Ispanaktaki Demirin Hikayesi
Hikaye 1970 yılında Erich von Wolf isimli kimyacının yeşil
sebzelerin içerisinde bulunan demir miktarını ölçme çalışmasıyla
başlıyor.
Fakat bu sırada ondalık rakamlarda yapılan bir hata sonucu 100 gramında 3,5 miligram demir bulunan (bir kere pişti mi o da kalmaz) ıspanağımız kendisini bir efsaneye dönüştürecek bir yazım yanlışıyla 35 miligram olarak yayına hazırlanıyor ve efsane patlıyor.
O efsaneydi ama Temel Reis yinede haklıymış: Ispanaktaki bir kimyasalın doping etkisi yaptığı keşfedildi
Temel Reis'in güç kaynağı olan ıspanak, profesyonel sporcuların yarışlardan elenmesine sebep olabilir. Freie Ünversitesi Berlin Eczacılık Enstitüsü’ndeki bilim insanları,ıspanakta bulunan ekdisteron isimli hormon olan kimyasalın, performans artırıcı bir ilaç kadar güçlü olduğunu keşfetti.
Ek besin maddesini yüksek dozlarda alan kişileri inceleyen araştırmacılar, WADA (Dünya Anti Doping Ajansı) ile birlikte gerçekleştirdiği çalışmada sporculara on hafta boyunca ekdisteron vererek idman yaptırdı.Biri kontrol grubuydu, diğeri plasebo alıyordu, üçüncü ve dördüncü sırada ise her gün ıspanak ekstraktından 100 mg ekdisteron içeren iki ve sekiz kapsül verildi.Araştırma için 46 erkek ve kadın sporcular farklı dozlarda ekdisteron verilerek yapılmış.On hafta boyunca kaslar ölçülerek güç farkı ise klasik "bench press"ile ölçülmüş.83 kg benchpress yapan kişi 92 kiloya yükselirken etkisiz haplar (plasebo) ile ise 93`den 96 kiloya yükselmiş.
Böylelikle araştırmanın sonuçlarına göre güçlendirici ilaç alan grubun, kontrol grubundan (test içerisinde bulunan ancak testin gerçekliğinin anlaşılması için etkisiz haplar (plasebo) verilen grup) üç kat daha güçlü olduğu ortaya çıktı.Zira dokuza karşı üç ciddi bir fark.
Spor yapanlar bunu önceden biliyorlar
Vücut geliştirme sporları yapanlar aslında bunu önceden biliyorlar.Zira gıda takviyesi olarak hap veya toz satışı önceden beri yapılıyor. 20-Beta-Hydroxyecdysteron, Ecdisten, Ecdyson veya Isoinokosteron ismi ile satılıyor.
Eczacılık Enstitüsü profesörü Dr Maria Parr,ARD ve ARTE’ye "Ekdisteron içeren ek besin gıdaları reklamlarında maddenin kasları büyüttüğünü görmüştük. Biz de bunu deney içerisinde gözlemlemek istedik. Bir performans artışının oluşacağını biliyorduk ancak elde ettiğimiz verilerin sonucunda ortaya çıkan etkinin büyüklüğü bizleri şaşırttı" ifadelerini kullandı.
WADA’ya (Dünya Anti-Doping Ajansı) ıspanağın yasaklı maddeler arasına eklenmesi gerektiğini söyleyen Parr, “WADA’ya (Dünya Anti-Doping Ajansı) verdiğimiz raporumuzda maddenin doping listesine eklenmesini önerdik. Performansı arttırırsa haksız avantajın ortadan kaldırılması gerektiğini düşünüyoruz” şeklinde konuştu.Parr, aynı etkinin gözlemlenebilmesi için günde 4 kilo kadar ıspanak yemenin gerekli olduğunu belirtti. Bu kadar sebzenin yenmesi pek mümkün olmadığı için ıspanağın yasaklanmayacağı düşünülüyor ancak WADA'ya gönderilen raporda ekdisteron haplarının yasaklanmasına dair bir madde bulunuyor.
Münih`deki Ludwig-Maximilians-Universitesinden doping uzmanı Martin Bidlingmaier"Etkisinin detaylı iyi gözlemlenip daha fazla araştırılması gerekir"diyor ve ekliyor "Antrenman yapmadıkça etkisini göremezsiniz."
Bu araştırmadan sonra 1980`li yıllardaki yüksek olimpiyat başarılarından oldukça söz ettiren Rus`ların "Rus sırrı (Russian Secret)" dedikleri gizli sırrın kokteylerine bu maddeyi katmış olabilecekleri süphelerinide artırmış.Geleneksel Çin tıbbınada bu madde dahil edilmiştir.
Ispanak severlerin korkmasınada gerek yok.Etkisini görebilmek için günde en az iki kilo yemeniz,yüksek dozajda etkisini görmek için ise kişiye göre 8 kilo yemek bile gerekebilir.Temel Reis bile bu kadarını yememiştir.
Geçen sene yapılan araştırmada ise ıspanaktaki ekdisteron`un herhangi bir etkisi bulunamamıştı.
WADA`nın doping listesine alıp almayacağı ise henüz bilinmiyor.Ancak uzmanların tahminlerine göre bu sebzenin doping listesine alınması muhtemel görünmüyor.
Berlin Üniversitesi bulguları"Archives of Toxicology“ isimli makaleyle yayımladı.
Kaynaklar
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Bench_press
2.https://tr.wikipedia.org/wiki/D%C3%BCnya_Anti-Doping_Ajans%C4%B1
3.https://link.springer.com/article/10.1007/s00204-019-02490-x
4.https://www.morgenpost.de/vermischtes/article226282961/Forscher-wollen-Spinat-auf-die-Doping-Liste-setzen.html
5.https://www.fu-berlin.de/presse/informationen/fup/2019/fup_19_193-studie-spinat-substanz/index.html
6.https://cernbilim.blogspot.com/2019/03/temel-reis-ve-ispanaktaki-demirin.html
7.https://www.sueddeutsche.de/gesundheit/spinat-ecdysteron-doping-1.4499080
8.https://jissn.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12970-018-0242-y
