Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Nedir?
Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi, Abraham Maslow tarafından 1943 yılında yayınlanan 'A Theory of Human Motivation' adlı çalışmanın ortaya koyduğu insan psikolojisini gösteren bir teoridir.
Maslow, gereksinimleri şu şekilde kategorize etmektedir.
- Fizyolojik gereksinimler (nefes, besin, su, cinsellik, uyku, denge, boşaltım)
- Güvenlik gereksinimi (vücut, iş, kaynak, etik, aile, sağlık, mülkiyet güvenliği)
- Ait olma, sevgi, sevecenlik gereksinimi (arkadaşlık, aile, cinsel yakınlık)
- Saygınlık gereksinimi (kendine saygı, güven, başarı, diğerlerinin saygısı, başkalarına saygı)
- Kendini gerçekleştirme gereksinimi (erdem, yaratıcılık, doğallık, problem çözme, önyargısız olma, gerçeklerin kabulü)
Belirli bir kategorideki gereksinimler tam olarak karşılanmadan kişi bir üst düzeydeki kategorinin gereksinimlerini algılamaz, böyle gereksinimleri yoktur. Örnek olarak günlük olarak karnını doyurabilen fakat güvenlik içinde bulunmayan, kendini sürekli olarak olası bir tehdit altında algılayan bir insanın, dünya görüşünü geliştirmek için kitap okumak gibi bir gereksinimi yoktur.
Belirli bir gereksinim kategorisindeki gereksinimlerin karşılanması durumunda kişi, bir üst kategorideki gereksinimleri karşılamaya yönelecektir. Bu durum kişilik gelişme düzeyini de bir üst düzeye sürükleyecektir.
Maslow'a göre psikologların yapması gereken,bireyin kendini gerçekleştirme(self-actualization 'kendini gerçekleştirme') aşamasına gelmesinin önündeki engelleri ortadan kaldırmasına yardım etmektir.
Piramidin en tepesinde 'Kendini gerçekleştirme' basamağı yer alır.
Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi, bir basamaktaki ihtiyaçlarını tam olarak gideremeyen bireyin bir üst basamağa geçemeyeceğini vurgular. Örneğin bir birey beslenme, cinsellik, uyku gibi basamağın en altında yer alan fiziksel ihtiyaçları gideremeden güvenlik ihtiyacı basamağına geçiş yapamaz.
Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi teorisindeki en alt basamak olan fiziksel ihtiyaçlar ne anlama geliyor?
Fiziksel ihtiyaçlar bireyin hayatta kalmasını sağlayan temel faktörlerdir. Eğer bu basamaktaki faktörler tam olarak karşılanamazsa insan vücudu doğru olarak çalışamaz. Fiziksel ihtiyaçlar en temel gereksinimleri oluşturur.
Hayvanlar gibi insanlar da hayatta kalabilmek için su, hava ve besine ihtiyaç duyar. Giyinme, barınma, türün devamı için cinsellik de basamağın en alt kısmında yer alır.
Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi teorisindeki güvenlik ihtiyacı ne anlama geliyor?
Bireyin fiziksel ihtiyaçları tam olarak karşılandığı taktirde birey bir üst basamak olan güvenlik ihtiyacına geçiş yapabilir. Fiziksel güvenliğin sağlanamadığı durumlarda bireyin savaş, doğal felaket, aile içi şiddet, çocuklukta yaşanan istismar gibi geçmiş tecrübeleri travma sonrası stres bozukluğu gibi psikolojik rahatsızlıklara sebep olabilir.
Ayrıca ekonomik kriz ve işsizlik de bireyin güvenlik ihtiyaçlarının konusudur.
Güvenlik ihtiyaçları kişisel güvenlik, ekonomik güvenlik, sağlık güvenliği ve hastalıklara karşı güvenlik olarak sınıflandırılabilir.
Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi teorisindeki ait olma / sosyal aidiyet ne anlama geliyor?
Fiziksel ve güvenlik ihtiyaçlarının tümünü karşılayan birey piramidin 3'üncü basamağı olan ait olma / sosyal aidiyete geçiş yapabilir. Bu basamak özellikle çocukluk döneminde çok daha etkilidir. Bu basamakta psikolojik rahatsızlık, ihmal, sakınma ve toplumdan uzaklaştırma gibi oluşabilecek bir eksiklik bireyin arkadaşlık kurma, samimi olma ve aile içi ilişkilerinde önemli sorunlara yol açabilir.
Maslow'a göre birey büyüklüğü ya da küçüklüğü fark etmeksizin bir sosyal gruba ait olma isteği duyar. Geniş gruplar kulüpler, meslektaşlar, dini gruplar, profesyonel organizasyonlar ve spor grupları olarak sayılabilir.
Küçük gruplara ise aile üyeleri, eş, eğitmenler, iş arkadaşları ve dert ortakları örneği verilebilir.
Birey başkaları tarafından hem cinsel hem de cinsel olmayan yönden sevmeli ve sevilmelidir. Bu basamakta meydana gelecek olan bir eksiklik yalnızlık duygusu, sosyal kaygı ve klinik müdahale gerektiren depresyona sebep olabilir.
Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi teorisindeki saygınlık gereksinimi ne anlama geliyor?
Her birey saygın olmayı ve önemsendiğini hissetmek ister. Saygınlık gereksinimi tipi bir insani istektir. Bireyler uzman olduğu bir alanda ya da hobileri ile toplumda değer kazanmak için çalışır. Bu etkinlikler bireye değer katar. Saygınlık gereksinimi düşük olan bireylerde bu basamakta sorunlar ve dengesizlikler yaşayabilir. Saygınlığı düşük olan bireyler kendilerini kanıtlama çabası içerisine girerek başkaları tarafından sürekli olarak saygı bekler.
Depresyon gibi psikolojik sorunlar bireyin bir üst basamağa geçmesini engeller.
Maslow bu basamak için iki türlü saygınlık gereksinimi tanımlamıştır. Bunlardan ilki daha düşük seviyeli bir saygınlık gereksinimi, diğeri ise daha yüksek saygınlık gerektiren olgu.
Daha düşük saygınlık gerektiren şeyler ün, prestij, dikkat ve itibar olarak sınıflandırılırken daha yüksek saygınlık gereksinimi gerektiren şey ise benlik saygısıdır.
Maslow İhtiyaçlar Hiyerarşisi Piramidi teorisindeki kendini gerçekleştirme gereksinimi ne anlama geliyor?
Maslow, ilerleyen yıllarda ihtiyaçlar için daha ileri bir ölçüt geliştirmiştir. Maslow Piramidi'nin en tepesinde yer alan kendini gerçekleştirme gereksinimi bireyin sorun çözme, önyargılardan kurtulma, yaratıcılık ve erdem gibi davranışlarını tanımlar.
Kaynaklar,
- Maslow, A. H. (1943). A Theory of Human Motivation. Psychological Review, 50, 370-396.
- Maslow, A. H. (1965). Eupsychian Management. Note that the Andy Kay featured in this book is the Andy Kay of Kaypro. Hardcover ISBN 0-87094-056-2, Paperback ISBN 0-256-00353-X.
- Maslow, A. H. (1970). Motivation and Personality, 2nd. ed., New York, Harper & Row. ISBN 0-06-041987-3.
- Wahba, M. A., Bridwell, L. G. (1976). Maslow reconsidered: A review of research on the need hierarchy theory. Organizational Behavior and Human Performance, 15, 212-240.
- https://en.wikipedia.org/wiki/Maslow%27s_hierarchy_of_needs
