Yarasalar Hakkında Önemli Bilgiler
Yarasa adam Batman veya vampir filmleri dünya`da büyük ilgi görmüş olsada yarasalar bazı insanlara çok korkunç gelir.Yarasa fobisi olanlara "Chiroptophobia"denir.Vampir yarasa ise en çok korkulanı.
Yarasanın dünya genelinde 200 cins ve 17 familya içinde bilinen 1411,Avrupa`da 51 ,Almanya`da, 25 ve Türkiye`de ise 39 yarasa türü bulunuyor.Kanatları açık durumdaki boyları 5 cm’den 150 cm’ye kadar değişebilir. Dünyanın her bölgesinde yaşarlar, ancak tropikal bölgelerde sayıları daha fazladır. Yarasalar çok miktarda böcek tükettikleri için, dünyanın dengesi açısından büyük önem taşırlar.Yarasanın vücudu fareye benzer ve genellikle ince bir kürkle kaplıdır. Yarasaların kulakları çoğunlukla çok büyük ve kıvrımlıdır. Burun ve kulaktaki bu çıkıntılar, duyu organı görevi görür, ses titreşimlerini almaya ve iletmeye yarar.
Bazı yarasalar yalnız yaşar, mağaralarda, yarıklarda, içi oyuk ağaçlarda veya tavan aralarında. Diğer türler ise sürüler halinde yaşar. Kuzey bölgelerdeki yarasalar kışın göç ederler veya kış uykusuna yatarlar.
Yarasalar baş aşağı tutunarak uyurlar. Geceleri aktif olan yarasaların koklama ve tat alma duyuları çok iyi gelişmiştir. Meyveyle beslenenler dışında, yarasaların görme duyuları iyi gelişmemiştir. Çıkardıkları çok yüksek frekanslı ses dalgalarının, etraflarındaki cisimlere çarpıp geri dönmesi yardımıyla yönlerini bulurlar. Bu sesler, çoğunlukla insanlar tarafından duyulmaz.
Birçok yarasa türünde, erkek ve dişi çiftleşme mevsimi dışında bir araya gelmez. Dişi çoğunlukla her yıl yaz aylarında bir tane yavru doğurur. Yeni doğan yavru birkaç gün anne tarafından taşınır, anne yavrunun yanında olmadığı zamanlarda ise yavru, tünekte bırakılır. Yavrular birkaç hafta içinde uçmaya başlar. Yarasaların yaşam süresi yaklaşık 20 yıldır.
Bracken Yarasa Mağarası'nda 15 milyondan fazla yarasa yaşıyor. Yarasalar bu mağaradan çıkarken dev bir fırtına çıkmış gibi görünüyor. Bu mağaradaki yarasalar bir gecede yaklaşık 200 ton böcek tüketiyorlar.
Yarasalar dünyadaki en doğurgan hayvanlardan biridir, bununla beraber ilkel evrimsel geçmişleri tam olarak bilinmemektedir. Bilinen en eski yarasa türü, Wyoming'teki Yeşil Irmak oluşumunda bulunan "Icaronycteris'dir. Bu yarasa fosili 52,2 milyon yaşında ancak yarasaların benzersiz beden planlarını veya uçma yeteneğini nasıl geliştirdiğini anlamaya yardımcı olamıyor çünkü Icaronycteris modern yarasalara oldukça fazla benzemekte. Anatomik özellikleri, o dönemde dahi ekolokasyon özellikleri bulunduğuna işaret etmektedir. (Bu özelliği, kabaca hayvanların yankılar vasıtasıyla nesnelerin yerini tayin edebilmesi diyerek açıklayabiliriz.) Özellikle Wyoming bölgesinde, keşfedilmeyi bekleyen daha fazla sayıda yarasa fosil olduğu ihtimali üzerinde durulsa da, hayvanların ince kemikleri fosillerini korunmasız kılmakta ve onları nadir bulunan bir konuma düşürmektedir.
Icaronycteris fossil from the Green River Formation (CC BY-SA 2.0)
Andrew Savedra
41 yıl yaşayabilenleri bulunuyor
Biyologlar, uzun süredir yarasaların yaşam sürelerinin vücut büyüklükleriyle doğru orantılı olduğunu düşünmekteler yani küçük yarasalar büyükleri kadar uzun bir yaşam sürüyorlar. Ancak ilginç bir biçimde, Tiny Brandt's bat (Küçük Brandt yarasası) şimdiye kadar keşfedilmiş en uzun süre yaşam süren yarasa. Yaklaşık 7 gr ağırlığında olan Brandt yarasası tam 41 yıl yaşayabilmekte. Araştırmacılar bunun sebebini tam olarak keşfedememiş olsalar da, yakın zamanda yapılan yarasanın genom dizimi çalışması, vücut büyüklüğü ve yaşlanma ile bağlantılı olduğu düşünülen genlerinden birinin sadece bu yarasa türüne özgü olduğu, diğer akrabalarında bu gene rastlanılmadığını ortaya çıkarmış.
