Kuyruklu yıldız Mitolojileri
Tanrılar tarafından gönderilmiş bir mesaj olarak görülmüş yıldızdır. O zamanlar insanların neler olduğuna dair hiçbir mantıklı açıklamaları olmadığı için hemen hemen tüm antik kültürler bunu kötü habere yormuşlardır. Toplumdan topluma afetin türü değişse de, kuyruklu yıldızlar kıyamet alameti olarak kabul görmüştür. Örneğin lubalara göre kuyruklu yıldız bir liderin ölümü anlamına gelirken, Afrikalılar bunu kıtlığa yormuştur. Hatta bu nedenlerden dolayı ingilizcedeki "felaket"sözcüğü yunanca “kötü yıldız” anlamına gelmektedir.
Astronomi ve coğrafyanın kültürel tarihi [1] isimli kitapta da görülmesi akabinde ortaya çıkan felaketlerle arasında kurulan beyin yakan bağlantılardan bahsedilmiş.Mesela 1066 yılında görülen halley kuyruklu yıldızı; normanlarla aglosaksonlar arasında geçen hastings savaşı öncesinde ortalığı baya karıştırmış. Halley'den sadece 4 ay önce tahta çıkan İngiliz kralı 2. Harold Godwinson[2] için büyük bi felaketle karşılaşacağı şeklinde kehanetler patlak vermiş ve nitekim norman hükümdarı William tarafından ordusu bozguna uğratılarak öldürülmüş.
Batıl inançlar
Normanlar daha sonrasında ele geçirdikleri toprakların ve hastings muharebesinin anlatıldığı "bayeux işlemesi" adıyla bilinen 0,5x70 metre büyüklüğünde bir duvar halısı yapıyor.Bu işlemede de halley kuyruklu yıldızı gökyüzünde kayıp giderken onu seyre dalan bölge ahalisinin haleti ruhiyesi de büyük ustalıkla işlenmiş. Yaklaşık 20.yüzyılın başlarına kadar kuyruklu yıldızlarla ilgili batıl inançlar hükmünü korumuş. Kuyruğunda veba mikrobunu taşıdığı düşüncesi bi dönem öyle zirve yapıyor ki insanlar maskesiz dışarı adım atamıyorlar. Yani düşünün kuyruklu yıldızın yörüngesini, ne sıklıkla geçiş yaptığını, ne kadar uzakta olduğunu falan hesaplayabiliyorsun ama çeşit çeşit hurafelerle ilişki kurmaktan da kendini geri alamıyorsun. Ortaçağ kafası işte. Neyse ki Tycho Brahe isimli ünlü danimarkalı bilim insanı 16. yüzyılda bu gök olayının dünyanın dışında gerçekleştiğini, bu yüzden de dünyaya herhangi bi hastalık taşıma ihtimalinin olmadığını söyleyerek sayısız hurafelerin arasından birisinin elenmesini sağlamış. [3]
20. yüzyılda bile insanlar birinci dünya savaşı'na halley kuyruklu yıldızının sebep olduğunu savunuyordu. Kuyruklu yıldızlar, insanın başını kaldırıp gökyüzünden ulu varlıklar tarafından gönderilen işaretler beklediği günden beri hep kötü şeylere yorulmuştur. Dünyanın birbiriyle bağlantısız her yerinde gerçekleşecek olan olay değişse de hepsinin tek ortak noktası uğursuz olmalarıydı. örnek vermek gerekirse çin medeniyeti m.ö. 1400 yılından itibaren görülen kuyruklu yıldızların kaydını tutmaya başlamıştır. Onlara göre üç kuyruklu bir kuyruklu yıldız kötülüğün, dört kuyruklu ise salgının habercisiydi.
Carl Sagan'ın cosmos adlı kitabında zamanın bir tür gazetesi olarak tanımladığı ve 1301 tarihli sayısında kometten (kuyruklu yıldız) bahsedildiğini söylediği işleme. Kitabın türkçe çevirisinde şöyle geçer bu kısım:
''halley kuyruklu yıldızı'nın (ya da başka bir kometin) göklerde görülüşüne ilişkin en eski kayda çinlilerin prens hai nan'ın kitabı'nda rastlarız. tarih m.ö. 1057'dir. 66 yılında halley kuyruklu yıldızı'nın dünyamıza yakınlaşmasından olacak, Josephus, Kudüs üzerinde bir kılıç gibi bir yıl asılı kalan yıldızı anlatır.1066 yılında norman'lar, halley kuyruklu yıldızı'nın bir kez daha yeryüzüne yaklaşmasına tanık olurlar. Norman'lar bunun herhangi bir krallığın düşüşü anlamına geldiği kanısında olduklarından, halley kuyruklu yıldızı'nın bir bakıma ingiltere'nin kendileri tarafından istila edilmesini desteklediğini düşünürler. Zamanın bir tür gazetesi olan bayeux tapestry'nin 1301 tarihli sayısında kometten söz ediliyor.Çağdaş gerçekçi resmin kurucularından olan Giotto, halley kuyruklu yıldızı'nın bir kez daha görünüşüne tanık olduğundan, bu yıldızı isa'nın doğuşuna ilişkin bir tabloya dahil etmiştir. 1466'da büyük bir kuyruklu yıldızın görünmesi avrupa'yı telaşa düşürdü. Bu da halley kometi'ydi. Hıristiyanlar, yeryüzüne kuyrukluyıldız sevk eden tanrı'nın, İstanbul'u henüz yeni zapt eden Türklerin yanında olabileceği korkusuna kapıldılar...''[4]
Kuyrukluyıldız Nedir, Hangi Maddelerden Oluşur?Kuyruklu yıldızlar, "kirli kartopu" ya da "buzlu çamur topu" olarak anılırlar. Buz (su ve donmuş gazlar) ve (bir nedenle güneş sisteminin oluşumu sırasında gezegenlerde yoğunlaşamamış) kozmik toz karışımından oluşurlar.
