayan tek temsilcisidir. Buna rağmen bazıları Ornithorhynchus cinsine de ait olan fosil akrabaları bulunmuştur.
Yumurtlayan, ördek gagalı, kunduz kuyruklu, erkeklerinin arka ayağında zehirli bir mahmuzu olan bu memeli keşfedildiği zaman doğabilimcileri çok şaşırmıştır. Ornitorenklerin eşşizliği onu Avustralya'nın kanguru ve koala ile beraber en belirgin sembollerinden biri yapar. [kaynak]
Sahte zannedildi
Ornitorenk Avrupalılar tarafından keşfedildiği zaman Kaptan John Hunter tarafından İngiltere'ye bir post gönderildi. İngiliz bilim insanları bu garip fiziksel özellikleri görünce bunun bir aldatmaca olduğunu sandılar.Bir ördek gagasının, kunduz benzeri bir hayvanın vücuduna dikildiği sanılıyordu. Hatta Shaw, kurumuş deriyi dikiş var mı diye makasla kontrol etmişti.[kaynak]
1799 yılında Naturalist Miscellany dergisinde hayvanın ilk tanıtımını yapan George Shaw, gerçekliği hakkında şüphe duyulmamasının imkânsız olduğunu belirtti. Robert Knox ise Asyalı bir hayvan doldurucusunun işi olduğuna inanıyordu.
Ornitorenk'in vücut sıcaklığı sınıfındaki diğer memelilerde olduğu gibi 38 °C yerine 31 °C-32 °C arasındadır.
Ornitorenk'in vücudu ile geniş ve düz kuyruğu, yalıtılmış havayı hapsederek hayvanı sıcak tutan bir kürk ile kaplıdır.Ağırlığı 700 g ile 2,4 kg arasında değişir. Dişisi erkeğe göre daha ufaktır. Erkekler ortalama 50 cm, dişiler ise 46 cm boyundadır. Kuyruk uzunluğu erkeklerde 10–15 cm, dişilerde ise 8–13 cm arasındadır. Ortalamalar bölgelere göre değişir ama iklimin etkisi saptanamamıştır.
Zehiri bile var
Erkek ornitorenk'in arka ayak bileklerinde defensin benzeri proteinlerden oluşan bir zehir karışımına sahip mahmuzlar vardır.[kaynak]
Zehir, insan için öldürücü olmamasına rağmen kurbanı etkisiz kılacak kadar büyük acılar verir.
gagali memeli olarak bilinmesini saglayan gagasini radar olarak kullanan muhetesem hayvan. gagasinda 40.000 den fazla eletrik algilayicisi vardir. ayni zamanda 60.000 civarinda da sadece hareket (aslinda sudaki dalgalanmalari) algilayan reseptor bulunur.Ornitorenkin elektro alıcıları gagasının ucunda yer alır, mekanoalıcıları ise gaganın her yerine düzenli bir şekilde yayılmıştır. Serebral korteks'in elektro alıcı bölümü dokunsal somataalıcılar içinde bulunur ve bazı kortikal hücreler hem elektoalıcılardan hem mekanoalıcılardan girdi alırlar. Bu, dokunsal ve elektriksel algılar arasında yakın bir bağlantı olduğuna işaret eder. Ornitorenk bir elektrik kaynağının yerini elektroalıcılardaki sinyallerin gücüne göre ayırt edebilir, bu da avlanırken başının yan yan hareketini açıklayabilir. Elektro duyu ve dokunsal girdilerin kortikal birleşimi avın uzaklığını tespit etmek için bir yöntem gibi gözükmektedir. Av hareket ettiği zaman hem elektrik sinyalleri yayar hem de mekanik baskı titreşimleri verir, böylece iki sinyalin geliş zamanı arasındaki fark ile uzaklık hesaplanabilir.Ornitorenk akıntıların dibini gagasıyla kazarak beslenir. Bu durumda elektro alıcılar canlı ve cansız nesneleri ayırt etmekte de kullanılır. [kaynak]
BBC‘nin 2016 tarihli haberine göre Avustralya’nın Adelaide Üniversitesi ve Flinder Üniversitesi’nden bilim adamları, erkek ornitorenklerde bulunan zehrin diyabet hastalığını tedavi etmek için kullanılabilecek özel bir hormon içerdiğini tespit ettiler.[kaynak]
Aborjin desteği
Ornitorenk keşfedildiği zaman bilim insanları, dişinin yumurta yumurtlayıp yumurtlamadığı konusunda ikiye ayrılmıştı. 1884'te W.H. Caldwell Avustralya'ya gönderilip 150 Aborjin'in yardımı ile birkaç yumurta buluncaya dek bu onaylanmamıştı.[kaynak]
Aborijincede "broo par" olarak adlandırılan hayvandır.
