Instagram Kullanan Şempanze Videosu
Amerika'da hayvan eğitmenliği yapan Mike Holston, paylaştığı "Instagram kullanan şempanze"videosu dünyada gündem oldu.5,4 milyon takipçisi olan Holston spekülatif hayvan resimleriyle ve videolarıyla tanınıyor.
Sosyal medyada paylaşılan videoda bir
maymunun tıpkı insanlar gibi Instagram kullanması büyük beğeni aldı. Onun ismi Sugriva.
Maymun Instagram'da video izleyip sonrasında parmak hareketleriyle menü
değiştiriyor ve diğer içeriklere göz atıyor.
Video`ya yapılan yorumlarda"şimdiki maymunlar neden insan olmuyor diye soranlara kapak olacak video"ve "maymun benden daha iyi telefon kullanıyor"esprilerinede yol açtı.Öyleki
"o elin şempanzeye ait olduğunu kanıtlayan bir kare yok"diye iddia edenlerde oldu.Ancak alttaki Youtube videosunda göreceğiniz gibi görüntüler tamamen gerçek.
Bu video, ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Myrtle Beach Safari isimli bir doğal yaşam parkında kaydedildi. Videonun yayımlandığı ilk hesap, bu parkta çalışan bir görevliye ait. Videonun gündeme oturmasını sağlayan paylaşımı, ABD’de hatrı sayılır bir üne sahip olan eski Amerikan futbolcusu ve yeni hayvan bakıcısı Mike Holston yapıyor. Kendisi, Instagram’da “therealtarzan” profilinden paylaştığı hayvan içerikleriyle tanınıyor.
Arkaplanda kalan büyük Dram
Ancak madalyonun birde öbür tarafı var.Bu davranışlar üzerinde açıklamada bulunan antropolog ve primatolog Jane Goodall ise arkaplanda kalan dramaya değiniyor.Kendi sayfasından yaptığı açıklamasında şempanzelerin evcil değil vahşi hayvan olduklarını söylüyor. Primatları insani davranışlara sokmak ve komik sevimli hayvanlar olarak sunulmasının yanlış olduğu görüşünde.
Goodall, “Bu görüntüler, yasa dışı evcil hayvan ticaretini sürdürmeye teşvik eder” diyor.
Amerika`da PETA ,şempanze`nin sahibi olan Doc Antle isimli şahısa ait olan hayvanat bahçesini kapatmak ve orada tutulan çeşitli hayvanları barınaklara aktarmak için yıllardır mücadele ediyor.
Antle`ın birkaç kez Amerikan Tarım Bakanlığı`nca ifadesi alındı.Amerikan hayvan koruma yasalarını ihlal ettiği gerekçesiyle.Hayvanlar veteriner tarafından tedavisi yapılmayıp ihmal edilmiş,dar yerlerde tutulmuş ve temiz olmayan su kullanımı gibi gerekçelerle Antle ifade vermek zorunda kalmış.Primatların psikolojik sorunlarında ve ihtiyaçlarını karşılama yetersizlikleride söz konusu.Sugriva'nın olay görüntülerdeki umutsuzca bir şeyle uğraşmak istediği gerçeği arka plandaki hüzünlü dramı gölgede bırakıyor.
Psikolojik çöküntüde yaşıyorlar
Genetik olarak doğada bize en yakın canlılar şempanzeler, özellikle insansı davranışlar sergiledikleri zaman internet ortamında sürekli gündeme oturuyorlar. Hayatlarının ilk 5 yılını, tıpkı yeni doğan insanlar gibi oyunlar oynayarak ve sosyalleşerek geçiren bu canlılarla bilişsel açıdan da ortak yönümüz çok var.
Örneğin her bir şempanze, tıpkı insanlar gibi ergenlik dönemi yaşıyor. Hatta psikolojik olarak bu dönemde depresyon geçirebiliyorlar, üzülüyor, stres yapıyor, yas tutuyorlar.Daha küçücük bir yavru iken annelerinden koparılıyorlar.Buda travmalara yol açıyor."Harlow bağlanma deneyi"diğer ismi ile sahte anne deneyi bunun ilk akla gelen örneğidir.Yetişkin şempanzeler fedakarlık ve özveri gibi alışkanlıklara da sahipler.
Şempanze`nin dokunmatik ekran başarısı nasıl açıklanabilir?
Şempanzeler zaten çok uzun süredir dokunmatik ekranlarda hafıza deneyleri için kullanılıyorlar. Yabancı olmadıkları dokunmatik ekranlara aşina türler ve bu ekranları kolaylıkla manipüle edebiliyorlar.
Bu şempanzenin aklından, bu sırada neler geçiyor? Neden belirli bir sayfada durup, o fotoğrafı değil de bu fotoğrafı açıyor? Hangi noktada geri dönmeye karar veriyor?
