Bir insan 10.000 metre yüksekliğinde bir uçaktan düşerse, finali büyük ihtimal kötü olur. Ancak bir karınca böyle bir düşüşle hayatta kalır. Hangi yükseklik olursa olsun karıncalar hasar almazlar.
Elbette kanadı olmayan karınca türleri mevzubahis .İlk olarak yüksekten düşen karıncanın ölmeme sebebini iyice anlayabilmek için "terminal hız" nedir onun ne anlama geldiğini bilmemiz gerekiyor. Kısaca terminal hız serbest düşme ile düşen bir cismin ulaşabileceği en yüksek hıza (Limit hiz) denir. Hepinizinde bildiği gibi gökyüzünden yere bırakılan herhangi bir nesne yer çekiminin etkisi ile hızlanarak aşağı doğru hareket eder ancak hız belli bir seviyeye ulaştıktan sonra havanın direnci nedeni ile sabitlenir. Yani daha fazla artmaz. İşte buna terminal hız denilmektedir. Bu terminal hızın büyüklüğü ise hava sürtünmesine ve cismin ağırlığına bağlıdır.
Ayrıca hava direncinin varlığının kabul edildiği ortamlarda yapılan atış hareketleri için cisimlerin farklı kütlelere sahip olması yere çarpma sürelerini ve hızlarını etkilemektedir. Bu yüzden havası alınmış bir ortamda çelik bilye ile pamuk parçası aynı yükseklikten aynı anda bırakıldığında yere aynı sürede ve aynı hızla çarparlar. Oysa havası alınmamış ortamda bilye pamuktan daha önce yere düşmektedir.
Yüksek bir binadan düşen karıncaya ne olur?
Örneğin insanın terminal hızı saniyede yaklaşık 50-90 metre arasıdır (yaklaşık olarak saatte 180-324 km) Bu yüzden yüksek bir binadan düşen bir kişi çok zarar görmekte hatta hayatını bile kaybetmektedir. Ancak böceklerin ve karıncaların kütlesi çok küçük olduğu için yer çekiminden az etkilenirler.Karıncalar inerken yüzer gibi saniyede 4 metre (Saatte 12 km)yol alır. Ayrıca yükseklik ne olursa olsun düşüşleri sabit olacaktır. Bununla beraber karıncaların üzerini kaplayan "kitin tabakası" çok sert olduğu için kütlesi küçük olan karıncayı bu sert tabaka koruyacak ve karınca ölmeyecektir.
(Pixabay)-Kırmızı orman karıncası.Sadece 5 miligram ağırlığında.
Karınca ve böcekler gibi yüksekten düşse bile zarar görmeyecek hayvanlar bulunmaktadır. Bunlardan birisi de farelerdir. Terminal hızları düşük olan fareler de tıpkı karıncalar gibi hangi yükseklikten düşerlerse düşsünler zarar görmeyecek canlılar arasındadırlar.
Peki ama terminal hız hangi kırılma noktasında canlılara ciddi hasarlar vermektedir? Bu kırılma noktasına kedileri örnek olarak verebiliriz. Kedilerin ortalama terminal hızları saatte 97 kilometredir ve bu hıza sahip bir kedi çok katlı bir binadan aşağıya düştüğünde hayatta kalabilmektedir. Ayrıca terminal hıza ulaşan kedi hava direncini arttırmak için vücudunu yaymaktadır. Daha sonra ise yere indikleri anda bacaklarındaki etkiyi en aza indirmek için "Açısal Momentumun Korunumu"ilkesi ile vücutlarını bükmekte ve yere iniş yaptıklarında ise kaslı bacaklarıyla zıplayarak harekete geçmektedirler. Kedilerden daha fazla terminal hıza sahip olan canlılar ise yüksek bir noktadan aşağıya düştüklerinde zarar görmektedirler.
Karıncaların böyle bir durumda asıl problemi yüksekte soğuktan ölme tehlikesi ve hafif olan bu karıncaların şiddetli rüzgarlarla gökyüzündeki imtihanı olurdu.
2005 yılında Oklahoma üniversitesinden (University of Oklahoma)Michael Kaspari ve ekibi bilim dergisi nature`deki "uçuşun gelişiminde önemli aşama" makalesinde Panama, Costa Rica ve Peru ormanlarındaki karıncaların 30 metre yükseklikten yaptırılan serbest uçuşlarında inanılmaz yeteniğini keşfetti.Düşüşteki muazzam hıza rağmen, karıncaların inişte hemen hemen her seferinde reflekslerinde ustalaştığını yazmıştı.
Kaynaklar
1.https://diepresse.com/home/karriere/karrierenews/5480333/Raetsel_Halten-Sie-sich-fuer-schlau-Was-passiert-wenn-man-eine
2.https://www.nature.com/articles/nature03254
3.https://en.wikipedia.org/wiki/Chitin
4.https://www.stern.de/panorama/wissen/natur/verhaltensforschung-ameisen-im-freien-fall-3551720.html
5.Video-ARD- https://www.youtube.com/watch?v=WJ7Jxs8Z1nA
6.Video-TheactionLab-https://www.youtube.com/watch?v=TQR9gvtnpkY&t=186s
7.https://en.wikipedia.org/wiki/Terminal_velocity
8.https://www.youtube.com/watch?time_continue=124&v=f7KSfjv4Oq0
9.https://en.wikipedia.org/wiki/Cat_righting_reflex
