Credit: Shutterstock
Kediler İsimlerini Bilirler Mi?
Mısır'da 3.000 yıldan daha uzun bir süre önce "nedjem" adlı bir tekir cinsi kedinin thutmose 3'ün kraliyet evinde dolaştığı sanılıyor. Tarih, adı “tatlı” veya “hoş” anlamına gelen nedjem'in çağrıldığında yanıt vermeyi öğrenip öğrenmediğini bize göstermese de, 4 nisan’da scientific reports’da yayınlanan bir araştırma, en azından bazı ev kedilerinin kafalarını çevirerek veya kulaklarını oynatarak, isimlerini benzer başka kelimelerden ayırt edebildiğini gösteriyor.
Kediler, insanlara karşı kayıtsızlıklarıyla tanınırlar: Kedi sahibi olan hemen herkes, onlara seslendiğimizde bize kulak asmadıklarını söyleyecektir.
Tokyo Üniversitesinde davranış bilimci olan Atsuko Saito, daha önce yaptığı çalışmada kedilerin, sahiplerinin sesini tanıdığını göstermişti. Saito, son çalışmasında ise, kedilerin isimlerine yanıt verip vermediklerini araştırdı. Çalışma Japonya’daki evlerde ve bir “kedi kafesi”nde yaşayan 78 kedi üzerinde yapıldı.
Deneyler boyunca, Saito ve arkadaşları, davranış psikologlarının alışma-alışmama olarak tanımladıkları metodu kullandılar. Bu metotta denek, tepki vermeyi durdurana kadar bir uyarana (bu durumda sözlü bir ifadeye) maruz bırakılıyor. Daha sonra deneğe, bir test uyaranı (bu durumda ismine) gönderiliyor ve tepkisi gözleniyor.
Bu çalışmada, araştırmacılar ilk olarak kedi sahiplerinden kedilerinin isimlerine benzer 4 kelimeyi, tepki vermeyi kesene kadar söylemelerini istedi. Sonra kedi sahipleri kedilerinin isimlerini söylediler ve araştırmacılar, diğer kedilerle bir arada olan her bir kedinin ismini ayırt edip etmediğini test ettiler. Kediler isimlerini duyduklarında, diğer kedilerin isimlerine veya farklı kelimelere göre daha fazla tepki verdiler; kulaklarını, kafalarını, kuyruklarını oynattılar ya da miyavladılar.
Kedilerin kendilerini, insanlarda olduğu gibi, fark edebildiklerine dair bir kanıt yok
Daha sonra araştırmacılar, kedilerin tanımadığı insanlardan kedilere isimleriyle seslenmelerini istedi, böylece isimlerini duyduklarında yanıt verip vermeyeceklerini test ettiler. Sahiplerinin seslenmesine göre daha az tepki verseler de farklı kelimelere tepkisiz kalmalarının ardından kendi isimlerini hâlâ ayırt edebiliyorlardı.
Bristol Üniversitesi Antrozooloji Enstitüsünde insan-hayvan etkileşimi üzerine çalışan ve bu araştırmada yer almayan Biyolog John Bradshaw, “Bu çalışma açıkça gösteriyor ki, sahipleri tarafından söylendiğinde kedilerin çoğu ismine tepki veriyor” dedi. Fakat Bradshaw, isimleri tanımadıkları biri tarafından söylendiğinde, isimlerini tanımakta daha az başarılı olduklarını ifade etti.
Araştırma ekibinden Saito ise, kedilerin isimlerini tanımalarının arkasında yatan nedenin, onların taşıdığı anlam olduğunu düşünüyor: “Sanırım kediler, isimlerini bir ödül ya da cezalandırma ile eşleştiriyor.” “Kedilerin kendilerini, insanlarda olduğu gibi, fark edebildiklerine dair bir kanıt yok” diyen Saito, “Bu nedenle, isimlerini ayırt etmeleri de bizimkinden farklı” diye konuştu. Fakat Saito, kedilere başka kelimeleri ayırt etmeyi de öğretebileceğimizi söyledi. Bu durum, kedilerin de tıpkı köpekler gibi komutlara karşılık verecek şekilde eğitilmelerine imkan tanıyabilir.
“Öğrenme konusunda kediler de köpekler kadar iyidir” diyen Bradshaw, sözlerini, birçok kedi sahibinin de onaylayacağı şu cümleyle bitirdi: “Sadece, ne öğrendiklerini sahiplerine gösterme konusunda pek hevesli değiller.”
Araştırma kedilerin gerçekte insan dilini anlayabildiklerini göstermiyor. Bunun yerine çalışmanın bize gösterdiği şey, kedilerin ses ipuçları arasında ayrım yapabilmeleri (grammar and syntax). ayrıca bazı kedilerin özellikle beslenme sırasında isimlerine daha güçlü bir tepki verdiği görülüyor.
Zira isimleri tanıma işi, duruma ve duygulara bağlı olabiliyor.
Alttaki videoda sahibi ismini söylediğinde kedinin buna verdiği tepkiyi izleyebilirsiniz.
Kaynaklar
1.https://www.nature.com/articles/s41598-019-40616-4
2.https://www.nature.com/articles/d41586-019-01067-z
3.https://www.jstage.jst.go.jp/article/psysoc/59/2-3/59_112/_article