Şempanzeler`in bu davranışlarını içgüdülerle açıklamamız imkansızdır. Bu nedenle her hayvan türünde içgüdüsel ve algısal (bilişsel) davranışlar vardır deriz. Daha ufak beyinli türlerde çoğu davranış genlerle ve dolayısıyla içgüdülerle belirlenir. Daha iri beyinli türlerde ise algısal davranışlar ön plana çıkmaya başlar. Örneğin biz insanlar da sayısız içgüdüsel davranışa sahibiz ama algısal davranışlar, davranış repertuvarımızı domine ediyor.Sugriva evcilleştirilmiş bir şempanze. Şempanzeler evcil hayvan olmak için uygun olmayan türler, çünkü yavru iken sevimli ve şekerler ama büyüyünce ölümcül ve kontrol etmesi güç hale geliyorlar. Dahası, iri beyinleri ve evrimsel tarihleri nedeniyle evlere kapatılmak için uygun değiller. Bu nedenle bundan uzak durmak gerek. Şempanzeler özgür olmalı, yaşam alanları da daima korunmalı.
Şempanzeler ve evrim
İnsanlarda 23 çift kromozom bulunur. İnsanı insan yapan bütün özellikler bu kromozomlarda kayıtlıdır. İnsana en yakın canlı türü olan şempanzelerde 24 çift kromozom bulunur. İnsan ve maymun kromozomları karşılaştırıldığında 13 çift kromozomun tümüyle aynı olduğu görülür. Genel olarak da genlerinin %98’i aynıdır.Dolaysıyla şempanzeler eğitimle öğrenmekte sorunları bulunmazken bunu sonraki nesile aktarmakta sıkıntı yaşıyorlar.Zira eğitim başka hayatta kalmak başka.Hayatta kalmayı zaten maymun da öğreniyor.
Kaynaklar
1.http://news.janegoodall.org/2019/04/25/inappropriate-videos-on-social-media-are-hurting-chimpanzees/
2.https://www.mediapeta.com/peta/PDF/TIGERS-bhagavan-antle-fs.pdf
3.https://twitter.com/_danielsinclair/status/1121252893586276352?s=21
4.https://www.peta.de/affe-instagram
5.https://cernbilim.blogspot.com/2018/05/harlow-deneyi-baglanma-kuram.html
6.https://cernbilim.blogspot.com/2019/01/insann-sempanze-ile-akrabalgnn-kant.html
7.https://www.cnet.com/news/chimpanzee-scrolling-through-instagram-video-hides-a-sad-truth/
8.Video-https://www.youtube.com/watch?v=K1ImBESrcQk
9.http://www.bbc.co.uk/earth/story/20150909-many-animals-can-become-mentally-ill
10.https://www.buzzfeednews.com/article/laurenstrapagiel/chimp-using-phone-instagram
Video`ya yapılan yorumlarda"şimdiki maymunlar neden insan olmuyor diye soranlara kapak olacak video"ve "maymun benden daha iyi telefon kullanıyor"esprilerinede yol açtı.Öyleki
"o elin şempanzeye ait olduğunu kanıtlayan bir kare yok"diye iddia edenlerde oldu.Ancak alttaki Youtube videosunda göreceğiniz gibi görüntüler tamamen gerçek.
Bu video, ABD’nin Kaliforniya eyaletinde bulunan Myrtle Beach Safari isimli bir doğal yaşam parkında kaydedildi. Videonun yayımlandığı ilk hesap, bu parkta çalışan bir görevliye ait. Videonun gündeme oturmasını sağlayan paylaşımı, ABD’de hatrı sayılır bir üne sahip olan eski Amerikan futbolcusu ve yeni hayvan bakıcısı Mike Holston yapıyor. Kendisi, Instagram’da “therealtarzan” profilinden paylaştığı hayvan içerikleriyle tanınıyor.
Arkaplanda kalan büyük Dram
Ancak madalyonun birde öbür tarafı var.Bu davranışlar üzerinde açıklamada bulunan antropolog ve primatolog Jane Goodall ise arkaplanda kalan dramaya değiniyor.Kendi sayfasından yaptığı açıklamasında şempanzelerin evcil değil vahşi hayvan olduklarını söylüyor. Primatları insani davranışlara sokmak ve komik sevimli hayvanlar olarak sunulmasının yanlış olduğu görüşünde.
Goodall, “Bu görüntüler, yasa dışı evcil hayvan ticaretini sürdürmeye teşvik eder” diyor.
Amerika`da PETA ,şempanze`nin sahibi olan Doc Antle isimli şahısa ait olan hayvanat bahçesini kapatmak ve orada tutulan çeşitli hayvanları barınaklara aktarmak için yıllardır mücadele ediyor.