En fazla kuduz taşıyabilen hayvanlar listesinde
Pek çok insan tarafından yarasalar hastalık taşıyıcı canlılar olarak bilinseler de kendileri nadiren hastalığa yakalanırlar. ABD’de ipad kılıfına saklanan kuduz bir yarasa 86 yaşındaki adamı ısırmıştı.Kuduz hastalığı tedavi edilmezse merkezi sinir sistemini etkileyerek beyin hastalıklarına ve ölüme yol açıyor. Tüm memelilerin taşıyabileceği virüse en fazla köpek, yarasa, rakun ve tilkilerde rastlanıyor.
İnsanları ısırabilirler
Vampir yarasalar nadiren de olsa insanları ısırabiliyorlar. Eğer birini ısırırlarsa, ertesi gece beslenmek için yine aynı kişiye gidiyorlar. Araştırmacılar yarasaların nefes yoluyla insanları ayırt edebildiklerini söylüyorlar.
Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, bir yarasanın bağışıklık sisteminin nasıl çalıştığını anlayabilmek adına, yarasalara lipopolisakkarit isimli bir madde verildi ve moleküllerin sıklıkla bağışıklık tepkisini tetikleyen bakterilerle ilişkili olduğu bulundu. Test edilen yarasalar, hastalığın genelde bulgulanan en yaygın belirtilerinin neredeyse hiçbirisini göstermedi, ne ateşleri çıktı ne de hastalık durumunda artan alyuvar sayısında artış gözlemlendi. Yani yarasalar memelilerin tipik bağışıklık sistemi tepkilerini göstermemekteler.
Ekosisteme faydaları büyük
Pek çok yarasa türü böcekle beslenmektedir ve çiftçilere, ürünlerini rahatsız eden böceklerden kurtulmalarında oldukça yardımcı olabilirler. Fakat bu yardımlarının bedeli nedir? Yapılan bir çalışmada mısır tarlalarında zararlı böcekleri temizleyen yarasaların faydaları araştırıldı ve çalışma yarasaların bu böceklerle mücadelede kullanılan böcek ilaçlarından kat be kat etkili olduklarını gösterdi. Mısır endüstrisinde böcek ilaçlamaları yılda yaklaşık 1 milyar doları bulmakta ve bu sadece mısır endüstrisi için. Yani ilaçlar yerine aslında yarasalarla iş birliği yapılabilir. Yarasalar gece uçan ve böcekleri avlayan büyük bir avcıdır. Yarasaların en büyük gıda kaynaklarını; Chrysopidae ve Hemerobiidae ailesine ait böcekler, Cockroach böcekleri, Dictyopterous ve Dipterous böcekleri ile sivrisinekler oluşturur. Örneğin; tek başına büyük kahverengi yarasa, bir gecede 3000 ile 7000 arasında sivrisinek yiyebilir.
Yarasalar büyük popülasyonları ile yıllık olarak milyonları aşan orman ve tarım zararlılarını tüketmek suretiylemücadele etmekte ve ekolojiye eşsiz bir yarar sağlamaktadırlar. Bu arada, ekolojik dengenin devamı, böcek ve yarasaların sürekliliği açısından ıslak alanlar da önemlidir. Çünkü bu alanlar düzenli olarak su ve böcek desteği sağlamakta, dolayısıyla da yarasa popülasyonu üzerinde önemli derece de etki oluşturmaktadır. Yağmur ormanları için de yarasalar, yaşamsal öneme sahiptirler. Yarasalar, bu bölgedeki ağaçların yaklaşık yüzde 95’ inin polen ve tohumlarını taşıyarak çoğalmasını sağlarlar.
Ölümcül bir mantarın kurbanları
Bağışıklık sistemleri oldukça güçlü olsa da kış uykusunda olan yarasalar bugünlerde beyaz burun sendromuna neden olan patojen olarak bilinen "Pseudogymnoascus destructans" isimli ölümcül bir mantarın kurbanı olmakta. Yarasaların burun, kulak ve kanat zarlarında görülen beyaz kabuklar onlar için son derece ölümcül sonuçlar doğuruyor ve geçtiğimiz on yılda Kuzeydoğu ABD'de yarasa nüfusunun yüzde 80'i bu mantarın kurbanı oldu.2006`dan bu yana 7 milyon yarasa yok oldu. 30 ABD eyaletine ve Kanada'ya da yayılan bu mantarın geçen yıl Teksas'ta ilk kez yarasaların ölümüne sebep olduğu teyit edildi. Bazı tedaviler, beyaz burun sendromu ile enfekte yarasaların tedavisinde etkili gibi görünüyor, ancak konu hakkında daha fazla araştırma yapılması ve bu ilginç canlıların yaşamlarına destek olmak gerekiyor.