Ornitorenkler, Avustralya yerlilerinin gece vakti anlattıkları masallarda kendine yer bulan bir hayvandır. Avustralya yerlileri ornitorenklerin, ördek ve su faresi karışımı bir canlı olduğuna inanmaktadırlar.
Bir masala göre, sürüngenler, kuşlar, memeliler, su hayvanları bir araya gelmiş. Ancak ornitorenkler hiçbir gruba dahil olmamak istememiş. Bu grupların özel bir yanı olmadığı gerekçesiyle kendi başına bir tür olmaya karar vermiş.
10 cinsiyet kromozomu
2004 yılında Ulusal Avustralya Üniversitesi'nden bilim insanları memelilerin çoğunda olduğu gibi iki yerine (XY) ornitorenkin 10 cinsiyet kromozomu olduğunu keşfettiler. (Örneğin: erkek ornitorenk her zaman XYXYXYXYXY dir) Dahası, ornitorenkin Y kromozomları kuşlarda bulunan ZZ/ZW cinsiyet kromozomları ile gen paylaşmaktadır. Bu yeni bulgular ornitorenkin hayvanlar âlemi içindeki eşsiz yerini daha da sağlamlaştırdı ve onu memeliler, sürüngenler ve kuşlar arasındaki evrimsel bağlantı araştırmalarının merkezi yaptı.[kaynak]
8 Mayıs 2008 tarihinde Nature bilimsel dergisinde yayınlanan "Genom Analizi Ornitorenk’e Özgü Evrim İzlerini Açığa Çıkarıyor" başlıklı bir makale, Ornitorenk'in memeli evrimindeki yerini kalıtımsal veriler ile ortaya koymuştur[kaynak]
Yaratılış ile evrim tartışmasına neden olmuştu
Bunlardan bir tanesi"evrim teorisi gerçek olsaydı bu canlının geçen binlerce yıl içinde bu halinden kunduz ya da ördek formuna benzer bir hale geçmiş olması gerekirdi."argümanı.
Bazı canlıların evrim hızları 100 milyonlarca yıldır, atalarına oldukça benzer bir şekilde günümüze kadar taşınmışlardır (Örneğin timsahlar, hamamböcekleri ve köpekbalıkları).
Bu canlılar,
- kendi besin zincirlerinin en üst basamağında olduklarından,
- son birkaç milyon yıldaki sabit çevre koşullarından ötürü çevresel bir baskı hissetmediklerinden,
- son birkaç milyon yılda avlanma konusunda yeterince ve ayrıntılı yöntemler geliştirdiklerinden,
- cinsel seçilim konusunda bir etki yaşamadıklarından (veya çok az yaşadıklarından)
Özetle canlıların türleşme ve farklılaşma hızlarını arttıran faktörler, evrim hızını etkiler. Ancak her canlı, yavaş veya hızlı, bir şekilde evrim geçirir, geçirmektedir. Kısaca hiç değişmeyen canlı YOKTUR. Örneğin hiç değişmediği iddia edilen hamamböcekleri, farklı şekil ve boyuttaki 4000 türe ayrılmıştır.
Evrim teorisi, canlıların morfolojik olarak evrilmek zorunda olduğunu söylemez. Hatta değişmeyen, kararlı bir ortamda sabitleyici seçilim (ing. stabilizing selection), canlıyı olabildiğince değişmemiş halde tutmaya çalışacaktır. Bununla birlikte, doğrudan gözle göremeyeceğimiz çok farklı şekillerde de evrilebilirler. Örneğin, atnalı yengecinin bağışıklık sistemi, milyonlarca yıl önceki halinden oldukça farklıdır. Her genetik değişikliğin morfolojik değişiklik yaratmasını beklemek, bilgi eksikliğinden kaynaklanır. Ayrıca türleşme (makroevrim) ile bir canlı türünün kendi içerisinde geçirdiği evrim anlamına gelen mikroevrim kavramları da ayırt edilmelidir.(Makroevrim, çeşitliliğin yeni bir türün oluşmasına yetecek kadar birikerek artması; yani bir hayvan popülasyonunun tamamının, yeterli genetik çeşitliliği aşamalı olarak biriktirip farklı bir türe dönüşmesi anlamına gelir.
Kaynaklar,
1.https://platypus.asn.au/
2.https://tr.wikipedia.org/wiki/Ornitorenk
3.https://web.expasy.org/spotlight/back_issues/029/
4.http://jeb.biologists.org/content/jexbio/202/10/1447.full.pdf
5.http://web.archive.org/web/20061109214818/http://www.deh.gov.au/biodiversity/abrs/publications/fauna-of-australia/pubs/volume1b/16-ind.pdf
6.http://web.archive.org/web/20070209122951/http://www.discover.com:80/web-exclusives-archive/sex-ys-platypuses0425/
7.https://www.nature.com/articles/nature06936
8.Video-Nature Documentary-https://www.youtube.com/watch?v=btUGDQXMoqY
9.https://www.bbc.com/news/world-australia-38153853
