Göbeklitepe Tapınak`mı,Yerleşim Yeri`mi?

 
Göbeklitepe Tapınak`mı,Yerleşim Yeri`mi?
Tatilde gitmek isterseniz açık adresi "Dağ eteği mahallesi, 63290 Haliliye /Şanlıurfa."
Şanlıurfa'nın merkez Haliliye ilçesinin, kent merkezine 18 kilometre mesafedeki Örencik Mahallesi yakınlarında bulunan ve ilk kez 1963'te İstanbul ve Chicago üniversitelerinden araştırmacıların yüzey çalışmaları sırasında fark edilen ören yerindeki kazılar yıllardır devam ediyor.
Berlin Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Şanlıurfa Müzesince 1995'ten beri ortaklaşa yürütülen çalışmalarda, Neolitik döneme ait boyları 3-6 metre, ağırlıkları da 40-60 ton olan, yabani hayvan figürlü "T" biçimli dikili taşlar bulundu.
Kazılarda aynı zamanda, 8-30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen şekilli dünyanın en eski tapınak kalıntıları ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilen 65 santimetre uzunluğunda insan heykeli gibi çeşitli tarihi eserler de gün yüzüne çıkarıldı.
National Geographic tanıtmıştı
National Geographic dergisi Göbekli Tepe’yi kapak konusu yapmış ve şu cümlelerle tanıtmıştı: Göbekli Tepe’de iç içe geçmiş daireler biçiminde yerleştirilmiş onlarca T biçimli devasa taş blok uzanmaktadır. Bu yer az da olsa Stonehenge’i anımsatır. Fakat ondan çok daha önce inşa edilmiştir ve kabaca yontulmuş kayalardan değil, üzerleri sıra sıra ceylanlar, yılanlar, tilkiler, akrepler ve ürkütücü yaban domuzlarıyla bezeli, alçak kabartma biçiminde kireçtaşından özenle yontulmuş anıtsal dikmelerden oluşmaktadır. Bu anıtsal dikme taşlar grubu yaklaşık 11 bin 600 yıl -yani Gize’deki Keops Piramidi’nden de yedi bin yıl- önce inşa edilmiştir. Bilinen en eski tapınak buradadır.
National Geographic ayrıca dinin doğduğu yer olarak tanımladı.[kaynak]
Göbeklitepe, UNESCO Dünya Mirası Kalıcı Listesi'ne alındı.[kaynak]
 
Kanadalı Ted Banning tapınak iddiasını reddetmişti
Kanadalı bilim insanı Ted Banning, 12 bin yıl önce inşa edilen Şanlıurfa’daki Göbekli tepe’nin tapınak değil, yerleşim yeri olduğunu öne sürmüştü.
Banning, Current Antropology adlı dergide yayımlanan makalesinde, bölgedeki taşların ev olduğunu iddia etti. Kanadalı bilim adamı, “Gördüğümüz her büyük taş veya yapı tapınak değil. Burada hiçbir kazıda görmediğimiz kadar çok yiyecek artığı var. Dünyanın en büyük çöp yığınlarından biri. Burada insanların yaşamış olması lazım. Başka şekilde bu artıklar oluşamazdı” dedi. Banning, bölgede bulunan kesici aletlerin yemek hazırlamak için olabileceğine de dikkat çekti.[kaynak]

Klaus Schmidt tapınak konusunda ısrarlıydı

1994’te gerçekleşen kazıyı yöneten Schmidt’in Banning’e cevabı gecikmedi. Schmidt İngiliz The Times gazetesine, “Ona katılmıyorum ama farklı fikirlere daima açığız” diye konuştu. Alman bilim adamı ayrıca, Kanadalı meslektaşına bilimsel dergilerde yanıt vereceğini söylemişti. İngiltere’de bulunan Stonehenge’den bile 6 bin 500 yıl öncesine dayanan Göbeklitepe insanların dini inançlarının daha yerleşik hayata geçmeden başladığını göstermiş ve insanlık tarihini değiştirmişti. 1995’ten bu yana Schmidt liderliğinde gerçekleştirilen kazılar her yıl eylül ve ekim aylarında yürütülüyor.
Schmidt sciencedirect`de yayınladığı makaleyle cevap verdi.[kaynak]
 
