Kediler Neden Dört Ayak Üzerine Düşerler?
Kediler açısal momentumun korunumunu kullanarak her zaman dört ayak üstüne düşer.Bu konuda makelemiz için,bkz. [kaynak]
Görünen o ki kediler fiziği çok iyi kullanıyor.
Buna"righting reflex"kedi doğrultma refleksi denir
Kedilerin yüksekten düşerken kendilerini doğrultarak dört ayak üstüne düşmelerine kedi doğrultma refleksi adı veriliyor. Bu da demek oluyor ki kedilerin dört ayaklarının üzerine düşmesi bu hayvanların sergilediği bir davranış değil refleks, yani kediler bunu istemsiz olarak yapıyorlar. Ancak kediler dört ayak üstüne düşme refleksine doğuştan sahip değiller. Kedilerin bu refleksi kazanmaları için yedi haftalık olmaları gerekiyor.
Kedilerin köprücük kemiği yoktur. İnsanlarda ki 24 omurgaya karşılık, kedilerin 30 omurgası vardır. Bu durum esneklerinin artmasına ve omurgalarını havada hızlı bir şekilde döndürebilmelerine olanak sağlamaktadır.[kaynak]
Kedinin iç kulak yapısının vestibüler sistemi denge ve uzaysal oryantasyonu sağlamak konusunda oldukça gelişmiştir. 6 haftalık olan bir kedi doğalarının armağanı olan bu yeteneği kullanmaya başlayabilir.
Kedi her zaman dört ayak üstüne düşmez“
Yine dört ayak üstüne düştün” deriz ama ne yazık ki kediler her zaman dört ayak üstüne düşmezler. Kedi doğrultma refleksinin işe yarayabilmesi için hayvanın düştüğü minimum yüksekliğin 1 metre olması gerekir ki çoğu zaman 1 metrede de kedi kendini doğrultmaya fırsat bulamaz.
Şimdiye kadarki en uç vaka, 46. kattan düşen bir kedinin ölmeden kurtulmasıdır. Bu, yaklaşık 150 metre yükseklik demektir. Elbette kurtuluşu, anatomisi sayesinde olmamıştır. Kedi bir tente üzerine düşmüş, sonra da bir manavın tezgahı üzerindeki bol yeşillik ve meyveler üzerine iniş yapmıştır. Buna rağmen kemikleri kırılmış ve veterinerler sayesinde iyileştirilebilmiştir. Bunun haricinde Journal of American Veterinary Medical Association dergisinde yayınlanan 1987 tarihli bir araştırmaya göre ortalama 6 kat yükseklikten (20 metre kadar) düşen 132 kedinin %90'ı hayatta kalmıştır.[kaynak]
Ancak araştırmalarla ilgili ilginç bir bulgu şudur: 4. kat ve daha aşağısından sert zemin üzerine düşen kedilerde (yaklaşık 15 metre) yaralanma oranları oldukça yüksekken, 7. kattan daha yükseklerden (yaklaşık 22 metre ve üzeri) düşen kedilerde yaralanma oranları ciddi bir şekilde azalmaktadır. Yani her ne kadar insan mantıken tersini beklese de, kediler ne kadar yüksekten düşerse, kurtulma şansları o kadar artmaktadır (elbette bunun bir üst sınırı vardır). Buna Yüksek Bina Sendromu (High-Rise Syndrome) adı verilir. Gelişen modelleme teknolojisi sayesinde bunun maksimum düşüş hızı ve kedilerin anatomik koordinasyonları arasındaki ilişkiden kaynaklandığı keşfedilmiştir. Yani kedi, maksimum serbest düşüş hızı (terminal velocity) olan 100 km/h hıza 22 metreden yüksek düşüşlerde ulaşabilmektedir (insan için maksimum serbest düşüş hızı 210 km/h'tir) ve bu yükseklikten düşüşte sağ kalacak bir anatomiye sahiptir. Bu hız ile anatomi arasındaki ilişki, bu hıza ulaştıktan sonra kedinin düşüşünü çok daha kolay ayarlayabilmesiyle ilgilidir. Çünkü kedi, bu hızdan sonra daha fazla hızlanamaz ve sabit bir hızla düşer, bu da kendisini düşüş için ayarlamasını kolaylaştırır.
Evrimsel kökeni
Bunun, evrimsel süreçte küçülen bedenleriyle ilgisi olduğu düşünülmektedir. Yani kediler, özel olarak 22 metre ve üzerinden düşüşlerde hayatta kalmak için evrim geçirmemişlerdir (daha doğrusu bu yükseklikten düşenler daha başarılı olup hayatta kalmamış ve bu sebeple nesiller sonunda bu yönde evrim gerçekleşmemiştir). Vücutları, bu yükseklikten düşüşlerde başarılı olacak şekilde, evrimsel süreç içerisinde rastlantısal olarak özelleşmiştir; halbuki ev kedileri arasında daha düşük katlardan düşmeye adapte olabilen canlılar olması daha avantajlıdır (Dünya'nın pek çok yerinde insanların oturduğu evler 4 kattan alçaktır). Dolayısıyla insanların hep daha küçük kedigilleri seçmeleri, ev kedilerinin vücutlarının küçülmesine sebep olmuş; ancak bu küçülme düşülerdeki başarı oranının daha yüksek katlarda, daha fazla olmasına sebep olmuştur. Aksi yönde bir seçilim olmadığından dolayı (kediler sürekli binalardan düşmezler, bu yönde bir seçilim baskısı yok denecek kadar azdır), bu şekilde günümüze kadar gelmiştir. Ancak büyük kediler, yaklaşık 3 metre yüksekten düştükleri zaman başarıyla işin üstesinden gelebilmektedirler. Ki bu da bizi, bu refleksin evrimine getirmektedir:Kediler ağaç üstünde yaşayan, ağaçlarda avlanan hayvanlardır. Kedi doğrultma refleksinin kökeni kedilerin vahşi oldukları zamana yani evcilleşmeden öncesine dayanır. Ağaçlardan düşerken zarar görmemek için bu refleksi geliştirmişlerdir.
