Erkeklerin Neden Sakalı Var?
Beyaz sakalı olmayan bir Noel baba hayal edebilirmisiniz?Düşünmesi bile tuhaf gelir.O zaman erkeklerde neden sakal olur?
Darwin, 1871 yılında yayınlanan “İnsanın Türeyişi ve Cinsiyete Mahsus Seçilim(The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex)” adlı kitabında, teorisini fiziksel özelliklerimizin doğal seleksiyon sonucunda oluştuğu görüşüne dayandırmıştır.
Darwin kitabında"Primat atalarımız döneminde kadınları etkilemek ve ilgi duymasını sağlamak"için olduğunu söylüyor.Ancak kendiside araştırmalarında dünyanın farklı yerlerindeki erkeklerde farklı sakal formları olduğunu biliyordu.Hindistan`dan öteye gidildiğinde Tayland,Çin,Japonya,Malezya,Mogolistan`dakiler seyrek sakallı iken,Türkiye tarafına doğru sık ve kalın sakallar görülür.
Darwin bunuda farklı coğrafyadaki kadınların cinsel seçilimde tercihlerinin farklı olduğu şeklinde yorumladı.Ancak bu şekilde farklı jenerasyonlar ortaya çıkabilirdi.
Hormonların sakalları şekillendirmesindeki büyük rolü 80 yıl sonra anlaşıldı.
1949 yılında Washington University Medical Center`den Margaret Chieffi makalesinde"Erkeklerde sakal, seks hormonu testosteron enjekte edildiğinde daha fazla filizlenmeye başlar."diyor.
Ancak kısa süre sonra testosteronun sakal oluşumunda tek etken olmadığı ortaya çıktı.
Hormon ve genler birlikte rol oynuyor
James B.Hamilton`un 1958 yılındaki ikizlerle çalışmaları yüz derisinin hücrelerindeki genlerin önemli rolünü keşfetti.
State University of New York`ta deneyde deneklerin anatomilerini karşılaştırdı.Deneyde beyaz ve ikiz kardeş olan Amerikalı ve Japon vatandaşlarıydı.Hepsini traş ettikten sonra 24 saat bekledi.Sonra tekrar traş ettikten sonra kesilen sakalları tarttı ve ölçtü.
Sonuç beklendiği gibi Japonlarda Amerikalılara göre seyrek sakaldı.Bununla birlikte, her iki kültürde, tek yumurta ikizleri, sakalların hem miktarı, yoğunluğu hem de dağılımında neredeyse aynı sakal büyüme oranına sahipti. Buna karşılık, özdeş olmayan ikizler ve kardeşlerin çiftlerindeki sakal miktarı çok daha değişkendi.
Hamilton bu deneyinden sonra "Genetik faktörler büyük rol oynuyor"diyor, aynen kandaki erkek cinsiyet hormonlarının konsantrasyonun rolü gibi.
Farklı kültürlerden erkekler arasındaki testosteron konsantrasyonundaki farklılıklar bilinmiyordu.
Dihidro testosteronu
1970'lerde, testosteronun kendisinin yüz derisinin saç köklerini bıyıkları uzaklaştırmaya teşvik etmediği, ancak metabolit dihidro testosteronu teşvik ettiği anlaşıldı. Sakallı erkeklerin ciltlerinde, mevcut testosteron büyük miktarlarda basitçe "dihidro testosteron"a dönüşür.
Erkekler arasındaki sakal kıyaslaması kandaki testeteron oranıyla belirlenemez.
Margaret Chieffis`in yaptığı deneyler aynı kişide sakal uzamasının farklılaştığını gözlemledi.
Anonim bir araştırmacı 1970 yılındaki tezinde Seks açlığı çeken erkeklerin sakallarının daha gür çıktığını yazdı.Nature`de yayınladığı makalesinde"Geçtiğimiz iki yıl boyunca uzak bir adada birkaç hafta geçirdim. Bu şartlar altında, sakalımın azaldığını fark ettim. Fakat adadan ayrılmadan önceki gün, alışılmadık derecede yüksek oranlarda tekrar arttı. Bu ilk gözlemler beni büyüledi, kendimle ilgili daha ayrıntılı bir çalışma yaptım ve sakal büyümesinin artmasının cinsel aktivitenin yeniden başlaması ile ilgili olduğu sonucuna vardım."
