Ampülü İlk Keşfeden Thomas Edison Muydu?🔗Thomas Edison genellikle ilk ampulün mucidi olarak anılsa da, bu devrim niteliğindeki teknolojinin geliştirilmesine katkıda bulunan tek kişi ünlü Amerikalı mucit değildi. Diğer birçok önemli isim de elektrik pilleri, lambalar ve ilk akkor ampullerin icadıyla ilgili 🔗çalışmalarıyla hatırlanıyor.
Erken araştırma ve geliştirmeler
Ampulün hikayesi, Edison'un 1879'da ticari olarak ilk başarılı ampulün patentini almasından çok önce başlar. 1800'de İtalyan mucit 🔗Alessandro Volta, elektrik üretmenin ilk pratik yöntemini, volta pilini geliştirdi.Volta, o sırada tuzlu suya batırılmış ve kartonla serpiştirilmiş; çinko ve bakır katmanlı “Voltaik yığınlar” olarak bilinen pilleri her iki uca bir bakır tel bağlandığında elektriği iletiyordu. Aslında modern pilin öncülü olsa da , Volta'nın bakır teli aynı zamanda akkor aydınlatmanın en eski tezahürlerinden biri olarak kabul edilir.
Volta'nın Londra'daki Royal Society'ye sürekli bir elektrik kaynağı keşfini sunmasından kısa bir süre sonra, İngiliz kimyager ve mucit 🔗Humphry Davy, voltaik yığınları kömür elektrotlarına bağlayarak dünyanın ilk elektrik lambasını üretti. Davy'nin 1802 buluşu, iki karbon çubuğu arasında yayılan parlak ışık arkı olarak adlandırılan bir elektrik ark lambası olarak biliniyordu.
Davy'nin ark lambası, Volta'nın bağımsız yığınlarında bir gelişme olsa da, yine de çok pratik bir aydınlatma kaynağı değildi.Ancak bu icat çok pratik ve işlevselliği yüksek bir icat değildi. Zira çok yüksek ve ayarlanması zor bir parlaklık oranında yandı. Bütün bunlara rağmen Davy'nin ark ışığının ardındaki ilkeler 1800'ler boyunca diğer birçok elektrik lambası ve ampulünün geliştirilmesinde kullanıldı.Tren istasyonu ve deniz feneri gibi alanlarda oldukça başarılı bir şekilde kullanılmıştır.
1840'ta İngiliz bilim adamı 🔗Warren de la Rue, bakır yerine sarmal bir platin filaman kullanarak verimli bir şekilde tasarlanmış bir ampul geliştirdi, ancak platinin yüksek maliyeti, ampulün ticari bir başarı saglamasını engelledi.
Erken araştırma ve geliştirmeler
Ampulün hikayesi, Edison'un 1879'da ticari olarak ilk başarılı ampulün patentini almasından çok önce başlar. 1800'de İtalyan mucit 🔗Alessandro Volta, elektrik üretmenin ilk pratik yöntemini, volta pilini geliştirdi.Volta, o sırada tuzlu suya batırılmış ve kartonla serpiştirilmiş; çinko ve bakır katmanlı “Voltaik yığınlar” olarak bilinen pilleri her iki uca bir bakır tel bağlandığında elektriği iletiyordu. Aslında modern pilin öncülü olsa da , Volta'nın bakır teli aynı zamanda akkor aydınlatmanın en eski tezahürlerinden biri olarak kabul edilir.
Volta'nın Londra'daki Royal Society'ye sürekli bir elektrik kaynağı keşfini sunmasından kısa bir süre sonra, İngiliz kimyager ve mucit 🔗Humphry Davy, voltaik yığınları kömür elektrotlarına bağlayarak dünyanın ilk elektrik lambasını üretti. Davy'nin 1802 buluşu, iki karbon çubuğu arasında yayılan parlak ışık arkı olarak adlandırılan bir elektrik ark lambası olarak biliniyordu.
Davy'nin ark lambası, Volta'nın bağımsız yığınlarında bir gelişme olsa da, yine de çok pratik bir aydınlatma kaynağı değildi.Ancak bu icat çok pratik ve işlevselliği yüksek bir icat değildi. Zira çok yüksek ve ayarlanması zor bir parlaklık oranında yandı. Bütün bunlara rağmen Davy'nin ark ışığının ardındaki ilkeler 1800'ler boyunca diğer birçok elektrik lambası ve ampulünün geliştirilmesinde kullanıldı.Tren istasyonu ve deniz feneri gibi alanlarda oldukça başarılı bir şekilde kullanılmıştır.