Kedilerin mükemmel yön bulma becerisi nereden gelir?
Kayıtlara geçen en uzun kedi yolculuğu 2011 yılında, Avustralya’nın kuzeyindeki Darwin kentinden, güneyindeki Ungarra kentine yapılan yaklaşık 3200 kilometrelik yoldur. Ailesi Ungarra’dan Darwin’e taşınan Jessie, taşındıktan birkaç hafta sonra ortadan kaybolur ve bir sene sonra eski evinin etrafında dolaşırken bulunur.[kaynak]
Peki ailesine bir sene sonra kavuşan Jessie, Avustralya çöllerinden geçerek kattettiği 3200 kilometrelik yolun sonunda eski evini nasıl oldu da bulabildi?Henüz tam olarak bilinmiyor ancak bu konuda hipotezler var.[kaynak]
1.Güneş "Astronavigation"teorisi
Yapılan araştırmalarda kedilerin yön bulma yetenekleri, tıpkı kuşlarda olduğu gibi, yaratılıştan sahip oldukları bir yön bulma mekanizmasıyla açıklanır. Bir evde aylar veya yıllar boyunca yaşayan bir kedinin beyni, günün belli saatlerindeki farklı güneş açılarını otomatik olarak kaydeder.
Nasıl olur da bir kedi saatin kaç olduğunu bilebilir?
Tıpkı insan ve bazı diğer memeli türleri gibi kedilerin de biyolojik saatleri olduğu biliniyor. Dolayısıyla eğer bir kedi, günün belli saatlerinde, güneşi başka bir açıyla alan yeni bir eve taşındıysa, beyni deneme yanılma yöntemiyle, otomatik olarak bunu düzeltmeye gayret eder.
Belirli bir yönde hareket edecek ve açının bozulduğunu fark eder. Sonra başka bir yönü dener ve açının düzeldiğini görür. İşte bu açı, ona hangi yöne doğru gitmesi gerektiğini gösterir.
Bu bilinçaltında gerçekleşen bir faaliyettir. Açıyı takip eden kedi, yeterince yol katettiğinde kendini tanıdık bir çevrede bulur. Tanıdık kokular, evler, manzaralar… Böylece kedi evine ulaşmayı başarır.
Tıpkı kuşlarda olduğu gibi kedilerin de yönlerini bulabilmeleri için bulutsuz, açık bir havaya ihtiyaçları olmaz. Çünkü kapalı havalarda polarize ışığı da kullanabilirler.
2.Manyetik alan algılama
Manyetik alan algılama yetisine sahip olan kediler, Dünya’nın manyetik alanını algılayabildikleri için asla kaybolmuyorlar.
3.Morphic field Teorisi
Bu teoride, Kedilerin, "morfik alan" denilen yakın bir tanıdığıyla ve eviyle telepati kurduklarına inanılmaktadır. Bu alan, evleriyle bir tür telepatik iletişime izin veriyor. Yani eve giden yol rehberi olabilir.
4.Ses görüntüleri teorisi
Bu teoride, bilim adamları, kedinin duyu, koku ve görmedeki üstün kabiliyeti söz konusu olarak görüyorlar. Kedilerin kaldıkları yerlerin seslerini, kokularını ve görüntülerini ezberlediğini ve "ses görüntüleri" olarak adlandırılan bir bölümde depoladıklarını varsayıyorlar. Kendi bölgelerinin uzağındayken, depolanmış gösterimleri kullanıyorlar.Örneğin kilisenin sesi veya evin önündeki çiçeklik kokusu.
New York`lu beyin uzmanı ve araştırmacısı Frank Morell kedilerdeki özel sinir hücreleri sayesinde sadece kulaklarıyla değil gözleriylede kayıt altına alabildiklerini ortaya çıkardı.Bu sayede beyindeki görme merkezinde gözler ile"ses-resimler"olarak kayıtlanıyor.Kediler bu kayıtları istediği zaman kullanabiliyor.[kaynak]-[kaynak]
Kaynaklar,
1.https://www.livescience.com/32117-why-do-cats-land-on-their-feet.html
2.https://cernbilim.blogspot.com/2018/05/acsal-momentumun-korunumu.html
3.http://www.wikizeroo.net/index.php?q=aHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvQ2F0X3JpZ2h0aW5nX3JlZmxleA
4.Video-BBC-https://www.youtube.com/watch?time_continue=42&v=sepYP_knGWc
5.https://www.straightdope.com/columns/read/1143/do-cats-always-land-unharmed-on-their-feet-no-matter-how-far-they-fall/
6.https://www.dailymail.co.uk/news/article-2058630/Cat-walks-2-000-miles-Australia-home-owners-relocate.html
7.https://vtg-tiergesundheit.de/Katze/Blog/Orientierungssinn
8.http://www.jneurosci.org/content/29/4/1191
9.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/?term=J+Neurosci2009%3B29%3A1191-1201