Makaleye göre, 
Neolitik devrim sırasında (MÖ 10.-10.000), yapı sanatında dikkat çekici değişiklikler meydana geldiği, Yakın Doğu'nun tarih öncesi yerleşimlerine özel bir önem vermesidir. Bir erkeğin sembolik ve soyut terimlerle düşünebilme yeteneğinin artmasıyla birlikte, çeşitli ilkel mimari eserleri ortaya çıkmıştır. Keşfedilecek önemli konulardan biri de Neolitik topluluk / kült yapılarındaki arketipik biçimlerin doğuşu ve evrimidir. Sunulan araştırmanın amacı, ritüel ve buluşma amaçlarına hizmet eden bir tapınakta dünyanın en eski öncülünün mekansal örgütlenmesini belirleyen bazı evrimsel olayları ortaya çıkarmaktır. Türkiye'nin güneydoğusundaki Şanlıurfa yakınlarında bulunan üç önemli prehistorik alanda kazılan yapıların karşılaştırılmasına dayanan bu çalışma: Göbekli Tepe (MÖ 10. - 8.000), Nevali Çori (MÖ 9. - 8.000) ve Çayönü, En eski çatılı tapınağın kökenini açıklayabilir. Başlıca sonuç Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki komünal / kült yapının mekansal örgütlenmesinde kullanılan Çanak Çömleksiz Neolitik mimari düzeninin genel kurallarının açıklanmasıdır. En önemli sonuç, açık arazideki ritüel merkezlerden evrimcilerin çatışan kült binalarına geçişini, avcı-toplayıcı toplumdan tarım temelli topluma geçişi simgeleyen, evrimin başarılı aşamalarını ortaya çıkarmaktadır.[kaynak]
TRT`de Göbeklitepe belgeseli tepkilere neden oldu
“Göbeklitepe’de yer alan heykellerin Hz. İbrahim’in babası Aser’in yapmadığını kim bize söyleyebilir? Ya da Hz. İbrahim’in kırdığı putların yer aldığı tapınağın Göbeklitepe olmadığını ileri sürebilir miyiz?” Göbeklitepe’nin put merkezi gibi gösterilmesi tepkilere neden oldu.[kaynak]
Ancak hz. İbrahim'in yaşadığı tahmin edilen zaman: M.ö. 2000[kaynak]
Göbeklitepe ise m.ö. 10000-8000 tahmin ediliyor.[kaynak]
Arada 6000-8000 yıl fark var.

 
Göbeklitepe ve Aborjinler arasında bir ilişki mi var?

Göbeklitepe'deki ilginç sütunlarda geçtiğimiz yılın sonlarına doğru bir gizeme daha rastlandı. Bağımsız araştırmacı ve bilim insanı Bruce Fenton, Göbeklitepe ve Avustralya'daki Arnhem Land bölgesinde kültürler arası analizler gerçekleştirdi. Araştırmayı yapan Fenton, iki bölgede çok sayıda benzer sembollere ve motiflere rastladı.
Göbeklitepe'deki sütunlarda bulunan bir sembolün aynısını Aborjinler'in de kullandığı tespit edildi. Aborjinler'in kullandığı sembol, iki insanın bilgilerini paylaşmak için bir araya gelmesi anlamına geliyor.

 
Fenton'un tespit ettiği benzerlik yalnızca bu değil. Fenton ayrıca Avustralya Aborjinleri'nin kültürlerinde yer alan chruinga taşları ve kutsal objelerin benzerlerine Göbeklitepe'de de rastladı. Aborjinler bu tür eş merkezli halka çizimlerini su kanallarını ve yollarını göstermek için kullanıyor.
Ayrıca Göbeklitepe ve Yingarna'daki Aborjin tasvirlerinde benzer kadın figürü de dikkat çekiyor.
Fenton'a göre Göbeklitepe'deki işleme ve oymalar, felaketi önlemek için yapılan Aborjinler'e özgü şamanizm teşebbüslerini resmediyor. Fenton, Göbeklitepe'nin Genç Dryas döneminde tanrıyı yatıştırarak sel akışını değiştirmek için inşa edilmiş olabileceğini düşünüyor.
Fenton'un New Dawn Magazine dergisinde yayınlanan yazısına göre Göbeklitepe'de bulunan çizimlerin genellikle hayvanlar olmasının sebebi ise, şamanların birçoğu nesli tükenmiş olan canlıların ruhlarını çağıran önemli bir çabayı temsil ediyor.[kaynak] 
 
