Mamut Nedir?
Mamut (Mammuthus), filgiller familyasının nesli tükenmiş bir cinsi. Son buzul çağında Kuzey Amerika, Avrupa, Asya ve Afrika'da birçok farklı türleri ile yayılım göstermiştir.
4,5 m boy ve 8 ton ağırlığa kadar varan bu cinsin son üyeleri MÖ 1700 yılında yaşamıştır.
Bilimsel adı Mammuthus, Mammut cinsi ile karıştırılmaması gerekir. Mammut sadece Amerika kıtasında yaşamış olan ve mamutlarla uzaktan akraba olan mastodontlar (Mammutidae) familyasının bir cinsidir. Bu hortumluların daima 4 adet uzun dişleri olmuş ve onlarında mamutlarda olduğu gibi buzul çağında uzun tüylü türleri ortaya çıkmıştır.
Fillerin atası olmayan ama aynı soydan gelen heybetli hayvan. Buzul çağı, mağara insanı dendiğinde ilk akla gelen canlı.
Pleistosen çağının geç dönemlerinde yünlü mamut insanların av hayvanlarından biriydi.Zamanında bu cüsseli ama uysal hayvanlar mağara adamı atalarımızın gazabına uğramış, uçurumlardan atılmak, üzerlerine kayalar yuvarlamak sureti ile avlanmışlardır. Bunun kanıtı birçok mağaralarda bulunan duvar resimlerinde görülmektedir. Türleri,
- Yünlü mamut (M. primigenius)
- Step mamudu (M. trogontherii)
- Güney fili (M. meridionalis)
- Cüce mamut (M. exilis)
- Preri mamudu (M. columbi)
Mamutlar Pliyosen çağının ortalarında Afrika kıtasında ortaya çıkmış, ve oradan Avrasya'ya ve Kuzey Amerika'ya yayılmışlardır. Zamanla soğuğa ayak uydurmuşlardır. Bulunan en eski mamut kalıntıları 4 milyon yaşındadır ve Etiyopya'nın Afar bölgesinde bulunmuşlardır. Bu Mammuthus subplanifrons türüne ait olan kalıntılar Kenya ve Güney Afrika'da da bulunmuştur. Bu tür yaklaşık 3 milyon yıl var olmuş ve peşinden Kuzey Afrika'da Mamuthus africanavus türü ortaya çıkmıştır. Bu türden hiçbir başka tür gelişmeden ortadan kaybolmuş, ya da bu türden Güney fili gelişmiş olabilir. Güney filinden 750.000 yıl evvel step mamudu, ve step mamudundan yünlü mamut gelişmiştir. Kuzey Amerika'da yaşamış olan preri mamudu da yaklaşık 1,5 milyon yıl evvel Kuzey Amerika'ya kadar yayılmış olan güney filinden gelişmiş olduğu tahmin edilir.
BBC`deki makaleye göre ortadan kaybolmalarının nedeni fazla avlanmış olmaları mı, yoksa buzul çağının sonundaki büyük iklimsel değişiklikler mi olduğu kesin olarak bilinmemektedir.
Kuzey Amerika'daki ânî yok olmalarının nedeni olarak bir Meteorit grubunun Dünya'ya çarpması olabileceği, bunun da «Genç Drias»'ın başlangıcını açıklayabileceği, bir ABD araştırmacı grubu tarafından önerildi. MÖ 8000 yıl evvel mamutlar Avrupa'da ve Asya'da ortadan yok olmuşlardır. Aynı dönemde Homo sapiens insanları da (modern insanlar) güneyden beri bu bölgelere doğru yayılmışlardır. Sadece doğu Sibirya'nın Wrangel Adası'nda ufak mamut popülasyonları MÖ 1700'e kadar hayatta kalabilmişlerdir.
Jurasic Park gerçek olabilirmi?
Harvard Üniversitesi tarafından yapılan bir genetik projesiyle yaklaşık 4 bin yıl önce soyları tükenen tüylü mamutlar hayata döndürülüyor. Bu kapsamda 42 bin yıl önce yaşayan bir tüylü mamutun DNA örnekleri ile fillerin DNA’sı eşleştiriliyor. Bilim insanlarının açıklamasına göre, klonlanan bu “Buz Devri” canlıları bitki örtüsünün büyümesini teşvik edeceğinden Kuzey Kutbu iklimlerini iyileştirerek küresel ısınmayı önlemeye katkıda bulunacak.
Yaklaşık 4 bin yıl önce soyları tükenen “tüylü mamutlar”ın Harvard Üniversitesi tarafından yapılan bir klonlama projesiyle dünyada tekrar var edilebileceği açıklandı.
