Drake Denklemi ve "Orda Kimse Yokmu?"Uzaylılar Nerde?
Denklemi bulan ve soyadını bu denkleme veren Frank Drake 28 Mayıs 1930 doğumludur. 1958 yılında eğitim gördüğü Harvard Üniversitesi Radyo Astronomi bölümünü tamamlayarak Virginia'daki Green Bank Ulusal Radyo Astronomi Gözlemevi'nde çalışmaya başlamıştır. İlk denemesi ve ilk çalıştığı proje 1960 yılındaki OZMO projesidir. Bu proje, Tau Ceti ve Epsilon Eridani yıldızlarını gözlemlemek ve gelişmiş uygarlıkları aramakla ilgili bir projedir. Dünyanın birçok ülkesinde dünya dışı yaşamın olduğuna inanan bilim adamları ve üst düzey yetkililer bulunmaktadır. Bu bilim adamları ve üst düzey yöneticiler yılın belli zamanlarında toplanarak konferanslar vermekte ve belgeler açıklamaktadırlar. 1961 yılında ilk kez yapılan bu toplantının adı "Dünya Dışı Zeki Yaşam Konferansı"dır. 1961 yılının kasım ayında Ulusal Bilimler Akademisi tarafından düzenlenen organizasyona neredeyse dünyanın her bölgesinden birçok üst düzey yetkili ve bilim adamı katılmıştır ve bu toplantıda Frank Drake konuşmacı olarak bulunmuştur. Hayatının önemli bir bölümünü dünya dışı zeki varlık olup olmadığını araştırmaya harcayan Frank, ilk defa geliştirdiği Drake denklemini bu toplantıda açıklamıştır.[4]
Drake formülü:
n= r^* x f_p x n_e x f_l x f_i x f_c x l
- n = gökadamızdaki olası akıllı uygarlık sayısı
- r^* = gökadamızda yıl başına ortalama yıldız oluşma olasılığı
- f_p = bu yıldızların gezegenlere sahip olma oranı
- n_e = gezegen sistemlerine sahip yıldız sistemlerinde yaşamı destekleyecek gezegenlerin ortalama sayısı
- f_l = yaşam oluşturmaya elverişli gezegenlerin oranı
- f_i = akıllı yaşamın yeşerdiği gezegenlerin oranı
- f_c = yaşam oluşturmaya elverişli gezehenlerde iletişim kurmaya yetecek teknolojiye ulaşmış olanların oranı
- l = yukarıdakilerin hepsi olduğunda, ortaya çıkan uygarlığın ortalama yaşam süresi [1]
Kendinizde değer atayarak galaksimizdeki olası zeki ve haberleşen medeniyet sayısını bulabilirsiniz. [2]
Eleştirilen yönleri
'ne' (number of earthlike) parametresi denklemin uyumsuz parametresi gibi duruyor. Frank Drake buna benzer en az bir gezegende, ki o da dünya oluyor, yaşam başlamış ve devam ediyor demiş ama bu bir bakıma "önyargılarımız neticesinde kafamızda oluşturduğumuzdan başka bir yaşam formu olamaz" demeye benziyor. Bir gezegende yaşamın ortaya çıkıp devam edebilmesi için dünyaya benzer bir gezegen olması gerektiği düşüncesi, tahayyül edilen uzaylıların az biraz bize benzemesi (biz derken herhangi bir dünyalı yaşam formu) gerektiği düşüncesinin ya da kabulünün sonucunda oluşmuştur ve Carl Sagan bu düşünce biçimine "bilimsel şövenizm" adını vermiştir. Böyle olunca karbon bileşiklerinden oluşan bir dünyalının yaşamaya devam edebilmesi için "olmazsa olmaz"ları vardır elbette. Lakin birinin olmazsa olmazı, ötekinin olursa olmazı olabilmektedir. Mesela birçok tür oksijene gereksinim duyarken, oksijene ihtiyaç duymadığı gibi organik molekülleri tahrip edici özelliğinden dolayı oksijenden zehirlenen türler de vardır. Aynı gezegende aynı ortak atadan evrimleşmiş canlılarda bile "olmazsa olmaz"lar bazen epey değişiklikler gösterebiliyorken "karbon bileşikleri'nden oluşmamız haricinde (ki bazılarına göre bu da şart değildir)" dünyadaki yaşamın temellerinden yola çıkarak evrensel boyutta yaşam kriterleri öne sürmek anlamsız olacaktır.