Göbeklitepe'de yeni bulgulara rastlandı

Tarihin başlangıç noktası olarak nitelendirilen Şanlıurfa'daki Göbeklitepe'de, 15 mega anıtsal tapınak ile 200'den fazla dikili taşın daha olduğu tespit edildi. Harran Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Mehmet Önal, "Yapılan jeofizik çalışmalarında en az 15 tane daha mega anıtsal tapınak ve 200'den fazla dikili taşın höyük içindeki toprağın altında olduğu tespit edildi. Arkeolojik kazılar önümüzdeki yıllarda da devam ettikçe yeni yapılarla karşılaşacağız" dedi.

Önal, ören yerindeki kazı alanında yeni bulgulara rastlandığını ifade ederek, "Yapılan jeofizik çalışmalarında en az 15 tane daha anıtsal tapınak ve 200'den fazla dikili taşın höyük içindeki toprağın altında olduğu tespit edildi. Arkeolojik kazılar önümüzdeki yıllarda da devam ettikçe yeni yapılarla karşılaşacağız.
Göbeklitepe'de törensel yapılar meydana çıktı. Tapınağı inşa edenlerin yaşadığı mekanlara ve onlara ait yaşantıların bulgularına henüz ulaşılamadı. Kazılar devam ettikçe bunlara ulaşılması için de ihtimal var." diye konuştu.
Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Nihat Çiftçi de kentin tarihi markası olan kazı alanına yönelik çok sayıda plan ve projeyi hayata geçirdiklerini söyledi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı öncülüğünde Göbeklitepe'ye yönelik uluslararası tanıtımları artırarak sürdüreceklerini vurgulayan Çiftçi, bu konuda uzman bir ekiple planlama yapıldığını belirtti.

Çiftçi, şu ana kadar kazı alanında ilk tapınağın ve ilk yerleşim yerinin tespit edildiğini vurgulayarak, "Kazı alanı çok geniş. Belki buradaki çalışmalar yüzyıllarca sürecek. Bu alan çok zengin, sadece birkaç yıllık bir kazı çalışmasıyla tüm detayların ortaya çıkması mümkün değil, bunun farkındayız. Bu anlamda bizim en büyük şansımız Göbeklitepe'nin Şanlıurfa'da olmasıdır. Şanlıurfa 12 bin yıllık insanlık tarihinin merkezinde bulunuyor. Bu bizim için çok önemli. Bunun için biz de üzerimize düşeni yapacağız." ifadelerini kullandı.[kaynak]
Video haberi için.bkz.[kaynak]

Göbeklitepe'deki kazıların yaklaşık 150 yıl sürmesi öngörülüyor. 
Sonuç olarak Tapınak olduğu kesinleşmiştir.

Kaynaklar,
1.https://www.nationalgeographic.com/magazine/2011/06/gobeki-tepe/
2.https://www.ntv.com.tr/sanat/gobeklitepe-unesco-dunya-mirasi-kalici-listesine-alindi,K15x8Qu2YEWCVL-7fukfaA
3.https://www.press.uchicago.edu/pressReleases/2011/October/CA_1110_Gobekli.html
4.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877705816328296
5.http://www.hurriyet.com.tr/gundem/trtde-tepki-ceken-belgesel-gobeklitepe-putlarin-merkezi-40326913
6.https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0brahim
7.https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe
8.http://www.hurriyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-yeni-bulgulara-rastlandi-40896782
9.Ulusal Kanal-https://www.youtube.com/watch?v=OQDWaPqF5_Q 
10.Video-National Geographic-https://www.youtube.com/watch?time_continue=551&v=w8gKuLMPFyY
11.http://brucefenton.info/2017/10/12/a-global-aboriginal-australian-culture-the-proof-at-gobekli-tepe/