Barış Manço'nun 7'den 77'ye isimli serisinde bu iddiaya yer verilmiştir.
Buradaki hile suyun kabın ne tarafına, hangi açıda döküldüğünü kontrol ederek istenen yönde bir girdap yaratmaktır.Zira bu tür deneylerde suyun durulması için uzun bir süre beklenmesi gerekmektedir.Ayriyetten buradaki bkz.[kaynak]videoda bu tür benzer hileler yapılmaktadır.Discovery burdaki hileyi açıklamıştır.
Manço abimiz maalesef o deneyde kandırıldı.Nitekim, bir özelliğin kuzey kutbunda maksimum, güney kutbunda minimum olması doğaldır. Lakin, 20-30 cm gibi dünya çevresine kıyasla neredeyse sonsuz derecede küçük (ya da olmayan diyelim) bir farkta bir özelliğin -yönünün ekvatorda değişmesi önemli değil- böylesine dramatik derecede sapması zaten mantığa tersdi.
Lavabodan boşalan suyun güney yarımkürede saat, kuzey yarımkürede ise saatin tersi yönde aktığı iddia ediliyor. Sebep olarak "dairesel hareket yapan bir cisim üzerinde doğrusal hareket eden bir cismin eylemsizliği" olarak özetleyebileceğimiz Coriolis Etkisi sunuluyor. Coriolis kuvvetinin dünya ölçülerine göre anlam taşıyan rüzgar, kasırga, cephe gibi meteorolojik olaylara etki ettiği doğrudur. Ancak, dünyanın boyutlarına göre ihmal edilebilir derecede küçük olan lavabo boyutlarında Coriolis etkisi 0 olarak kabul edilebilir. Etkinin boyutlarını saptayan Rossby Sayısı alize rüzgarları gibi anlam taşıyan olaylarda 1'in altındayken, lavabo olayında 5000'ler civarındadır .Dolayısıyla etki yok denecek kadar azdır. (Arzu edenler, MIT profesörü Shapiro'nun 1962 yılında yaptığı deneye, California Üniversitesi'nin konuyla ilgili yorumuna ve diğer kaynaklara [1,2] ulaşabilir.
İzlanda'nın güneybatı açıklarında "Soğuk ve alçak basınç" (cold low) alanlarındaki hava hareketlerinin görüntüsü. (4 Eylül 2003). Coriolis kuvvetinin etkisiyle kuzey yarım kürede hava ve rüzgârın saat yönünün tersinde saptırıldığı görülmektedir.
Coriolis kuvveti ne kadar etkilidir?
The Simpsons`ların"Bart vs Australia"bölümündede gündeme gelmişti bu konu.Coriolis kuvvetini ögrenmiştik.
Gezegenimiz dönen bir küre ve yüzeydeki tüm nesneler onunla birlikte hareket ediyor. Ekvator üzerinde dururken, gezegenin ekseni etrafında hareket etme hızımız kutuplardan daha yüksektir. Dünyanın tam bir dönüşünde, 40.000 kilometre yol katederiz. Tam direğin üzerinde durursak, ileri doğru hareket etmeyiz -yerimizde döneriz.
Coriolis kuvvetinin ne kadar etkili olacağı, esas olarak nesnenin boyutuna bağlıdır. Hava Coriolis kuvvetinden ciddi bir şekilde etkilenir .Dünyadaki büyük bulut oluşumlarının girdap halinde gelmesinin nedeni budur. Yüksek basınçlı bölgelerde (havanın uzaklaştığı yerlerde), girdaplar kuzey yarımkürede saat yönünde,düşük basınçlı alanlarda saat yönünün tersinde döner. Güney yarım kürede, dönme yönleri tersine çevrilir. Bu, kasırga veya hortum ile karıştırılmamalıdır.Bunlar dünyanın büyüklüğüne kıyasla yine oldukça küçüktür ve diğer birçok faktörün dönme yönü üzerinde Coriolis kuvvetinden daha büyük bir etkisi vardır.
Bu videoda biraz kahve tozu ve kağıttan küçük bir kayık yardımı ile suyun lavaboda her iki yönede dönebileceğini görürüz.
Her iki yarımkürede böyle birbirine ters yönde hava akımlarının ve okyanus akıntılarının olduğu herkes tarafından kabul ediliyor da, bir lavabodan boşalan suda, böyle küçük bir ortamda dünyanın dönüşünün etkili olmasi söz konusu olamaz. A'yı ekvatorda, B'yi ise onun tam kuzeyinde 45 derece paralelinde iki nokta olarak düşünelim. Bir top mermisini A'dan tam kuzeye nişanlayıp attığımızda, atış sırasında ekvatorun dönüş hızı B noktasına göre neredeyse iki kat olacağından mermi B noktasının doğusuna gidecektir. Aynı şekilde kuzey kutbundan hemen hemen hareketsiz bir konumdan tam güneye atılan bir mermi 45 paralelinde dünya dönüş hızı daha çok olduğundan bu sefer hedefin batısına düşecektir. Yani kuzey yarımkürede kuzeye veya güneye atılan her şey atanın konumuna göre sağa gitmektedir. Bu durum güney yarımkürede ise sola doğru gerçekleşmektedir. Her iki yarımkürede kuzey - güney doğrultusunda hareket eden hava akımları ve okyanus akıntıları bu durumdan etkilenirler.
Sonuç olarak,
Popüler inanışın tersine, yarım küre üzerindeki klozet ve lavabolardaki su her zaman aynı yöne dönmez. Aksine, suyun saat yönünde veya saat yönünün tersine akması tesadüf bir durumdur. Dünya'nın dönüşünden etkilenemeyecek kadar küçüktürler.
Ekvator üzerinde yapılan bu deneyler safsatadır, hikayedir. Suyun boşalma yönü yalnızca musluktan ya da sifondan gelen suyun yönüne ve tesisatın yapısına bağlıdır. İddia edildiği üzere, Coriolis etkisi vardır ama diğer etkenlerin yanında ihmal edilebilir yani yok denecek derecede küçüktür.Pratikte de deneyebilirsiniz.Youtube`da bunu yapanlarda yeterince mevcut.
Bunu ögrenmek için ilk olarak kendi klozetiniz ve lavabonuzda test ederek başlayabilirsiniz.Komşunuzun lavabosu ile karşılaştırarakta sonuca kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Klozetlerdeki deneyi için, Kaynaklar
1.Video-Veritasium-https://www.youtube.com/watch?v=mXaad0rsV38&t=202s
2.Video-Veritasium-https://www.youtube.com/watch?v=ihv4f7VMeJw
3.https://www.straightdope.com/columns/read/149/do-bathtubs-drain-counterclockwise-in-the-northern-hemisphere/
4.https://en.wikipedia.org/wiki/Coriolis_force#Draining_bathtubs.2Ftoilets
5.https://en.wikipedia.org/wiki/Rossby_number
6.http://blogs.discovermagazine.com/badastronomy/2012/03/27/flushing-out-an-equatorial-fraud/#.XJYvkaBCfIU
7.Video-Cernbilim-https://youtu.be/JALMQ_q4o3M