1840'ta İngiliz bilim adamı 🔗Warren de la Rue, bakır yerine sarmal bir platin filaman kullanarak verimli bir şekilde tasarlanmış bir ampul geliştirdi, ancak platinin yüksek maliyeti, ampulün ticari bir başarı saglamasını engelledi.
Ve 1848'de İngiliz 🔗William Edwards Staite, lambaların çabuk aşınan karbon çubuklarının hareketini düzenleyen bir saat mekanizması geliştirerek geleneksel ark lambalarının ömrünü artırdı.Ancak Staite'in lambalarına güç sağlamak için kullanılan pillerin maliyeti, mucidin ticari girişimlerini engelledi.
Joseph Swan, Thomas Edison'a Karşı
1850'de İngiliz kimyager Joseph Swan, önceki mucitlerin maliyet etkinliği sorununu çözdü ve 1860'ta platin yerine karbonize kağıt filamentleri kullanan bir ampul geliştirdi. Swan, 1878'de Birleşik Krallık'ta bir patent aldı ve Şubat 1879'da Smithsonian Enstitüsü'ne göre Newcastle, İngiltere'deki bir konferansta 🔗bir çalışma lambası sundu .Swan'ın filamanları, 🔗oksijene maruz kalmalarını en aza indirgemek ve ömürlerini uzatmak için bir vakum tüpüne yerleştirildi. Ne yazık ki o dönemin vakum pompaları şimdi olduğu kadar verimli değildi ve prototipi bir gösteri için yeterli süre çalışsa da, fiili kullanımda pratik değildi.
Edison, Swan'ın tasarımındaki sorunun filament olduğunu fark etti. Yüksek elektrik direncine sahip ince bir filament, bir lambayı pratik hale getirecektir çünkü parlaması için çok az bir akım yeterli olacaktır. Aralık 1879'da ampulünü sergiledi. Swan, bu düzenlemeyi ampullerine dahil etti ve İngiltere'de bir elektrikli aydınlatma şirketi kurdu. Edison patent ihlali için dava açtı, ancak iki mucit sonunda güçlerini birleştirdi ve 🔗dünyanın en büyük ampul üreticilerinden biri olan Edison-Swan United'ı kurdu.
Swan, Edison'un karşılaştığı tek rakip değildi. 1874'te Kanadalı mucitler 🔗Henry Woodward ve Matthew Evans, nitrojenle doldurulmuş bir cam silindirde elektrotlar arasında tutulan farklı boyutlarda karbon çubuklara sahip bir elektrik lambası için patent başvurusunda bulundular. Çift,lambalarını ticarileştirmeye çalıştı, ancak sonunda patentlerini 1879'da Edison'a sattılar.
Edison'un ampulünün başarısını, 1880'de New York'taki "Edison Electric Illuminating Company"'nin kurulması izledi. Şirket, JP Morgan ve zamanın diğer zengin yatırımcılarının mali katkılarıyla başladı. Şirket, elektrik sistemine ve yeni patentli ampullere güç sağlayacak ilk elektrik üretim istasyonlarını inşa etti. İlk üretim istasyonu Eylül 1882'de aşağı Manhattan'daki Pearl Caddesi'nde açıldı.
ABD Enerji Bakanlığı'na (DOE) göre, William Sawyer ve Albon Man gibi diğer mucitler havlu attı ve şirketlerini Edison'unkiyle birleştirerek General Electric'i oluşturdu.
1850'de İngiliz kimyager Joseph Swan, önceki mucitlerin maliyet etkinliği sorununu çözdü ve 1860'ta platin yerine karbonize kağıt filamentleri kullanan bir ampul geliştirdi. Swan, 1878'de Birleşik Krallık'ta bir patent aldı ve Şubat 1879'da Smithsonian Enstitüsü'ne göre Newcastle, İngiltere'deki bir konferansta 🔗bir çalışma lambası sundu .Swan'ın filamanları, 🔗oksijene maruz kalmalarını en aza indirgemek ve ömürlerini uzatmak için bir vakum tüpüne yerleştirildi. Ne yazık ki o dönemin vakum pompaları şimdi olduğu kadar verimli değildi ve prototipi bir gösteri için yeterli süre çalışsa da, fiili kullanımda pratik değildi.
Edison, Swan'ın tasarımındaki sorunun filament olduğunu fark etti. Yüksek elektrik direncine sahip ince bir filament, bir lambayı pratik hale getirecektir çünkü parlaması için çok az bir akım yeterli olacaktır. Aralık 1879'da ampulünü sergiledi. Swan, bu düzenlemeyi ampullerine dahil etti ve İngiltere'de bir elektrikli aydınlatma şirketi kurdu. Edison patent ihlali için dava açtı, ancak iki mucit sonunda güçlerini birleştirdi ve 🔗dünyanın en büyük ampul üreticilerinden biri olan Edison-Swan United'ı kurdu.
