Aktör Michael McKean Better Call Saul dizisinde Chuck McGill rolünde.Telif: Ben Leuner / AMC
Elektromanyetik Aşırı Duyarlılık (EHS ) Gerçek Bir Hastalık Mıdır?
Büyük izlenme rekorlarını kıran Breaking Bad dizisinin ekiplerince yapılmış olan"Better Call Saul"dizisini izleyenler mutlaka bilir.Dizide Chuck rolündeki kişi EHS rahatsızlığından dolayı hastalık raporu alarak avukatlık görevine evinde devam eder.Kendisini elektromanyetik dalgalardan koruyabilmek için folyo battaniyesi“space blanket”ne sarmalıyor.Bu koruma bir nevi "Faraday kafesi"görevi yapıyor.Evindede genellikle böyle geziyor.Kendisine gelen misafirlerin telefonlarını,saatlerini vs dışarda posta kutusuna bırakması konusundada oldukça ısrarlı davranıyor.
Bu alışılmadık bir durum, ama Chuck bu konuda yalnız değil.Bu sendrom sadece diziden ibaret değil. İngiltere'de, insanların yaklaşık % 4'ü cep telefonlarının,Wi-Fi modemlerin, TV'ler vb. sebebiyet verdiği elektromanyetik alanlara maruz kalma nedeniyle hoş olmayan semptomlar yaşadıklarını bildirmişler.Boyutu ileri seviyelerde olan hastaların hayatlarını mahvedebilir, bilgisayar dolu ofislerde çalışamazlar, floresan ışıklı dükkanlara giremezler veya evleri elektronikle dolu olan arkadaşlarını veya aileleri ziyaret edemezler.En hassas olan kişilerde ve nadir vakalarda, hastalar modern toplumdan kendini neredeyse tamamen izole ederek,"EMF içermeyen bölgelerde" karavanlarda veya yalnız ortamlarda yaşarlar.
Bilim adamlarına göre, bu bir psikolojik rahatsızlık.Ancak medya raporlarına göz atarsak durum tam tersi görünüyor.
Medya`da EHS
Bu konuda gazetelerin yaptığı röportajlardaki istatistiklere göre,makalelerin % 70'i, elektromanyetik alanlara maruz kalmanın hastalığa sebebiyet verdiği yönündeymiş.
2007 yılında BBC de yayınlanan"BBC Panorama - WiFi Warning Signal"programında EHS hastalığına bilimsel görüşün aksine wifi`lerin sebebiyet verdiği yönündeydi.Ancak program yogun şikayete maruz kalınca geri adım atmak zorunda kalmışlardı.BBC Editoryal Şikayet Birimi (ECU) programla ilgili "konuyla ilgili bilimsel görüşün durumu hakkında yanıltıcı bir izlenim verdiğini görüyoruz"demişlerdi.İzleyiciler ayrıca BBC One programındaki yöntemlerin yanlış olduğunu ve bazı insanların radyasyona özellikle duyarlı olup olmadığını test etmek için tasarlanmış bir deneyin yanıltıcı bir şekilde sunulduğunu ileri sürmüşlerdi.
Politikacılarda bu konuya destek verip hastalığın araştırılmasını önermişlerdi.
2010 yılında 26.602 Avrupalı ile yapılan araştırmaya göre,katılımcıların % 70'i cep telefonu direğinden kaynaklanan emisyonların sağlığı etkilediğine inanıyor.
Hatta İngiltere’de yaşanan olayda 15 yaşındaki Jenny Fry, Wi-Fi’a alerjisi olduğu gerekçesiyle hayatını kaybettiği yönünde haberde çıkmıştı.Bu istatistikleri ve haberleri unutmayın sonuç bölümünde ne kadar önemli olduğunu göreceğiz.
Fakat kanıtlar ne diyor?
Birisinin zararlı bir şeye duyarlı olup olmadığını test etmenin klasik yolu, onları kontrollü koşullar altında elektromanyetik yayınlara maruz bırakmak ve ne olduğunu görmek.EHS'si olduğunu bildiren kişilerle bu tür çalışmalar yapılmıştı ve sonuçlar tutarlıydı.Katılanlar, elektromanyetik alanlara maruz kaldıklarında, aktif olmayan "sahte" senaryoya oranla daha çok semptomlar yaşadıklarını belirttiler.Ancak deneyler her iki gözleri kapatılarak yapıldığında- ne katılımcı ne de araştırmacı hangi senaryonun hangisi olduğunu bilmiyordu,bu defa semptom görülmemiş.Bu sonuca göre, çok daha gizemli bir şey tarafından tetikleniyor gibi görünüyor:bununda nocebo etkisi "the nocebo effect"oldugu görülüyor.
