Pisagor ya da Pythagoras (Yunanca Πυθαγόρας), M.Ö. 570 - M.Ö. 495 yılları arasında yaşamış olan İyonyalı filozof, matematikçi ve Pisagorculuk olarak bilinen akımın kurucusudur.
En iyi bilinen önermesi, kendi adıyla anılan Pisagor teoremidir. "Sayıların babası" olarak bilinir. Pisagor ve öğrencileri her şeyin matematikle ilgili olduğuna, sayıların nihâî gerçek olduğuna, matematik aracılığıyla her şeyin tahmin edilebileceğine ve ölçülebileceğine inanmışlardır.
Kendisini filozof (Yunanca φιλοσοφος), yani bilgeliğin dostu olarak adlandıran ilk kişiydi. Pisagor, düşüncelerini yazıya dökmediği için hakkında bilinenler öğrencilerinin yazılarında anlattıklarıyla sınırlıdır. Pisagor'a atfedilen birçok eser, gerçekte onun öğrencilerinin olabilir.
Pisagor Toeremi nedir?
Her ne kadar Pisagor tarafından keşfedildi diye lanse edilse de ilk olarak 3000 dc de Antik Mısır'da, daha sonraları da Babiller tarafından kullanılmıştır pisagor teoremi. Lakin antik Yunan'ı, tüm bunlardan ayıran güç ile, ispatın gücü ile(power of prove) pisagor bunu kurallaştırmıştır. Yani eski Mısır ve Babillerde farkındalık yaratılmamış pisagor teoremi hususunda. Örneğin Mısır'da, piramitler için ne kadar malzeme kullanılacağını tespit etmek amacıyla bu teoremi kullanarak piramitin hacmi dahi hesaplanmıştır. Bugün ise belki de pisagor teoremi; modern mimarideki en büyük kilometre taşlarından birisi.(bkz.kaynak.3)
Üçgenlerin büyülü dünyasında herkesin yakından bildiği bir teoremdir. kısaca şu şekildedir, bir dik üçgende kısa kenarların kareleri toplamı, hipotenüsün (dik açının karşısındaki kenar) karesine eşittir. yani;
üçgenin iki kısa kenarına a ve b, hipotenüs uzunluğuna ise c dersek;
a^2 + b^2 = c^2 olur ki, bu pisagor teoremi olarak adlandırılır.
Pisagor teoremi, Kosinüs teoreminin özelleştirilmiş halidir. kosinüs teoremini şöyle kısa bir şekilde özetlersek;kosinüs teoremi;
Her hangi bir üçgende a,b, ve c kenar uzunlukları olmak üzere;
a^2 + b^2 - 2*a*b*cos(alfa) = c^2 ' dir.Burada,
alfa = c kenarına bağlı (o kenara bakan) açıdır.
Görülebildiği gibi alfa'nın 90 derece olmasıyla yukarıdaki denklemin sol kısmındaki 3. terim (2*b*c*cos(alfa)) sıfır olur. [cos(90) = 0]. ve pisagor teoremini elde etmiş oluruz.
dolayısı ile pisagor teoremini, kosinüs teoreminin alfa = 90 olacak şekilde ayarlanmış halidir olarak tanımlayabiliriz.
Dünya yuvarlaktır diyen ilk kişiydi,
Ünlü matematikçi ve düşünür olan Pisagor, MÖ 500 lü yıllarda Dünyanın yuvarlak olduğunu bilmiş ve kurduğu ünlü Pisagor okulunda bunu öğrencilerine öğretmiştir.Ama buna inanan kimse olmadıgı icin ve destek bulamadıgı icin ispatlayamamıştır.Ortaya atan kişidir ama bu düşünceden ileri gidememiştir.
Pisagor (Aç Gözlülük) Kupası
Pisagor'un Adelet Kupası (ayrıca Pisagor Kupası), dışarıdan bakıldığında içeceklerin konulduğu sıradan kupalara benzeyen; fakat içinde özel bir düzenek bulunan Samos'lu Pisagor'a atfedilen bir tür pratik eğlence bardağıdır. Bardağın içindeki düzenek, bir kolon ve bu kolonda bulunan bir kanaldır. Su, bu kolonun seviyesinin altına kadar doldurulduğunda diğer normal kupalarda olduğu gibi durmaktadır. Fakat su bu kolonun seviyesini geçerse ortadaki kolon ve içindeki kanal da su ile dolar ve ardından sifon (siphon) etkisi devreye girer. Böylece kupanın içinde bulunan suyun tamamı dökülmüş olur. Pisagor’un Adalet Kupası bu özelliği ile sanki teknik araştırmalar sonunda üretilen gizemli bir eşya gibi görünmektedir. Sahip olduğu giz ise Pisagorcu okulun inanç felsefesini destekler niteliktedir.[1]
Öyle bir bardak düşününki altında bir delik var fakat akıtmayan ama tam doldurunca da içinde hiçbir şey kalmayan… Nasıl olduğunu incelersek; bardağın tabanında bezelye tanesi büyüklüğünde bir delik bulunmakta, o deliğin çapını çap kabul eden silindirimsi bir yapı bardağın içinden yükselmektedir. Ancak, bardağa kuş bakışı baktığımızda kapalı bir boru görsek de, aslında sindirimsi yapının bir tarafının daha fazla uzatılıp eğilmesi sağlanmış ve delik aslında hiç kapanmamıştır. Çok ilginç olan bu olay her yönüyle ele alınabilir. Ünlü matematikçimiz Pythagaros(Pisagor) aslında icat ettiği bu kupayla bizlere birçok farklı ders vermektedir. Ne kadar mantığa ters düşsede kupanın altı delik olmasına rağmen içindeki asla dökülmez. Ne zaman ki kupaya doldurulan içki kupanın sınır çizgisini aşar, işte o zaman kupanın içindekiler son damlasına kadar akıp gider. Kupaya adalet ismini veren filozofumuz bu icadını birçok düşünceyle gerçekleştirmiştir. Kim bilir belki de bize bırakmak istediği mesaj şöyledir: İnsan her zaman her yönüyle her haliyle her durumuyla sınırlarını bilmeli aşırıya gitmemelidir. Çünkü ne zaman haddimizi aşarsak sınır çizgilerini zorlarsak , sonucunda olacaklar bize sunulan cezadır. “İnsan bazen yaşamın sundukları ile yetinmeyi bilmeli, zira daha fazlasını arzularken elindekiler de kayıp gidebilir… Aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz.
Aynı zamanda çamaşır makinesindeki yumuşatıcı bölmesi tasarımına esin kaynağı olan bardak. Yani günlük hayatta çok işimize yarayan bir tasarımdır. Lavabo mantığı gibi. Lavabo deliğine U boru sokarsan, sonsuz bir hava kaynağına sahip olursun.
Kaynaklar,
1. http://fizikdunyasi.ankara.edu.tr/j/lastissue/40-2017-ocak-mays/106-pisagorkup
2.http://www.biyolojiegitim.yyu.edu.tr/matpdf/pisagorteoremihikayesi.PDF
3.https://www.independent.co.uk/news/science/babylonians-trigonometry-develop-more-advanced-modern-mathematics-3700-years-ago-ancient-a7910936.html
4.https://tr.wikipedia.org/wiki/Pisagor%27un_Adalet_Kupas%C4%B1
5.https://tr.wikipedia.org/wiki/Pisagor