Çalışmada yer alan bilim insanları bu proje için Sibirya buzullarında 42 bin yıldan uzun bir süredir korunan bir tüylü mamutun DNA örnekleri kullandıklarını belirtti.
Buna göre dişi bir fil içinde yaratılan yapay rahimde döllenen yumurtaya tüylü mamutun DNA’sı kopyalanarak ortaya Asya fili ve mamut kırması bir tür çıkacak.
Küresel ısınma ile mücadele
Bilim insanlarından yapılan açıklamaya göre yapılan deneyler başarılı olursa, bu durum tüylü mamutların yaşayabileceği kutup bölgelerinde bitki örtüsünün büyümesine yol açarak, küresel ısınma ve beşeri faaliyetler neticesinde tahrip olan kutup ikliminin tekrar düzenlemesinde önemli bir rol oynayacak.
Baş araştırmacı George Church.Bilim insanı, daha önceki yöntemlerde var olmayan bir hassasiyetle DNA ipliklerinin birbirini işlemesine olanak tanıyan CRISPR-Cas9 adlı bir klonlama tekniği kullandıkları bildirirek şunları söyledi:
“Şimdiye kadar fil hücreleri üzerinde test ettiğimiz onlarca mamut genini canlandırmayı başardık. Onları, sert kutupsal iklimlerde yaşayabilecek canlı türleri olduğundan bu bölgelerdeki iklimi yeniden düzenlemeleri için geri döndürüyoruz. Aşırı soğuğa dayanaklı tüylü mamutlar bu bölgede yağan karı düzleştirerek yalıtacak ve böylece ağaçlar kış aylarında tekrar yetişecek".
"Yaz aylarında ise yüksek ısıya dayanaklı otlakları tercih edeceklerinden, bitki örtüsünde artış olacaktır. Diğer taraftan artan bitki popülasyonu bölgedeki fotosentez kapasitesini arttırarak karbon salınımını da düzenleyecektir.”
Churck, meydana gelecek otlakların, kış soğuğunun yer kabuğu içine daha
fazla nüfuz ederek derinlerdeki toprağın soğumasına olanak tanıdığından,
günümüzde var olan ormanlardan daha fazla güneş ışığını yansıtacağını
kaydetti.
Tüylü (ya da kıllı) mamutun (Mammuthus primigenius) son bireyinin 3600 yıl önce ortadan kalktığı düşünülüyor.
28.000 Yıllık Mamutun Hücreleri Canlandırıldı
Scientific Reports'ta pazartesi günü yayımlanan bir araştırmaya
göre, 28.000 yıldan daha eski olan yünlü bir mamuttan elde edilen
hücreler, fare yumurta hücrelerinin içinde kısmen yeniden canlandırıldı.
Araştırmacıların başarısı, biyolojik aktivitenin uzun zamandır ölü olan hayvanların hücrelerinde tekrar uyarılabileceğini gösteriyor.
Japonya'daki Kindai Üniversitesi'nde bir biyolog olan Kazuo Yamagata'nın liderliğindeki ekip, 2010 yılında Rusya'nın doğusundaki Dmitry Laptev Boğazı'nın kıyısında keşfedilen genç ve dişi mamut olan Yuka'nın kalıntılarından hücreler aldı.
Yuka, ölü hayvanların cildini, kürkünü, beynini ve diğer yumuşak dokularını sağlam tutabilen donmuş bir zemin tabakasının altında bulunmuştu. Yuka'nın bedeninin donmuş toprak altında korunmuş olmasının da yardımıyla, Yamagata’nın ekibi, mamutun kas dokularındaki 88 adet nükleüs benzeri çekirdeği sorunsuzca alabildi.
Araştırmacılar, karşılaştırma yapabilmek için bazı fil hücrelerini bir farenin oositlerine yerleştirdikten sonra aynı işlemi Yuka'dan alınan hücre çekirdikleri için de gerçekleştirdiler.
Hücre çekirdeği inkübe edildikten sonra sadece biraz için olsa da yeniden uyanmış gözüküyordu. Hücreler bölünmedi ancak hücre, bölünmesinden önceki "spindle assembly" gibi bazı çok önemli adımları başarıyla tamamladı.
Yaklaşık on yıl önce başka bir ekip, 15.000 yıllık bir mamut mumyası kullanarak aynı tekniği uygulamayı denedi, ancak bu denemeler hücresel aktiviteyi uyarmakta başarısız olmuştu.
Yuka’nın hücrelerinin kısmi olsa da hayata döndüğü gerçeği, soyu tükenmiş hayvanları klonlamak isteyen bilim insanları için hem heyecan verici hem de zorlu bir gelişme olarak görülüyor. Bir yandan uygun durumlarda hücrelerin yeniden uyarılmasının mümkün olduğu görülse de Yuka'nın istisnai bir şekilde bozulmamış bir örnek olduğunu unutmamak gerekiyor. Bu istisnai durumda bile hücreleri uyarma konusunda tam bir başarı sağlanabilmiş değil.