Kuyruklu yıldızlar Astroid kuşağından, Kuiper kuşağından veya Oort bulutundan gelebilmektedirler. Kuyruklu yıldızlar Güneş’in çekiminden etkilenerek hızla hareket ettikleri için arkalarında oldukça uzun kuyruklar oluşur. Kuyruklu yıldızların oluşumu bu şekilde gerçekleşir. Bu kuyruklar adeta görsel bir şölendir.
Kuyruklu yıldızlar tıpkı gezegenler gibi belirli bir yörüngede, belli bir sürede dönerler. Kuyruklu yıldızların uzunlukları 10 milyon kilometreye kadar uzayabilir. Kuyruklu yıldızlar ışıklarını Güneş’ten aldıkları için Güneş’e yakın olanlar daha parlak iken, uzak olanların parlaklıkları da azdır.
Kuyruklu yıldızlar ilerlemesi sonucu arkalarından tozlar bırakırlar. Bu tozlar Dünya ile kesiştiklerinde göktaşı yağmurları meydana gelir.
Başta kuyruklu yıldızı oluşturan su kütlesinin Dünya’daki su ile aynı olduğu kabul ediliyordu. Ancak son yıllarda yapılan araştırmalarda kuyruklu yıldızda bulunan su ile Dünya üzerinde bulunan suyun birbirinden farklı olduğu görülmüştür. Güneş Sistemi’ndeki su ile Dünya’daki suyun aynı olmaması durumu yeni araştırma konularının doğmasına sebep olmuştur.
Kuyruklu yıldızlar gündüz 50 dereye kadar ısınıp gece -200 dereceye kadar soğudukları için yüzeylerinde kırılmalar meydana gelir. Bu sebeple yüzeyleri pürüzlüdür.
Güneş sisteminin diğer küçük cisimlerinin aksine, kuyrukluyıldızlar antik çağlardan beri bilinmektedir. Çin kayıtlarına göre Halley kuyrukluyıldızı MÖ. 240 yılından beri tanınmaktadır.
1995 yılı itibariyle 1024 kuyrukluyıldız kataloglanmış ve yörüngeleri (kabaca da olsa) hesaplanmıştır. Bunlardan 184'ü periyodik kuyruklu yıldızdır (yörünge dönemleri 200 seneden azdır.) Mutlaka bunların dışında kalan pek çoğu da periyodik kuyrukluyıldızdır, ancak yörüngeleri yeterli hassasiyetle tanımlanamadığından kesinleştirmek mümkün olmamaktadır.
Kuyrukluyıldızların bölümleri:
Nüve: Nispeten katı ve kararlı olan çekirdek, su buzu ve diğer donmuş gazlar ve az miktarda kozmik toz ve diğer katı cisimlerden oluşmuştur.
Koma: Çekirdekten buharlaşan su, karbondioksit ve diğer nötr gazların yoğun bir bulutudur. Nüveyi çevreleyen ışık topu şeklinde görülür.
Hidrojen bulutu: Çok büyük (milyonlarca km) ancak son derece seyrek bir nötr hidrojen zarfıdır.
Toz kuyruk: 10 milyon km'yi aşan uzunlukta, çekirdekten kaçan gazlarla taşınan mikroskobik toz partiküllerinden oluşmuş duman. Kuyrukluyıldızın, çıplak gözle görülebilen en belirgin özelliğini oluşturur.
İyon kuyruk: Kuyrukluyıldızın, yüzlerce milyon km'ye varan uzunlukta, güneş rüzgârıyla reaksiyon sonucu iyonize olmuş gazlardan oluşan plazma kuyruğudur.
Kaynaklar,
1.https://www.kitapyurdu.com/kitap/astronomi-ve-cografyanin-kulturel-tarihi/131467.html
2.https://en.wikipedia.org/wiki/Harold_Godwinson
3.https://en.wikipedia.org/wiki/Tycho_Brahe
4.https://books.google.de/books?id=EIqoiww1r9sC&pg=PT104&dq=carl+sagan+cosmos+1301&hl=de&sa=X&ved=0ahUKEwi2zJqa5ojbAhXEzaQKHVbpCZYQ6AEIKDAA#v=onepage&q=carl%20sagan%20cosmos%201301&f=false
5.https://tr.wikipedia.org/wiki/Bayeux_i%C5%9Flemesi#Halley_kuyruklu_y.C4.B1ld.C4.B1z.C4.B1
6.Video-https://www.youtube.com/watch?v=vB-2WEWSBog
7.https://en.wikipedia.org/wiki/Comet
