Diken Balıklarının (Gasterosteus)Gözlemlenen Evrimi
Diken balıklarının (Gasterosteus) sanılandan çok daha hızlı bir şekilde evrimleşebildiği artık biliniyor.
Diken balıkları tuzlu su habitatlarını terkedip tatlı su göllerinde yaşamaya başladıktan sonra, leğen kemiklerini ve vücut zırhlarını çok kısa bir zaman dilimi içerisinde kaybedebiliyor ve değiştirebiliyorlar. Genleriyle oynandığında ise takip eden nesiller içerisinde en çabuk tepki verebilen hayvan türlerinden biri.
British Columbia Üniversitesi’nden araştırmacılar, vahşi yaşamda şimdiye kadar kaydedilen en hızlı evrimsel tepkilerden birini gözlemlemişlerdi. Diken (stickleback) balığı, üç yıl içinde, kendi atalarına göre su sıcaklığına karşı 2,5 santigrat derece tolerans geliştirdi.
Proceedings of the Royal Society B dergisinde yayınlanan çalışmada, evrimin popülasyonların iklimsel değişikliklerde hayatta kalmasına yardım ettiğini gösteren ilk deneysel kanıta yer vermişti.
Geçen buzul çağını takiben okyanustan köken alan diken balığı, tatlı su göllerine ve akarsulara yerleşmeye başladı. Geçen 10.000 yıldan daha uzun bir sürede, deniz ve tatlı su diken balıkları, onları Darwin’in doğal seçilim teorisine model yapan farklı fiziksel ve davranışsal özelliklere doğru değişim geçirdiler.
UBC Department of Zoolog bölümünden yazar Rowan Barrett “Vahşi yaşamdaki ve laboratuvar ortamındaki diken balıklarının sıcaklık dayanıklılığını test ederek, tatlı su diken balıklarının denizde yaşayan örneklerine göre daha düşük sıcaklıklara dayanabildiğini bulduk.” açıklamasını yaptı. Barrett, “Bu durum evrimsel bakış açısına göre mantıklıydı, çünkü ataları okyanustan daha düşük sıcaklıklara ulaşan tatlı su göllerine adapte olabiliyordu.” dedi.
Bu adaptasyonun nasıl bu kadar hızla meydana geldiğini öğrenmek için, Barrett ile İsviçre ve İsveç’ten çalışma arkadaşları, deniz diken balıklarını tatlı su havuzlarına aktararak tarihi yeniden yarattılar ve en az üç nesilde (ya da üç yıl), bu balıkların tatlı su diken balıkları gibi atalarından 2,5oC daha düşük sıcaklıklara dayanabildiklerini buldular.
Doktora derecesini alan Barrett; “Çalışmamız deneysel olarak bazı türlerin vahşi yaşamda hava değişikliklerine hızla adapte olduğunu gösteren ilk çalışmadır. Bununla birlikte, bu hızlı adaptasyon bir bedel olmadan mümkün değildir. Sadece sıcaklıktaki hızlı değişiklikleri tolere edebilen canlılar hayatta kalırken, hayatta kalanların sadece bir kısmı popülasyonu devam ettirebilmektedir. Evrimsel işleyişin koruma ve yönetim politikasına dahil olması oldukça önemlidir.”[1]
Telif:Craig Miller and David Kingsley
Bunlar mikro-bilgisayarlı tomografi ile görüntülenen yetişkin deniz (üstte) ve tatlı su (alt) diken (Gasterosteus aculeatus) balıklardır.
Dünyanın dört bir yanında bulunan diken balıkları, okyanustan tatlı su göllerine geçince, zırhlarını yitirdikleri ve 10 yıl gibi kısa bir sürede daha fazla diş kazanarak hızlı evrimsel değişime uğradılar. Bu hızlı değişimin fonksiyonel genlerdeki mutasyonlardan değil, düzenleyici DNA'daki değişikliklerden kaynaklandığını gösterir. Yarık damak da dahil olmak üzere insanlarda diş, kemik veya çene deformitelerinden sorumlu olan gen belirler.[2]
İlk defa geriye dönüş evrim örneği
Telif:Peichel Laboratory, Fred Hutchinson Cancer Research Center
Suyun kirlilik durumuna göre Gasterosteus aculeatus zırh değiştiriyor.
Washington`da tertemiz bir su mevcut.Ancak 60 yıl önceleri durum farklıydı.O günlerde burası kirli atık havzası olarak kullanıldı. Günden güne 75 milyon fosfat içeren atıksu boşaltıldı.Suyun sakinleri bu çevre koruma önlemlerinden çok memnun olmalılar. Ancak Seattle'daki Fred Hutchinson Kanser Araştırma Merkezi'nden Catherine Peichel'in etrafındaki araştırmacıların da belirttiği gibi, diken balıkları (Gasterosteus aculeatus) bu net görüş mesafesinden hiç hoşlanmadı. Daha önce, kirli sularda gizli bir yaşam sürdürebilen balıklar, şimdi kendini, Oncorhynchus clarki türünde aç alabalıklara yem olma korkusu yaşıyorlar.
Bu geriye evrim dönüsü yorumlayan Peichel"Doğada böyle geriye evrim çok az belgelenmiştir."diyor.[3]
Kaynaklar,
1.https://www.sciencedaily.com/releases/2010/08/100804133446.htm2.https://www.sciencedaily.com/releases/2014/09/140917121231.htm
3.https://www.spektrum.de/news/rueckwaertiger-ruestungswettlauf/952858