Diğer "earthlike" kriterler de yaşama elverişli sıcaklık aralıkları ve ultraviyole süzgeci görevi gören bir atmosfer olarak önümüze getiriliyor. Bir dünyalının yaşayabilmesi için gerekli optimum sıcaklık aralıkları ve kendisini ultraviyole ışığının zararlı etkilerinden koruyacak bir ozon tabakası gereklidir. Bunun nedeni o dünyalının o sıcaklık aralıklarının olduğu bir ortamda evrimleşmiş olması ve bu nedenle o sıcaklık aralıklarının onun için "optimum" hale gelmesidir.Başka bir gezegende evrimleşmiş canlı için de o gezegendeki sıcaklık aralıkları optimum olacaktır. Ultraviyole ışınlarının zararlı olmasının sebebi de birçok dünyalı canlı türünün ozon tabakası oluştuktan sonra evrimleşmiş olmasıdır, kaldı ki dünyadaki yaşam atmosfer ve dolayısıyla da ozon tabakası yokken ultraviyole sağanağı altında başlamıştır. Yani yoğun ultraviyole ışını varlığının yaşamın başlayıp devam etmesine bir engel teşkil etmediğine kanıt dünyadaki yaşamın kendisidir.
Bir de "hayat gezegenler dışında, yıldızlar arası yoğun bulutlarda da başlayıp sürebilir" gibi uç fikirler de var fakat bu bulutlar hem görece kısa sürede yoğunlaşarak yıldızları ve gezegenleri oluşturdukları için kısa ömürlü olmaları nedeniyle, hem de yoğunlaşırken aşırı ısınmaları nedeniyle içerdikleri organik maddeleri yok edebilecekleri düşünülerek fazla gerçekçi görünmemektedir. Ayrıca denkleme nasıl koyulacakları da ayrı bir muamma olsa gerek.
Mesafe sorunu
Değişkenlere en düşük değerler verildiğinde dahi çok sayıda, radyo dalgalarıyla komşularından haber bekleyen medeniyetin olması gerektiği sonucunu veriyor. Lakin uzaydaki mesafeler o kadar büyüktür ki, bize en yakın medeniyetin şu anda göndereceği sinyaller ancak binlerce yıl sonra bize ulaşabilir.Dolayısıyla yarın öbür gün bir sinyal yakalayabilsek ve komşularımız bize yakın olsa en azından bir kaç bin ışık yılı bile yazışmalı satranç oynarsak, oyunun sonucu en erken 1 milyon yıl sonra öğrenebiliriz.
Uzaylılar ve bilinç
Muhtemelen evren mikro anlamda farklı genetik yapıları olan hatta nükleik asitleri bile farklı olabilen canlılarla dolmuş olmalı. Kendini kopyalayabilen küçük mikroskobik canlılar.Düşük olasılık ise bilinçten daha da düşük olma ihtimali. Çünkü bilinç olması yetmiyor. Bilincin de belli bir seviyeye erişmesi gerekiyor zamanla. Biraz DC çizgi romanları gibi birbirine yakın değil ama çok uzaklarda medeniyetler olduğunu ama bunun sınırlı olmasıda muhtemel.İlla tek bir gaz kullanmak zorunda değil canlılar. Farklı gazları da difüze edebilen ve kullanabilen canlılar fikri aşırı bilimkurgu gelmemeli insanlara. Her canlıyı kendimiz gibi düşünüp bu tuzağa düşmemeliyiz. Farklı fikirlere açık olmak şart.Saturn Titan uydusunda oksijen degil metan gaz ile yaşam formu olabilecegi düşünülüyor.
Carl Sagan Cosmos belgeselinde"eğer evrende illa karbon temelli bir hayat aranmayacaksa bu denklemin sonucunun çok daha fazla artabileceğini düşündüğüm denklem." diyor.
Kaynaklar,
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Drake_equation
2.http://www.activemind.com/Mysterious/Topics/SETI/drake_equation.html
3.Video- https://www.youtube.com/watch?v=BAoEnV3Zt_Q
4.https://en.wikipedia.org/wiki/Frank_Drake