Yarasalar aslında kan emmezler
Yarasalar yaygın inanç olan avına yapışıp kan emmek yerine dilleriyle kanı yalayarak içerler. Bir gece için 2 çay kaşığı kadar kan yeterlidir. Kan, yarasanın dilinin altındaki iki kanaldan hareket eder. Vücutları sadece kırmızı kan hücrelerini kullanır. Kanın plazmasını ise idrar yoluyla atarlar.
Telif:elifesciences.org
Sanılanın aksine kör değiller sadece yöntemleri farklı
Sanılanın aksine yarasalar kör değil, hatta birçok yarasa çok iyi görüş yeteneğine sahiptir. Bazı türler ultraviyole ışınlarını algılayabilir. Bunun dışında yankıya göre (akustik) yön belirleme yetenekleri de bulunuyor. Ağız ya da burun yoluyla,insanın duyamayacağı ultrasonik çığlıkları bir dizi yayarlar ve örnegin böcekden gelen ultrason yankıları büyük kulaklarında eko sesi oluşturur ve böcekleri bu şekilde bulurlar.
Oral seks davranışları gözlemlenmiş
Bilim insanları, kısa burunlu meyve yarasasının (Cynopterus sphinx), çiftleşme için erkeğin kopulasyon organına oral seks yaptıklarını tartışıyorlar. Daha önce Bonobo maymunlarında ilk kez gözlenen bu davranış, yarasalar için de tartışılmaya başlanmış ve evrimsel açıdan bir fayda sağladıkları için bu davranışı gerçekleştirdikleri düşünülüyor.
Alttaki SciShow videosunda vampir yarasaları daha yakından tanıyabilirsiniz.
Kaynaklar
1.https://en.wikipedia.org/wiki/Icaronycteris
2.https://en.wikipedia.org/wiki/Brandt%27s_bat
3.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4614434/
4.https://en.wikipedia.org/wiki/Pseudogymnoascus_destructans
5.https://www.nature.com/articles/s41598-019-43210-w.epdf?author_access_token=yYj1JPVPb57Qn1b27l1gy9RgN0jAjWel9jnR3ZoTv0OVAcG24o0yW14y6fzrEUBTNS5AIEw_OIsHGnhudyBhFaY39eQpnFMBLKgHhABLnx-MOkSKlLbpDAd7eHBCda05tO_4HClmbZQ-QWr5z8N_rg%3D%3D
6.https://www.independentturkish.com/node/37326/ya%C5%9Fam/ipad-k%C4%B1l%C4%B1f%C4%B1na-saklanan-kuduz-yarasa-ya%C5%9Fl%C4%B1-adam%C4%B1-%C4%B1s%C4%B1rd%C4%B1
7.https://www.nature.com/articles/ncomms3212
8.https://mammaldiversity.org/#Y2hpcm9wdGVyYSZnbG9iYWxfc2VhcmNoPXRydWUmbG9vc2U9dHJ1ZQ
9.https://www.eurobats.org/about_eurobats/protected_bat_species
10.https://ffh-anhang4.bfn.de/arten-anhang-iv-ffh-richtlinie/saeugetiere-fledermaeuse.html
11.https://www.researchgate.net/publication/279532582_Bat_Fauna_of_Turkey_and_Northern_Cyprus_Species_Diversity_Anthropogenic_Roost_Disturbance_and_Conservation_Status
12.https://www.pnas.org/content/112/40/12438
13.https://www.forbes.com/sites/shaenamontanari/2017/04/17/five-awesome-facts-for-bat-appreciation-day/#24ee304b7112
14.http://www.batcon.org/our-work/regions/usa-canada/protect-mega-populations/bracken-cave
15.https://psychtimes.com/chiroptophobia-fear-of-bats/
16.https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2013/03/28/youve-seen-fruit-bat-fellatio-now-fruit-bat-cunnilingus/
17.Video-SciShow-https://www.youtube.com/watch?v=aQxZFGuDU_s
18.https://bmcbiol.biomedcentral.com/articles/10.1186/1741-7007-4-18