"Ne yazık ki, hiç kimse deneyi büyük ölçüde tekrarlamadı"diyor University of Queensland
`dan Barnaby Dixson.2012 yılında Dixson arkadası Paul Vasey ile birlikte yaptıkları çalışmada sakalın işlevine ilişkin beklenmeyen bir belirti sağlandı.Kanada`daki University of Lethbridge`de "Behavioural Ecology"dergisinde makaleyi yayınladılar.
Deney için 10 Yeni Zelanda`lı ve 9 Samoa`lı erkeklerin tam sakallı ve taze traş olanların resimlerini çektiler.Yüz ifadelerini ise "gülen,normal ve agresif"şekillerde çektiler.Yeni Zelanda`daki beyaz 129 kadın ve 100 Samoa`lı kadın gülen adam resmini çekici buldular.Bu kadınların hemfikir oldukları konu ise taze traş olmuş erkeği daha çekici bulduklarıydı.
Darwin`in tezini doğrulamıyordu sonuçlar.
Peki sakallı erkekler çekici bulunmuyorsa nasıl hala farklı kültürlerde sürdürülüyor?
Dixson ve Vasey çalısmasında 111 Yeni Zelanda`lı ve 119 Samoa`lı erkeklerde "agresif"yüz ifadeli resim çektiler.2 farklı kültürdeki kadınlar yine hemfikirdi."Sakallı erkekler daha agresif görünüyor"sonucuna vardı Dixson.Ona göre kesin olan sakallı erkekler daha agresif,daha erkeksi ve daha dominant görüntü veriyor.
Peki Darwin`in hipotezi yanlışmıydı?
Dixson`a göre kısmen."çoğunlukla sakalıllar çekici bulunmuyor.Ancak istisnalar mevcut"diyor araştırmacı.Örneğin,Küçük bir bölgede fazla bulunan erkek oranı baskınlık için rekabet ettiği ortam oluşturuyor.
Dixson bu defa 2017 yılının kasım ayında University of New South Wales in Sydney`den evrimsel biyolog ekibinden Robert Brookes ile birlikte "Evolution and Human Behaviour" da bir makale yayınladılar.
Araştırmacılar 37 ülkeden 100`er resim,bu ülkelerin en büyük 3 şehirinden profillerdi.
25 ila 40 yas arası erkekler seçildi.Resimler facebook profil aramadan elde edildi.Yüz kısımları belirgin olan ilk 100 erkek seçildi.
Facebook araması temsili bir seçim yapmamasına rağmen (kimse hangi profillerin ilk üstte filtreneceğini bilmiyor). Ancak, arama algoritmasının sakallarla ilgilenmediğini varsaymak mümkündür. En azından prestijli derginin hakemleri bu yöntemle anlaştılar.
Araştırmadan çıkan sonuca göre şehirin büyüklüğüne göre sakallı erkek sayısının arttığı gözlendi.Yüksek yaşam beklentisi olan ancak gelir oranları az olan şehirlerde sakallı sayısı fazlaydı.Ayrıca Berlin, New York, Sidney veya Londra`da yaşayan kadınlar küçük şehirlerde yaşayan kadınlara göre sakallı erkekleri daha çekici buluyordu.Dixson`a göre bu erkeğin dominant ve söz sahibi olmak icin sakalı tercih ettiklerini gösteriyor.
Sakal neden erkeklerde dominant sinyali veriyor?
Acaba kavgalarda herhangi bir avantaj sağlıyormuydu? Caroline Blanchard sakalın bir çeşit çene koruması olabileceğine dair bir makale yayınladı.
Dixson University of New South Wales`den arkadası Michael Kasumovic ile birlikte bu konuyu araştırdı.2007 ile 2015 yılları arasındaki "Ultimate Fighting Championship (UFC)"dövüşçülerinin sakalı avantaj sağlayıp sağlamadığı araştırıldı.Dövüşçüler özellikleri ile birlikte mesafe, seviye, boy, ağırlık ve sakal faktörleride incelemeye dahil edildi.
Sonuç olarak sakalın hiçbir avantajı bulunamadı.K.O (nakavt) oranlarındada sakalın etkisi bulunamadı.Makalenin sonucunda "gerçekliği olmayan bir üstünlük sinyali"olarak tanımlandı.Makale "Evolution and Human Behaviour"dergisinde Kasım 2017 yılında yayımlandı.
(© AndrewJShearer / Getty Images / iStock)-Denizci ve yağmacı olarak bilinen Sakallı Vikingler cesur ve agresif savaşçılardı.Bunun sakalla ilgisi varmıydı?