Yamagata ve meslektaşları, “Araştırmada edindiğimiz sonuçlar, bize mamutun mevcut teknoloji ile klonlanmasının fiili imkansızlığını açıkça gösteriyor.” ifadelerini kullandıkları açıklamayı "Yine de soyu tükenmiş hayvan türlerinde hücre çekirdeklerinin biyolojik faaliyetlerini değerlendirmenin yolunu açmakta başarılı olduk.” demeciyle bitirdiler.
Kaynaklar
1.https://www.nature.com/articles/s41598-019-40546-1
2.https://motherboard.vice.com/en_us/article/zmakda/scientists-reawaken-cells-from-a-28000-year-old-mammoth
3.https://reviverestore.org/projects/woolly-mammoth/
4.https://reviverestore.org/projects/woolly-mammoth/progress-to-date/
5.https://tr.wikipedia.org/wiki/Mamut
6.http://www.bbc.com/earth/story/20161102-what-really-happened-to-mammoths-and-other-ice-age-giants
Tüylü (ya da kıllı) mamutun (Mammuthus primigenius) son bireyinin 3600 yıl önce ortadan kalktığı düşünülüyor.
28.000 Yıllık Mamutun Hücreleri Canlandırıldı
Araştırmacıların başarısı, biyolojik aktivitenin uzun zamandır ölü olan hayvanların hücrelerinde tekrar uyarılabileceğini gösteriyor.
Japonya'daki Kindai Üniversitesi'nde bir biyolog olan Kazuo Yamagata'nın liderliğindeki ekip, 2010 yılında Rusya'nın doğusundaki Dmitry Laptev Boğazı'nın kıyısında keşfedilen genç ve dişi mamut olan Yuka'nın kalıntılarından hücreler aldı.
Yuka, ölü hayvanların cildini, kürkünü, beynini ve diğer yumuşak dokularını sağlam tutabilen donmuş bir zemin tabakasının altında bulunmuştu. Yuka'nın bedeninin donmuş toprak altında korunmuş olmasının da yardımıyla, Yamagata’nın ekibi, mamutun kas dokularındaki 88 adet nükleüs benzeri çekirdeği sorunsuzca alabildi.
Araştırmacılar, karşılaştırma yapabilmek için bazı fil hücrelerini bir farenin oositlerine yerleştirdikten sonra aynı işlemi Yuka'dan alınan hücre çekirdikleri için de gerçekleştirdiler.
Hücre çekirdeği inkübe edildikten sonra sadece biraz için olsa da yeniden uyanmış gözüküyordu. Hücreler bölünmedi ancak hücre, bölünmesinden önceki "spindle assembly" gibi bazı çok önemli adımları başarıyla tamamladı.
Yaklaşık on yıl önce başka bir ekip, 15.000 yıllık bir mamut mumyası kullanarak aynı tekniği uygulamayı denedi, ancak bu denemeler hücresel aktiviteyi uyarmakta başarısız olmuştu.
Yuka’nın hücrelerinin kısmi olsa da hayata döndüğü gerçeği, soyu tükenmiş hayvanları klonlamak isteyen bilim insanları için hem heyecan verici hem de zorlu bir gelişme olarak görülüyor. Bir yandan uygun durumlarda hücrelerin yeniden uyarılmasının mümkün olduğu görülse de Yuka'nın istisnai bir şekilde bozulmamış bir örnek olduğunu unutmamak gerekiyor. Bu istisnai durumda bile hücreleri uyarma konusunda tam bir başarı sağlanabilmiş değil.
Yamagata ve meslektaşları, “Araştırmada edindiğimiz sonuçlar, bize mamutun mevcut teknoloji ile klonlanmasının fiili imkansızlığını açıkça gösteriyor.” ifadelerini kullandıkları açıklamayı "Yine de soyu tükenmiş hayvan türlerinde hücre çekirdeklerinin biyolojik faaliyetlerini değerlendirmenin yolunu açmakta başarılı olduk.” demeciyle bitirdiler.
Kaynaklar
1.https://www.nature.com/articles/s41598-019-40546-1
2.https://motherboard.vice.com/en_us/article/zmakda/scientists-reawaken-cells-from-a-28000-year-old-mammoth
3.https://reviverestore.org/projects/woolly-mammoth/
4.https://reviverestore.org/projects/woolly-mammoth/progress-to-date/
5.https://tr.wikipedia.org/wiki/Mamut
6.http://www.bbc.com/earth/story/20161102-what-really-happened-to-mammoths-and-other-ice-age-giants
