Parmak çıtlatırken çıkan sesin kaynağı nedir?
Bazıları
ses çıkarıncaya kadar tek tek parmaklarını uçlarından çeker. Bazıları
ellerini yumruk yaparak veya parmaklarını geriye doğru iterek hepsini
aynı anda çıtlatır. O sırada yanlarında biri varsa bunun eklemlere ne
kadar zararlı olduğunu hatırlatacaktır.
Bazıları için parmak
çıtlatma gergin oldukları anlarda başvurulan bir alışkanlık iken
bazıları da rahatlamak için yapar. Araştırmalarda farklı sonuçlar
çıkmakla beraber, çoğunluğu erkekler olmak üzere, insanların yüzde 25’i
ila 54’ü bu yola başvurur.Parmak çıtlatmak için hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın, çıtlatma sesi aynı şekilde çıkar. Eklemler arasındaki boşluk artınca, eklem sıvısı içindeki gazlar minik baloncuklar oluşturur; artan boşluğa dolan ekstra sıvı bunların birleşip daha büyük baloncuk oluşturarak patlamasına neden olur.
Eklemler bir kez çıtlatıldı mı yaklaşık 15 dakika boyunca yeniden çıtlatılamaz. Bu sırada eklem normal haline döner ve sıvı içinde daha fazla gazın çözülmesi, böylece yeni baloncukların oluşması mümkün olur.
Parmak çıtlatmanın eklemlere zararı var mıdır?
Çıtlatma-artrit bağlantısı
Bu alanda yapılan deney sayısı da çok az. En bilinen araştırmalardan biri, 2009’da parodi Nobel Ödülü’ne[kaynak] layık görülen bir araştırma. Californialı doktor Donald Unger 60 yılı aşkın bir süre boyunca sol elinin parmaklarını günde iki kez çıtlatırken sağ eline hiç dokunmamış. Vardığı sonuç ise şu olmuş: “İki elimde de herhangi bir hastalık belirtisi görmüyorum.”
1975’te Los Angeles’taki bir yaşlılar yurdunda kalan 28 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada ise parmak çıtlatma alışkanlığı olanlarda eklem iltihabı (artrit) hastalığı riskinin daha az olduğu sonucuna varılmış.
1990’da Detroit’te yapılan daha geniş kapsamlı bir araştırmada da 45 yaş üstü 300 kişinin elleri incelendi. Parmak çıtlatanların yüzde 84’ünün ellerinde şişme belirtilerinin yanı sıra bir şey tutarken daha güçsüz oldukları görüldü. Araştırmacılar bu nedenle parmak çıtlatmada caydırıcı olmak gerektiği sonucuna vardı.
Fakat bir de parmak çıtlatanların ellerinde rahatsızlık hissettikleri için bu işi yapıp yapmadıkları sorununa bakmak gerekiyor. Yani belki de sonraki sorunlar parmak çıtlatma nedeniyle değil, zaten önceden belirtileri var olduğu için ortaya çıkıyor. Ama bu insanların eklemlerinde şişme ya da iltihaplanma gibi sorunların diğerlerine göre daha fazla görülmediğini belirtmek gerekiyor.
Çıtlatmaya devam mı?
Bu
konuda yapılan ve 2011 yılında yayımlanan en son araştırmada[kaynak] ise
insanların sadece parmak çıtlatıp çıtlatmadığına değil, bu işi ne kadar
sık yaptıklarına da bakıldı. İster 15 dakikada bir olsun, ister günde
bir kez yapılsın çıtlatma sayısının da eklem hastalıklarının ortaya
çıkması bakımından herhangi bir fark yaratmadığı görüldü.O halde parmak çıtlatma ile eklem hastalıkları bağlantısı nasıl kuruluyor? Artrit hastalığı olanların eklemlerindeki kıkırdak hasarlı olduğu için arada bir parmakları kendiliğinden çıtlar. Ama bu hasarın nedeni değil, sonucudur. Artritin nedenleri arasında yaşlılık, genetik faktör, elin incinmesi, ömür boyu elle ağır iş yapılması gibi etkenler sıralanıyor.
Peki, parmak çıtlatmanın başka zararları var mı? Çıtlatma sırasında parmaklardaki bağ dokusunun zedelenmesi ya da burkulma gibi vakalara nadir olarak rastlanmıştır.
Kısacası, eğer parmaklarınızı çıtlatmayı seviyorsanız, bu alışkanlığı sürdürmenizde bir sorun yok denebilir. Ama yaşlılar yurdundaki araştırmayı yürütenlerin dediği gibi, “Parmak çıtlatmadaki en büyük sorun, yanınızdaki kişiye verdiğiniz rahatsızlıktır”.
2015 yılında araştırmacılar MRI kullanarak görüntüleri kaydetmişlerdi.Plos One`da makalesi yayınlandı.[kaynak]
Scinews youtube kanalında videosunu izleyebilirsiniz.[kaynak]
Alttaki TedEd videosunda konu hakkında detaylı bilgileri Türkçe seçeneği ile izleyebilirsiniz.
Kaynaklar,
1.http://www.bbc.com/future/story/20120917-is-it-bad-to-crack-your-knuckles
2.https://www.livescience.com/9729-knuckle-cracking-ig-nobel-prize.html
3.Video-TedEd-https://www.youtube.com/watch?v=IjiKUmfaZr4
4.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21383216
5.https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0119470
6.Scinews-https://www.youtube.com/watch?v=W