Swan, Edison'un karşılaştığı tek rakip değildi. 1874'te Kanadalı mucitler 🔗Henry Woodward ve Matthew Evans, nitrojenle doldurulmuş bir cam silindirde elektrotlar arasında tutulan farklı boyutlarda karbon çubuklara sahip bir elektrik lambası için patent başvurusunda bulundular. Çift,lambalarını ticarileştirmeye çalıştı, ancak sonunda patentlerini 1879'da Edison'a sattılar.
Edison'un ampulünün başarısını, 1880'de New York'taki "Edison Electric Illuminating Company"'nin kurulması izledi. Şirket, JP Morgan ve zamanın diğer zengin yatırımcılarının mali katkılarıyla başladı. Şirket, elektrik sistemine ve yeni patentli ampullere güç sağlayacak ilk elektrik üretim istasyonlarını inşa etti. İlk üretim istasyonu Eylül 1882'de aşağı Manhattan'daki Pearl Caddesi'nde açıldı.
ABD Enerji Bakanlığı'na (DOE) göre, William Sawyer ve Albon Man gibi diğer mucitler havlu attı ve şirketlerini Edison'unkiyle birleştirerek General Electric'i oluşturdu.
İlk pratik akkor ampul
DOE'ye göre Edison'un başarılı olduğu ve rakiplerini geride bıraktığı yer 🔗pratik ve ucuz bir ampul geliştirmekti . Edison ve araştırmacı ekibi, Edison'un New York`taki Menlo Park laboratuvarında, 1878 ve 1880 yılları arasında 3.000'den fazla ampul tasarımını test etti. Kasım 1879'da Edison, karbon filamanlı bir elektrik lambası için patent başvurusunda bulundu. Patent, pamuk, keten ve ahşap dahil olmak üzere filament için kullanılabilecek çeşitli malzemeleri listeledi. Edison,ilerleyen dönemleri yeni ampulü için mükemmel filamanı bulmakla geçirdi ve hangi malzemenin en uzun süre yanacağını belirlemek için 6.000'den fazla maddeyi test etti.
1879 patentinin verilmesinden birkaç ay sonra Edison ve ekibi, karbonize bir bambu filamentinin 1.200 saatten fazla yanabileceğini keşfetti.1880'lerde ve 1900'lerin başında daha uzun ömürlü malzemelerle değiştirilmeye başlayana kadar Edison'un ampullerindeki filamentler için Bambu kullanıldı. [İlgili kaynak: 🔗What's the Longest Burning Light Bulb?]
1882'de Edison'un araştırmacılarından 🔗Lewis Howard Latimer, karbon filamentlerinin daha verimli üretmenin patentini aldı. Ve 1903'te 🔗Willis R. Whitney, bu filamentler için, cam ampullerinin içini karartmadan parlak bir şekilde yanmalarını sağlayan bir yöntem icat etti.
Tungsten filamanı
General Electric ile birlikte Amerikalı bir fizikçi olan 🔗William David Coolidge, 1910'da şirketin tungsten filamanı üretme yöntemini geliştirdi . Herhangi bir kimyasal elementin en yüksek erime noktasına sahip olan tungsten , Edison ampul filamanları için mükemmel bir malzeme olarak biliniyordu, ancak süper ince tungsten tel üretmek için gereken makineler 19. yüzyılın sonlarında mevcut değildi. Tungsten, bugün hala akkor ampul filamentlerinde kullanılan birincil malzemedir.
LED ışıklar
Işık yayan diyotlar (LED'ler), daha düşük enerji gereksinimi, daha düşük bir maliyet ve geleneksel akkor ampullerden daha uzun ömür nedeniyle artık aydınlatmanın geleceği olarak kabul ediliyor.
General Electric'te Amerikalı bir bilim adamı olan 🔗Nick Holonyak, 1960'ların başında bir lazer oluşturmaya çalışırken yanlışlıkla kırmızı LED ışığı icat etti. Diğer mucitlerde olduğu gibi, bir elektrik akımı uygulandığında bazı yarı iletkenlerin parladığı ilkesi 1900'lerin başından beri biliniyordu, ancak Holonyak, bir aydınlatma armatürü olarak kullanılmasi için patent alan ilk kişi oldu.
