Lemming nedir?
Kuzey ülkelerine özgü kır faresi (lemming), Arktik’te veya yakınlarındaki tundra ekolojik topluluklarında yaşayan, Rodentia takımının, Muridae familyasından, 13-18 santim boyunda, 2 santimlik kısa bir kuyruğu olan, esmer-sarı renkli, üzerinde kara lekeler bulunan, soğuk mevsimlerde sürüler halinde göç edebilen, Avrupa ve Asya’da yaşayan otçul küçük bir kemirgendir. Sıçanlar, hamsterler, “muskrat” denilen misk sıçanları da bu türe girmektedir.
Diğer birçok kemirgen gibi, kır fareleri dönemsel nüfus patlamalarına sahiptir ve doğal ortamlarının sağlayamayacağı yiyecek ve barınak arayışıyla her yöne yayılırlar. Norveç kır faresi, çok hızlı bir şekilde üreyen birkaç omurgalı hayvandan biridir. Yaklaşık dört yılda bir neden büyük bir nüfus sayısına ulaştıkları bilinmemektedir. Davranış ve görünüşleri, göze çarpmayan ve kendilerini avcılarından gizlemeye çalışan diğer kemirgenlerden belirgin olarak farklıdır. Kır faresi, aksine, göze çarpan renklerdedir ve saldırgan davranır.
Kır fareleri hakkındaki yanlış inanışlar yüzyıllarca geriye gitmektedir. 1530’lu yıllarda, Strasbourg’lu coğrafyacı Zeigler, fırtınalı havalarda gökyüzünden yağmur gibi düştüklerini, ilkbahar döneminde otlar büyüdüğünde aniden öldüklerini ileri sürmüştü. Gökten yağdıklarını kabul eden doğa tarihçisi Ole Worm ise onları rüzgarın sürüklediğini iddia etti. Sonunda, Carl Linnaeus’un anatomi çalışmaları, kır farelerinin de hamsterler gibi diğer kemirgenlere benzediğini gösterdi ve doğal bir kökenlerinin olduğunu kanıtladı.
Lemming`ler Toplu İntihar Eder Mi?
Kır fareleri çok yaygın başka bir yanlış inanışa da konu oldular. Göçleri sırasında, uçurumlardan atlayarak kitlesel olarak intihar ettiklerinin belgesel filimleri bile “kurgulanarak” sansasyon yaratıldı.1958 Disney belgeseli olan "White Wilderness" de bu konuya yer verildi.(Burdan o bölümünü izleyebilirsiniz).Lemming`lerin toplu intihar ettikleri iddiasından bu "Academy Award"ödüllü belgesel sorumlu denilebilir.
1982 `de CBC "Canadian Broadcasting Corporation" haber dergisi , Hollywood'daki hayvan zulmü hakkında bir belgesel yayınladı . CBC programında Bob McKeown, Lemming sahnesinin, filmin ima ettiği gibi Kuzey Kutup Okyanusunda değil,Leminglerin yasamadigi Calgary şehir merkezinin yakınındaki Bow Nehri'nde çekildigini söyledi. Lemming'lerin gönüllü olarak nehre atlamadığını, film ekibi tarafından kurulan dönen bir platform tarafından itildiğini söyledi.
1983`de gazeteci Brian Vallee "Making of"Kanada televizyonu programında film yapımcılarının bu lemmingleri Manitoba`daki eskimo çocuklarından satın alarak film setine getirdiklerini ve toplu intihar süsü vermek için ise alt tarafı karla kaplı olan dönen bir platform kullandıklarını söyledi.
Peki gerçekte olan nedir?
Belgeselin ilham aldığı ve intihar süsü verdiği olay aslında, toplu intihar değil, göç etme davranışlarının sonucudur. Kır fareleri, nüfus yoğunluğu çok yüksek sayılara ulaştığında büyük gruplar halinde göç ederler. Yeni bir yaşam alanı aramak için koşan sürüler bir uçurumdan düşebilir ya da örneğin bir ırmağı geçmeyi seçebilirler. Suyun derinliğinin ve akıntının gücünün fiziksel kapasitelerini zorladığı durumlarda boğulurlar.
Giderek, sosyal psikolojide, kır farelerinin bu ölümcül göç davranışları, “lemming sendromu” olarak adlandırıldı ve halk arasında revaçta olan, liderler ya da medya devlerince de pompalanan popüler görüşlerin (trendlerin) peşinden hiç düşünüp sorgulamadan koşmanın büyük tehlikelerine işaret eden bir metaforun kaynağı oldu.
Kaynaklar
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Lemming
2.https://www.mcgill.ca/oss/article/did-you-know-history/lies-leaping-lemmings
3.https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0160932799011771
4.https://www.youtube.com/watch?v=AOOs8MaR1YM
5.Video-TodayIFoundOut-https://www.youtube.com/watch?v=yNtpWSRF6o8
6.http://www.adfg.alaska.gov/index.cfm?adfg=wildlifenews.view_article&articles_id=56
