Balıklar Nefessiz Kalır Mı?
Balıklar oksijene ihtiyaç duyar ve evet, bazen oksijensiz kalırlar. Bilinen kabaca 30.000 balık türü var ve British Columbia Üniversitesi’nde biyokimyager olan, hipoksiya ve stresi araştıran Jeffrey Richards bu balıkların her birinin yorgunluğa farklı tepki verdiğini söylüyor. Söz gelimi somonlar şelalelerden ya da coşkun ırmaklardan geçerken çok çaba sarf ediyor ama nefes nefese kalmıyor. Richards bu çabanın koşmaktan çok ağırlık kaldırmaya benzediğini söylüyor. Balığın kasları, oksijeni tüketmeden önce yoruluyor.
Tropik balıklarda ise durum farklı. Somonlar soğuk sularda yaşıyor ve bu sularda genelde bol miktarda çözünmüş oksijen var. Tropik balıkların ise kendilerini az oksijenli ortamlarda bulmaları daha olası. Dolayısıyla nefessiz kalmamak için özel yöntemlerle ayak uydurmuşlar. Birçoğu ev akvaryumları için de satılan bazı türler, “su yüzeyinden soluma” yapıyor ve akvaryumun yüzeyine çıkıp, havaya maruz kalmış ve bu yüzden daha çok oksijen içeren suyu kullanıyor. Bazıları ise sudan başlarını çıkarıp hava soluyor. Bir de ciğerli balık gibi iç organlarını akciğer yerine kullanan ve ağız duvarından, yüzme kesesinden ve hatta karnından aldığı oksijeni kana karıştıran balıklar var.
Not: Bir balık asla bayılacak kadar soluksuz kalmaz. Ya güç toplamak için deniz dibinde dinlenir ya da oksijen peşinde yüzeye çıkar. Bu kadar savunmasız olmaları riskli görünebilir ancak Richards şöyle diyor: “Bu kadar düşük oksijen seviyesinde yaşayan tek hayvan onlarsa avcı hayvanlardan kaçınmaları kolay olur.” Yüzen son balık olmadığınız sürece tehlikeye ne kadar maruz kaldığınızın bir önemi yok.[kaynak]
Balıklar uzay boşluğunda yüzebilirmi?
Kısa cevap yüzemez.Uzayda sürtünme olmadığı için hareketi sağlayabilecek ortam oluşmaz.
Ancak akvaryum içinde durum farklı.
Alman araştırmacılar, "hareket hastalığı"
denilen araç tutmasıyla ilgili bir çalışma kapsamında onlarca küçük
balığı kısa süreliğine uzaya gönderdiler.
Projenin
başında bulunan Prof. Reinhard Hilbig, akvaryum içindeki 40 küçük
balığın bulunduğu roketin, İsveç’in kuzeyindeki bir rampadan
fırlatıldığını söyledi. Prof. Hilbig, "Cichlid" cinsi balıkların 10
dakikalık uzay uçuşları sırasında, ağırlıksız ortamda nasıl
yüzdüklerinin filme alındığını, kimilerinin araç tutması nedeniyle
dairesel yüzdüğünü, uzmanların şimdi balıkların bu yüzme görüntülerini
inceleyeceklerini bildirdi. Hilbig, insanlarla balıkların aynı
mekanizmaya sahip olduklarını ve bu araştırmanın neden kimi kişileri
araç tutarken, diğerlerini tutmadığını anlamaya yardımcı olmasını umut
ettiklerini kaydetti. Balıkların güven içinde yere indikleri ve
durumlarının da iyi olduğu belirtildi.balıkların yüzde 15`i "hareket hastalığı"na yakalandı.
Uzay sadece iskeletteki kemikleri değil aynı zamanda "otolitleri" de etkiler. Çünkü onlar da kalsiyumdan yapılmıştır. [kaynak]
Burada videosunu izleyebilirsiniz.[kaynak]
Uzun süreli uzay serüveninde durum farklı
Balıklar aynı bizim yaşadığımız gibi, yerçekimsizligin yaratacağı dezoryantasyon sorunları yaşayacaklardır.Bizim kadar olmasa da, balıkların da yerçekimi tarafından domine edilen hareket etme mekanizmaları vardır. Vücutlarındaki içi gaz dolu keseleri sıkıştırıp gevşeterek özgül ağırlıklarını değiştirir, bulunduklari derinliği kontrol ederler. Köpekbalıklari ise bu mekanizmadan yoksun olup, özgül ağırlıkları her zaman sudan biraz daha fazladır. Onlar da, aynen kuşların ya da uçakların havada yaptığı gibi, daima hareket halinde olarak, hidrodinamik kuvvetleri kullanarak derinliklerini tayin ederler.
Uzaydaki akvaryumumuzda; yüzme keseleri olan balıklar, özgül agırlıklarındaki manipulasyonların her hangi bir harekete sebep olmadığını bir süre sonra fark edip, yüzme keselerinin etrafındaki kasları salacak. Bu durum da, muhtemelen, normalde hayatı boyunca yerçekimine karşı koyma amaçlı şekillenmiş kas ve iskelet sisteminde de olduğu gibi, yüzme keselerini kontrol eden kasları zayıflatacak, atrofiye uğratacaktır. Uzay istasyonundan dönen insanların, sadece ayakta durabilmek için uzun süre rehabilitasyon görmesi gibi, uzaydan dönen balıklarımız da bir süre akvaryumun yüzeyinde göbekleri havada debeleneceklerdir.
Köpek balıkları ise sırf dibe çökmemek için yüzmek zorunda kalmadıkları dönemde tembelleşecek. Belki bütün kasları zayıflayacak.Dünya'ya döndüklerinde de bir süre akvaryumun dibinde sürünerek takılacaklardır.Zira uzay sadece iskeletteki kemikleri değil aynı zamanda "otolitleri" de etkiler. Çünkü onlar da kalsiyumdan yapılmıştır.
Peki balıklar su içermi?
Genelde balıklar suda yaşadığı için suya ihtiyaçları olmadığını düşünürüz.Ancak gerçekte durum farklı.Evet suya ihtiyaçları vardır.Alttaki videoda Türkçe seçeneğiyle birlikte izleyebilirsiniz.
Kaynaklar,
1.https://www.popsci.com/do-fish-get-out-breath
2.Video-SciShow-https://www.youtube.com/watch?v=Pvc4DTwpm_g
3.https://www.uni-hohenheim.de/pressemitteilung?cHash=aeecd7cfdd0310e7126e407958248644&tx_ttnews%5Btt_news%5D=15958