DOE'ye göre, birkaç yıl içinde karışıma sarı ve yeşil LED'ler eklendi ve gösterge ışıkları, hesap makinesi ekranları ve trafik ışıkları gibi çeşitli uygulamalarda kullanıldı. Mavi LED, 1990'ların başında, bir grup Japon ve Amerikalı bilim adamı olan Isamu Akasaki, Hiroshi Amano ve Shuji Nakamura tarafından icat edildi ve 2014 🔗Nobel Fizik Ödülü'nü kazandılar . Mavi LED, bilim adamlarının diyotları fosforla kaplayarak beyaz LED ampuller oluşturmasına izin verdi.
Günümüzde aydınlatma seçenekleri genişledi ve insanlar, ultraviyole ışık üreten bir gazı ısıtarak çalışan kompakt floresan (CFL) ampuller ve LED ampuller de dahil olmak üzere farklı ampul türlerini seçebilirler .
Modern ve teknolojik aydınlanma dönemi
Phillips ve Stack dahil olmak üzere birçok aydınlatma şirketi, ampullerde yapabileceklerinin sınırlarını zorluyorlar . Phillips, akıllı telefon uygulamasıyla kontrol edilebilen kablosuz ampuller üreten birkaç şirketten biridir. Phillips Hue, akıllı telefon ekranındaki bir dokunuşla hızla açılıp kapatılabilen veya kısılabilen ve ayrıca programlanabilen LED teknolojisini kullanır. Üst düzey Hue ampuller, geniş bir renk yelpazesine (sadece yaklaşık on altı milyon) bile ayarlanabilir ve müzik, film ve video oyunları ile senkronize edilebilir.
Tesla ve NASA'dan mühendisler tarafından başlatılan Stack, çok çeşitli işlevlere sahip LED teknolojisini kullanarak akıllı bir ampul geliştirdi. Ortam aydınlatmasını otomatik olarak algılayabilir ve gerektiği gibi ayarlayabilir, biri odaya girdiğinde hareket sensörü aracılığıyla kapanır ve açılır, uyandırma uyarısı olarak kullanılabilir ve hatta gün boyunca insanın doğal sirkadiyen döngülerine uyacak şekilde rengi ayarlar ve doğal ışık desenleri. Ampuller ayrıca, konut sakinleri tarafından zaman içinde verilen girdilere uyum sağlayan yerleşik bir öğrenme programına sahiptir. Ve tüm bu işlevler herhangi bir akıllı telefon veya tabletten programlanabilir veya izlenebilir.
Bu ampuller, Amazon Alexa, Google Home ve Apple HomeKit ile kullanım dahil olmak üzere tüm bir evi akıllı bir eve dönüştürmek için birçok seçenekle uyumludur.
DOE'ye göre Edison'un başarılı olduğu ve rakiplerini geride bıraktığı yer 🔗pratik ve ucuz bir ampul geliştirmekti . Edison ve araştırmacı ekibi, Edison'un New York`taki Menlo Park laboratuvarında, 1878 ve 1880 yılları arasında 3.000'den fazla ampul tasarımını test etti. Kasım 1879'da Edison, karbon filamanlı bir elektrik lambası için patent başvurusunda bulundu. Patent, pamuk, keten ve ahşap dahil olmak üzere filament için kullanılabilecek çeşitli malzemeleri listeledi. Edison,ilerleyen dönemleri yeni ampulü için mükemmel filamanı bulmakla geçirdi ve hangi malzemenin en uzun süre yanacağını belirlemek için 6.000'den fazla maddeyi test etti.
1879 patentinin verilmesinden birkaç ay sonra Edison ve ekibi, karbonize bir bambu filamentinin 1.200 saatten fazla yanabileceğini keşfetti.1880'lerde ve 1900'lerin başında daha uzun ömürlü malzemelerle değiştirilmeye başlayana kadar Edison'un ampullerindeki filamentler için Bambu kullanıldı. [İlgili kaynak: 🔗What's the Longest Burning Light Bulb?]
1882'de Edison'un araştırmacılarından 🔗Lewis Howard Latimer, karbon filamentlerinin daha verimli üretmenin patentini aldı. Ve 1903'te 🔗Willis R. Whitney, bu filamentler için, cam ampullerinin içini karartmadan parlak bir şekilde yanmalarını sağlayan bir yöntem icat etti.
Tungsten filamanı
General Electric ile birlikte Amerikalı bir fizikçi olan 🔗William David Coolidge, 1910'da şirketin tungsten filamanı üretme yöntemini geliştirdi . Herhangi bir kimyasal elementin en yüksek erime noktasına sahip olan tungsten , Edison ampul filamanları için mükemmel bir malzeme olarak biliniyordu, ancak süper ince tungsten tel üretmek için gereken makineler 19. yüzyılın sonlarında mevcut değildi. Tungsten, bugün hala akkor ampul filamentlerinde kullanılan birincil malzemedir.