Belki bilinmeyen bir sebebi olabilir
Cinsel seleksiyon yoluyla evrim, çeşitli süs eşyalarının evrimine yol açtı. Cinsel açıdan çekici özellikler görsel, koku verici, dokunsal ve işitsel olabilir.Dixson, sakalların gerçek fiziksel gücü kamuflaj etmek için bir savunma mekanizması olabilecegini öne sürüyor. Çünkü tipik erkek yüz özelliklerinin biçimi, yanak ve çene kemiği üst vücuttaki kuvvetle ilişkilidir. Dolu bir sakal çene kemiğini gizler ve rakibin sizin gücünüzü ölçmede zorluk sağlayabilir.Bu yüzden sakal sadece insan rakiplerine karşı blöf olarak yardımcı olur.Dixson bu makalesini 2018 yılında yayımladı.
Bakterilere karşıda koruma sağlıyor
"Journal of Hospital Infection" 2014 yılındakı araştırmasında hastabakıcıların sakalsız daha fazla bakteri enfeksiyonuna maruz kaldıkları görüldü.
Güneş koruması?
Sakalın Güneşten gelen UV radyasyonuna azda olsa katkısı olduğu bulundu.2012 yılındaki
"Journal Protection Dosimetry"makalesinde yayımlandı. Avustralya`daki Toowoomba sehrinden University of Southern Queensland ekibi olağandışı bir yöntemle deney yaptı.Model bebeklerle yapılan deneyde UV sensörlü sakal taktılar. Sonra bebekleri yanan güneşin altında dönen bir platform üzerine koydular ve sakal kılından yüzün çeşitli kısımlarına ulaşan UV ışığını ölçtüler. Ancak UV ışığı sığ açılarda hafifçe korumuş, ancak dik güneş ışığında neredeyse hiç koruma sağlayamamıştır.
(Telif:Paul Michael Hughes/Guinness Wor)Guinnes rekorlar kitabına giren Harnaam Kaur'in sakallı resmi-[kaynak]
Kadınların Neden Sakalı Yoktur?
Sinir bilim alanında yapılan çalışmalar, erkeklerin yüzünde bıyık ve sakal şeklinde sert ve kalın kılların olmasının birçok farklı sebebe dayandığını ortaya koymuştur. Hem kadınlarda hem de erkeklerde yüz bölgesindeki kılların gelişimi hipotalamusla başlar. Hipotalamus, hipofiz bezine sinyal gönderir. Sinyali alan hipofiz bezi, kadınlarda yumurtalıkları, erkeklerde testisleri uyarır. Bu uyarım testislerin testosteron, yumurtalıkların ise östrojen hormonu salgılamasına neden olur. Bu iki hormonun aktivitesi ergenliğin başlamasını sağlar. Testosteron seviyesindeki artış erkeksi özelliklerin; östrojen sevisindeki artış ise kadınsı özelliklerin gelişmesi anlamına gelir. Testosteron ile ilgili yapılan çalışmalar testosteron seviyesindeki yükselmenin kıl gelişimini teşvik ettiğini göstermiştir. Ergenlik dönemindeki kızların vücutlarında testosterondan daha fazla östrojen olması, yüz kıllarının gelişiminin teşvik edilmemesi anlamına gelir. Bonus olarak "sık traş olunca daha kalın ve gür sakal çıkar" argümanı mit`ten ibaret.Alttaki Science Insider videosunda detayını izleyebilirsiniz.
Kaynaklar
1.https://en.wikipedia.org/wiki/The_Descent_of_Man,_and_Selection_in_Relation_to_Sex
2.https://www.spektrum.de/wissen/was-wir-ueber-baerte-wissen-und-was-nicht/1528365
3.https://academic.oup.com/geronj/article-abstract/4/3/200/591484?redirectedFrom=fulltext
4.https://en.wikipedia.org/wiki/Dihydrotestosterone
5.https://www.nature.com/articles/226869a0
6.https://academic.oup.com/beheco/article/23/3/481/221987
7.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1090513816303014
8.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2814555/
9.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1090513817302660
10.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780128012383647177
11.https://www.journalofhospitalinfection.com/article/S0195-6701(16)00008-6/abstract
12.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22090417
13.https://www.journals.uchicago.edu/doi/abs/10.1086/631025
14.Video-Science Insider-https://www.youtube.com/watch?v=aukTxMq-VwU