Antle`ın birkaç kez Amerikan Tarım Bakanlığı`nca ifadesi alındı.Amerikan hayvan koruma yasalarını ihlal ettiği gerekçesiyle.Hayvanlar veteriner tarafından tedavisi yapılmayıp ihmal edilmiş,dar yerlerde tutulmuş ve temiz olmayan su kullanımı gibi gerekçelerle Antle ifade vermek zorunda kalmış.Primatların psikolojik sorunlarında ve ihtiyaçlarını karşılama yetersizlikleride söz konusu.Sugriva'nın olay görüntülerdeki umutsuzca bir şeyle uğraşmak istediği gerçeği arka plandaki hüzünlü dramı gölgede bırakıyor.
Psikolojik çöküntüde yaşıyorlar
Genetik olarak doğada bize en yakın canlılar şempanzeler, özellikle insansı davranışlar sergiledikleri zaman internet ortamında sürekli gündeme oturuyorlar. Hayatlarının ilk 5 yılını, tıpkı yeni doğan insanlar gibi oyunlar oynayarak ve sosyalleşerek geçiren bu canlılarla bilişsel açıdan da ortak yönümüz çok var.
Örneğin her bir şempanze, tıpkı insanlar gibi ergenlik dönemi yaşıyor. Hatta psikolojik olarak bu dönemde depresyon geçirebiliyorlar, üzülüyor, stres yapıyor, yas tutuyorlar.Daha küçücük bir yavru iken annelerinden koparılıyorlar.Buda travmalara yol açıyor."Harlow bağlanma deneyi"diğer ismi ile sahte anne deneyi bunun ilk akla gelen örneğidir.Yetişkin şempanzeler fedakarlık ve özveri gibi alışkanlıklara da sahipler.
Şempanze`nin dokunmatik ekran başarısı nasıl açıklanabilir?
Şempanzeler zaten çok uzun süredir dokunmatik ekranlarda hafıza deneyleri için kullanılıyorlar. Yabancı olmadıkları dokunmatik ekranlara aşina türler ve bu ekranları kolaylıkla manipüle edebiliyorlar.
Bu şempanzenin aklından, bu sırada neler geçiyor? Neden belirli bir sayfada durup, o fotoğrafı değil de bu fotoğrafı açıyor? Hangi noktada geri dönmeye karar veriyor?
Şempanzeler`in bu davranışlarını içgüdülerle açıklamamız imkansızdır. Bu nedenle her hayvan türünde içgüdüsel ve algısal (bilişsel) davranışlar vardır deriz. Daha ufak beyinli türlerde çoğu davranış genlerle ve dolayısıyla içgüdülerle belirlenir. Daha iri beyinli türlerde ise algısal davranışlar ön plana çıkmaya başlar. Örneğin biz insanlar da sayısız içgüdüsel davranışa sahibiz ama algısal davranışlar, davranış repertuvarımızı domine ediyor.Sugriva evcilleştirilmiş bir şempanze. Şempanzeler evcil hayvan olmak için uygun olmayan türler, çünkü yavru iken sevimli ve şekerler ama büyüyünce ölümcül ve kontrol etmesi güç hale geliyorlar. Dahası, iri beyinleri ve evrimsel tarihleri nedeniyle evlere kapatılmak için uygun değiller. Bu nedenle bundan uzak durmak gerek. Şempanzeler özgür olmalı, yaşam alanları da daima korunmalı.
Şempanzeler ve evrim
İnsanlarda 23 çift kromozom bulunur. İnsanı insan yapan bütün özellikler bu kromozomlarda kayıtlıdır. İnsana en yakın canlı türü olan şempanzelerde 24 çift kromozom bulunur. İnsan ve maymun kromozomları karşılaştırıldığında 13 çift kromozomun tümüyle aynı olduğu görülür. Genel olarak da genlerinin %98’i aynıdır.Dolaysıyla şempanzeler eğitimle öğrenmekte sorunları bulunmazken bunu sonraki nesile aktarmakta sıkıntı yaşıyorlar.Zira eğitim başka hayatta kalmak başka.Hayatta kalmayı zaten maymun da öğreniyor.
Kaynaklar
1.http://news.janegoodall.org/2019/04/25/inappropriate-videos-on-social-media-are-hurting-chimpanzees/
2.https://www.mediapeta.com/peta/PDF/TIGERS-bhagavan-antle-fs.pdf
3.https://twitter.com/_danielsinclair/status/1121252893586276352?s=21
4.https://www.peta.de/affe-instagram
5.https://cernbilim.blogspot.com/2018/05/harlow-deneyi-baglanma-kuram.html
6.https://cernbilim.blogspot.com/2019/01/insann-sempanze-ile-akrabalgnn-kant.html
7.https://www.cnet.com/news/chimpanzee-scrolling-through-instagram-video-hides-a-sad-truth/
8.Video-https://www.youtube.com/watch?v=K1ImBESrcQk
9.http://www.bbc.co.uk/earth/story/20150909-many-animals-can-become-mentally-ill
10.https://www.buzzfeednews.com/article/laurenstrapagiel/chimp-using-phone-instagram