LED ışıklarIşık yayan diyotlar (LED'ler), daha düşük enerji gereksinimi, daha düşük bir maliyet ve geleneksel akkor ampullerden daha uzun ömür nedeniyle artık aydınlatmanın geleceği olarak kabul ediliyor.
General Electric'te Amerikalı bir bilim adamı olan 🔗Nick Holonyak, 1960'ların başında bir lazer oluşturmaya çalışırken yanlışlıkla kırmızı LED ışığı icat etti. Diğer mucitlerde olduğu gibi, bir elektrik akımı uygulandığında bazı yarı iletkenlerin parladığı ilkesi 1900'lerin başından beri biliniyordu, ancak Holonyak, bir aydınlatma armatürü olarak kullanılmasi için patent alan ilk kişi oldu.
DOE'ye göre, birkaç yıl içinde karışıma sarı ve yeşil LED'ler eklendi ve gösterge ışıkları, hesap makinesi ekranları ve trafik ışıkları gibi çeşitli uygulamalarda kullanıldı. Mavi LED, 1990'ların başında, bir grup Japon ve Amerikalı bilim adamı olan Isamu Akasaki, Hiroshi Amano ve Shuji Nakamura tarafından icat edildi ve 2014 🔗Nobel Fizik Ödülü'nü kazandılar . Mavi LED, bilim adamlarının diyotları fosforla kaplayarak beyaz LED ampuller oluşturmasına izin verdi.
Günümüzde aydınlatma seçenekleri genişledi ve insanlar, ultraviyole ışık üreten bir gazı ısıtarak çalışan kompakt floresan (CFL) ampuller ve LED ampuller de dahil olmak üzere farklı ampul türlerini seçebilirler .
Modern ve teknolojik aydınlanma dönemi
Phillips ve Stack dahil olmak üzere birçok aydınlatma şirketi, ampullerde yapabileceklerinin sınırlarını zorluyorlar . Phillips, akıllı telefon uygulamasıyla kontrol edilebilen kablosuz ampuller üreten birkaç şirketten biridir. Phillips Hue, akıllı telefon ekranındaki bir dokunuşla hızla açılıp kapatılabilen veya kısılabilen ve ayrıca programlanabilen LED teknolojisini kullanır. Üst düzey Hue ampuller, geniş bir renk yelpazesine (sadece yaklaşık on altı milyon) bile ayarlanabilir ve müzik, film ve video oyunları ile senkronize edilebilir.
Tesla ve NASA'dan mühendisler tarafından başlatılan Stack, çok çeşitli işlevlere sahip LED teknolojisini kullanarak akıllı bir ampul geliştirdi. Ortam aydınlatmasını otomatik olarak algılayabilir ve gerektiği gibi ayarlayabilir, biri odaya girdiğinde hareket sensörü aracılığıyla kapanır ve açılır, uyandırma uyarısı olarak kullanılabilir ve hatta gün boyunca insanın doğal sirkadiyen döngülerine uyacak şekilde rengi ayarlar ve doğal ışık desenleri. Ampuller ayrıca, konut sakinleri tarafından zaman içinde verilen girdilere uyum sağlayan yerleşik bir öğrenme programına sahiptir. Ve tüm bu işlevler herhangi bir akıllı telefon veya tabletten programlanabilir veya izlenebilir.
Bu ampuller, Amazon Alexa, Google Home ve Apple HomeKit ile kullanım dahil olmak üzere tüm bir evi akıllı bir eve dönüştürmek için birçok seçenekle uyumludur.
"Ampulün babası" dendiğinde akla gelen ilk isim büyük mucit Thomas Edison'dur. Ancak tıpkı Nikola Tesla'nın birçoklarının inandığı gibi alternatif akımı (AC) ve onunla ilgili pek çok şeyi icat etmemiş
ama geliştirilmesine önemli katkılar sağlamış ve daha kullanılabilir
hale getirmiş olması gibi, Thomas Edison da "akkor ampul/lamba" denen
cihazı icat etmemiştir. Onu geliştirmiş ve kullanılabilir kılmıştır.
Kaynaklar
1.https://www.livescience.com/43424-who-invented-the-light-bulb.html2.https://americanhistory.si.edu/lighting/bios/swan.htm
3.http://www.unmuseum.org/lightbulb.htm
4.Video YT -History - https://www.youtube.com/watch?v=-Q4rQDN6Z4s