Çoğunuz "plasebo etkisi"ni duymuşsunuzdur-bir doktor tarafından inaktif bir şeker hapı verildiğinde daha iyi hissetme eğilimi gösterirler, çünkü daha iyi hissetmeyi bekledikleri için.Gerçekte hasta olmasalarda hasta olduklarına inanırlar.Ve onlara gerçek ilaç vermesenizde (bunu bilmemeleri gerekiyor) o ilacın kendilerini iyileştireceğini düşünürler.Ve ilacı kullandıktan sonra çok faydalı olduğunu söylerler.
Nocebo etkisi ise tam tersine, hastanın, ilacın kendisine yan etkiler getireceğine inanması nedeniyle, farmakolojik olarak etkisiz bir ilaç (halk arasındaki tabiri ile 'şeker hapı') verilse bile hastada hastanın beklediği bazı yan etkilerin görülmesi durumudur. Plasebo'nun olumsuz hali olarak da nitelendirilebilir.Nocebo etkisine benzer bir sendrom yüzyıllardır biliniyor ve üniversite günlerinden birçok doktorun tanıdığı, lisans öğrencilerinin sıklıkla çalıştıkları hastalıkların semptomlarını geliştirdikleri, tıp sözlüğünde kendi yeri olduğu kadar yaygın bir fenomen tıp öğrencisi sendromu “medical student syndrome”benzer etkiler gösterir.Bu hastalık (ikinci yıl sendromu veya stajyer sendromu olarak da bilinir), tıp öğrencilerinin sıklıkla çalıştıkları bir hastalığın semptomlarını yaşadıkları bir durumdur.
EHS durumunda, elektromanyetik alanlara maruz kaldığınıza ve bunun zararlı olduğuna inanmak, semptomların kendisini değil, semptomları tetikleyen şey olduğunu ortaya çıkarıyor.
Bu yanlış inançlar nereden geliyor?
Medya`nın bu yanlış inanclarda rolü olduğu yüksek ihtimal.Bu konuda yapılan bir deneyde, insanlara Wi-Fi'nin zararı olduğu iddia edilen bir internet veri güvenliği hakkında film izlemeleri istenmiş.Daha sonra sahte bir Wi-Fi sinyaline maruz bırakıldıklarında klibi izleyenlerin, önceden endişeli iseler semptom geliştirme olasılıklarının daha yüksek olduğu görülmüş.
Sonuç olarak,
Bu psikolojik bir rahatsızlıktır. Öyle ki bu psikolojik durum haberlerdede görüldüğü gibi hasta tedavi olmassa ölüme kadar gidebiliyor.
Elektromanyetiğe aşırı duyarlılık diye bir olay söz konusu değil çünkü çevremizdeki her şey elektromanyetik donanıma sahip. Evinizde apartmanınızdaki kabloların içinden geçen akımlar bile bir elektromanyetik alan yaratır. Bu psikolojik rahatsızlık tedavi edilebilir. Aslında olmayan bir hastalıktır. "Anoreksiya" gibi kişinin sürekli olarak kendini rahatsız hissetmesi ve aslında ortada böyle bir sorunun var olmamasına rağmen kişinin kendini şartlı olarak psikolojik olarak bu duruma inandırmasından ibarettir.
Kimse Wi-fi veya bu tip genel halka açık alandaki elektromanyetik alana duyarlılık gösterip ölmesi mümkün değildir. Psikiyatr eşliğinde tedavi görüp atlatabilirdi.
5G teknolojisinin Koronavirüse sebep olduğuna ciddi oranda inanan kesimin olduğunu düşünürsek buna şaşılacak birşey olmadığınıda görürüz.
Kaynaklar
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Faraday_cage
2.https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0065713
3.http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/7122230.stm
4.https://ec.europa.eu/commfrontoffice/publicopinion/archives/ebs/ebs_347_en.pdf
5.https://en.wikipedia.org/wiki/Nocebo
6.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19681059/
7.https://en.wikipedia.org/wiki/Medical_students%27_disease
8.https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0022399912003352
9.https://www.theguardian.com/science/shortcuts/2015/feb/15/better-call-saul-electromagnetic-hypersensitivity-real-health-risk#maincontent
10.Video-NutritionFacts.org-https://www.youtube.com/watch?v=IrkL1Hm5myE
11.https://tr.wikipedia.org/wiki/Anoreksiya_nervoza
