Bu hareketli resimde; ölüm sarkacının yoluna çıkan deniz yıldızlarını nasıl dondurduğunu görmektesiniz.(Discovery)
Denizde Temasta Bulunduğu Tüm Canlıları Dondurarak Öldüren Buz Sarkıtları Nedir?
Ölüm parmağı "Finger of Death"olarakta bilinen Ölümcül Dokunuş İngilizce"➦Brinicle"
adı verilen bir doğa olayıdır.
adı verilen bir doğa olayıdır.
Kutup bölgelerinde özellikle kış aylarında hava sıcaklığı -40°C’ye kadar düşerken, suyun sıcaklığı -2°C civarında ➦olur. Bu yüksek sıcaklık farkına bağlı olarak, buz kütlesinin altında kalan sudan atmosfere doğru ısı transferi gerçekleşir ve deniz suyu zamanla donmaya başlar. Oluşan buz kristalleri, deniz suyundan daha az yoğun olduğu için buz kütlesinin altında toplanarak bir tabaka halini ➦alır. İki yönlü büyüyen bu tabakanın yapısında deniz suyunun hapsolduğu bölümler oluşur. Isı kaybı devam ettikçe, bu bölümlerdeki suyun bir kısmı daha buzun yapısına katılır ve kalan suyun içindeki tuz miktarı iyice artar. Tuz miktarı arttıkça suyun donma noktası düşer ve böylece su hayli soğuk bir hale gelir. Deniz suyundan çok daha yoğun olan bu aşırı soğuk su, buz kütlesinin içinden kaçabilecek bir yol bulduğunda yoğunluğu nedeniyle aşağı doğru hareket eder. Bu sırada etrafındaki su kütlesinden çok daha soğuk olduğu için temas ettiği suyu dondurur, sarkıt şeklini alarak denizin dibine doğru iner ve deniz yatağında ilerlemeye devam eder. Su altı buz sarkıtları yavaş hareket ettiği için balıklar için tehlikeli olmasa da deniz yıldızı ve deniz kestanesi gibi bazı canlıların donarak ölmesine neden olabilirler.
Oluşan bu buz parçacıkları normal olarak bildiğimiz katı buzdan çok daha farklıdır. Tuz ve diğer iyonlar bu akıntıdaki buzlanmadan etkilenmedikleri için buz aralarında yoğun boşluklar bulunur. Süngerimsi bir yapıya sahiptir ve oldukça çok gözeneği bulunur.
Aşağı doğru akarak oluşan buz katmanları, buzun içerisindeki sıcaklığının artmasını engeller. Yani bir nevi yalıtım görevi görür. Böylelikle arada kalan sıcaklık hiç artmadığı için erimesi için gerekli sıcaklığa erişemez. Bu nedenle buzlanma dibe kadar çökerek devam eder. hatta dipte de yayıldığı görülür. İçinden çok düşük sıcaklığa sahip tuzlu su akan bir boru gibi düşünebilirsiniz.
1960’lı yıllardan beri bilinen bu doğa olayı ilk kez 2011 yılında BBC belgesel ekibi tarafından Antarktika’da görüntülendi ve Frozen Planet belgeselinde yayınlandı. 5-6 saatlik bir sürede gerçekleşen bu olayın hızlandırılmış görüntüsünü ➥videodan izleyebilirsiniz.
Buz Sarkıtları Neden Dalgalıdır?
Cevap; sudaki impürite (kirlilikler)..
Çalışma için, buz sarkıtları yapay olarak laboratuarda üretildi ve
uzatıldı.. Bu işlem için saf su veya arıtılmış su kullanıldığı zaman
dalga görüntüsünün oluşmadığı ➦gözlemlendi.Kullanılmış veya
nisbeten tuzlu su kullanıldığında, dalgalı görüntü değişen aralıklarla
da olsa gözlemlendi ve kaydedildi.Araştırmanın
aslında büyük bir önemi var. Çünkü sudaki kontaminasyon
oranının suda nasıl bir çözelti ve yapı değişikliklerine sebep olduğunu
gözlemlemek için kolay ve ucuz bir yol ortaya koyuyor.
Bilimciler
buz sarkıtları hakkında topladıkları tüm datayı (görüntü, film ve
hesaplamalar) bir araya getirdiler. Bu data buz sarkıtı atlası'nda
online olarak toplandı ve diğer bilimcilerin kullanımına açıldı. Kaynaklar
1.https://pubs.acs.org/doi/pdf/10.1021/la4009703
2.Video-SciShow-https://www.youtube.com/watch?v=L1SO0jL4H40
3.Video-BBC-https://www.youtube.com/watch?v=lAupJzH31tc
4.https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/sualtinda-olumcul-dokunus-buz-sarkiti
5.https://bilimfili.com/buz-sarkitlari-neden-dalgalidir
6.https://en.wikipedia.org/wiki/Brinicle
