Neden Hapşırırız?
"Hapşuu,Hapşuu,Hapşuu"
Futbol müsabakalarında bir futbolcu Hattrick (üçleme) yaparak golleri sıraladığında sevincine diyecek yoktur. Ancak istemediğimiz bir anda hapşırmak zorunda kalırsanız hatta üçleme yapmak zorundaysanız bu defa durum tam tersidir.Alerji döneminizde hiç dışarıda dolaşmaya çıkıp, neredeyse kafanızı yere indiremeyecek kadar seri, bir dizi "Hapşuu" tepkisini deneyimlediniz mi? Eğer siz de büyük çoğunluğun içinde yer alıyorsanız cevabınız muhtemelen; ‘evet'tir. Ancak bu hapşırma nöbetleri bazen rahatsız edici olsa da, birden fazla hapşırmanın bilimsel bir nedeni var. Öncelikle, ilk etapta hapşırığa sebep olan şeyin ne olduğuna ve hapşırdığınızda vücudunuzda neler olduğuna değinerek başlayalım.
Hapşırma, toz ve hastalıktan tutun da duygusal tepkilere ve hatta güneş ışığına kadar çeşitli sebeplerden kaynaklanabilir. Fakat hapşırığın asıl sorumlusu, burnunuzun ve boğazınızın içerisindeki mukus zarlarıdır.Hapşırma refleksini elmacık kemiği üzerinde bulunan nervus maxillaris siniri başlatır.
Öte yandan bir hapşırık anında, göğüs kaslarınız ciğerlerinize basınç yapar ve bu durum da ani bir havanın dışarı çıkmasına sebep olur. Bu sırada boğazınız sıkı bir şekilde kapanır ve bu da havanın burnunuzdan yaklaşık olarak saatte 160 km (100 mil) hızlara ulaşabilen bir hızda atılmasına sebep olur. Ve asıl hikaye şimdi başlıyor. Çünkü saatte 160 km hızlara ulaşabilen bir hava yaklaşık olarak 40000 kadar bakteri damlacıklarıyla doludur.
Ünlü "MythBusters"ekibi bu konuda yaptığı testte saatte 30 ila 35 mil arası hız tespit edilmişti.(Video)
Uzmanlara göre beş metrelik bir yarıçapa yayılacağını tahmin ediliyor, diğer tahminlere göre ise 30 metre kadar uzağa. Bu oranda, neredeyse bu mikroplardan kaçmak imkansız.
Eğer bu esnada ağzını ya da burnunuzu hava çıkışını engelleyecek
şekilde kapatırsanız, bütün hava kulaklarınıza doğru yönelir. Bu
basınçlı hava kulakların östaki borularına ve orta kulağın içerisine
doğru giderek rüptüre kulak zarı gibi hasarlara yol açabilir. Ayrıca bu
basınç, duyma kaybı ya da uzun süreli baş dönmelesine sebep olabilir.
Hapşırığı tutmak insanı öldürebilir mi?Hapşırığı tutmak kulaklarınıza vereceği zarardan çok daha fazlasına da neden olabilir. Hapşırık tutmak gözlerinizdeki kan damarlarına ve diyaframa zarar verebilir. Ayrıca, kan basıncının aniden yükselmesine sebep olur çünkü engellenmiş hapşırık beyindeki kan damarlarını zorlar. Özellikle, hapsedilmiş güçlü bir hapşırık da boyun sakatlanmalarına sebep olabilir, bunun yanısıra sinüs ameliyatı geçirmiş bireylerde hava gözlerin yakınındaki boşluğa dolarak gözleri yerinden fırlatacak kadar basınç uygulamasa da hasara neden olabilir. En ekstrem durumlarda da hapşırık tutmak, kalp krizine neden olup ölüme yol açabilir.
Bursa'da bir fabrikada sekreterlik yapan
4.5 aylık hamile 24 yaşındaki Aygün Çokelliler, hapşırmayı engellemek
için ağız ve burnunu kapatıp kendini sıkınca, beyninin bir bölümünün
hasar görmesi sonucu komaya girmişti.
Peki neden sıklıkla üçleme şeklinde hapşırırız?Hapşırıklar genellikle burnumuza girerek burun mukozamıza ulaşan yabancı bir parçacıkla ya da dış bir uyarıcıyla başlar. Bu durum da histamin salınımını tetikler ve histaminler de burnumuzdaki sinir hücrelerini rahatsız eder. Bu rahatsızlık da burunda bulunan ve kaşıntı yapan şeyi, güçlü bir hava püskürtmesiyle dışarı atma isteği olarak hapşırığı ortaya çıkarıyor
Hapşırık, sistemimizden zararlıları atmak için bazen yeterlidir. Ancak tek bir hapşırıktan sonra hala burnunuzun direği sızlıyorsa, burnunuz ikinci bir hapşırığı ortaya çıkarır. Yani; ikinci hapşırığınız, ilk hapşırığınızın görevini yeterince yerine getirmediğinin bir göstergesidir. Peş peşe üç kez hapşırmak ise sistemimizin çok daha derinlerdeki rahatsız edici şeyleri dışarı atmak istediğinin işaretidir.
Dolayısıyla,maruz kalarak yani üçlemedeki ilk hapşırık derinlerdeki rahatsız edici şeyleri koparmaya yarıyor, ikincisi onları burnumuza getiriyor, üçüncüsü ise bütün bu rahatsızlık verici, kaşındırıcı şeyleri dışarı atıyor. Bu işleyiş, mukozanızın rahatsızlık verici her ne varsa onu temizlemesi için gerekli bir işleyiştir. Eğer ki, etrafınızda birden fazla hapşıran insanlar görüyorsanız ya da siz defalarca hapşırıyorsanız, bu durum hapşırıkların zayıf olduğunu gösterir.
Bunun yanı sıra; hapşırma davranışı da tıpkı gülüşlerimizde olduğu gibi kişiden kişiye değişkenlik gösterir. Kahkahaların kişiden kişiye farklılık göstermesine sebep olan her şey, hapşırıklar için de geçerlidir. Fakat art arda gelen hapşırıklar, vücudunuzun hava yollarını normal olarak temizlemesinden biraz daha fazlasını içerir.Alerji uzmanı ve immünolog olan Dr. James Banks“Hapşırma temel olarak 'doğanın süpürgesi'diyor.“Hapşırma temel olarak 'doğanın süpürgesi'” diyor ve ekliyor“Vücudumuzun burunlarımızı istila eden yabancı maddelerden temizlemenin bir yöntemidir.”
Northeast Georgia Physicians Group`dan Andy Nish"Egzersiz yaparken, dolgun mideyle ve hatta seksten sonra bile görülebilir,"diyor.
Kaynaklar
1.Video-SciShow-https://www.youtube.com/watch?v=KdypW7gglp8
2.https://scienceline.org/2008/01/ask-hadhazy-sneeze/
3.https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/ask-smithsonian-why-do-we-sneeze-180957634/?no-ist
4.https://www.scientificamerican.com/article/why-do-we-sneeze/
5.Mythbusters test video-https://www.youtube.com/watch?v=3vw0hIs2LEg
6.https://www.huffpost.com/entry/sneezing-facts-didnt-know_n_4936611
7.https://www.sciencedaily.com/releases/2012/07/120731103035.htm
8.https://en.wikipedia.org/wiki/Maxillary_nerve
9.http://www.hurriyet.com.tr/gundem/hapsirigini-tutan-kadin-felc-oldu-52073
