Bruksizm (Diş Sıkma) ikiye ayrılır
Dişlerinizi sıkmak ve gıcırdatmak, öfke, korku veya strese karşı yaygın bir istemsiz tepkidir. Bazı insanlarda bu tepki,herhangi bir stres etkenine ani tepki vermeselerde gün boyunca farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Bunlardan bir taneside istemsiz diş gıcırdatma, bruksizm olarak bilinir.
Bruksizm gün boyunca veya uykuda olabilir, ancak insanların uyurken dişlerini gıcırdattıklarını bilme olasılıkları çok daha düşüktür. Uyku bruksizmi atakları sırasında uygulanan kuvvet nedeniyle,bu eylem dişler ve çene için ciddi problemler oluşturabilir ve etkisini azaltmak için tedavi gerektirebilir.
Uyku Bruksizmi Nedir?
Uyku bruksizmi, uyku sırasında meydana gelen diş gıcırdatmadır. Uyku bruksizmi ve uyanıkken bruksizm , fiziksel eylem benzer olsa da farklı kategoride kabul edilir.Los Angeles'taki Cedars-Sinai Pain Center`de uzman diş hekimi Katayoun Omrani, iki tür bruksizm olduğunu söylüyor: uyanıkken bruksizm ve uyku bruksizmi. İki türü kıyasladığımızda, uyanıkken bruksizm daha yaygın görülmektedir.
Uyku bruksizmindeki en önemli sorun, insanların uyurken dişlerini gıcırdattıklarını fark etmelerinin çok daha zor olmasıdır. Buna bağlı olarak, uyuyan kişi ısırma kuvvetinin farkında değildir, bu nedenle 250 pound'a kadar kuvvet uygulayarak dişlerini daha kuvvetli sıkar ve gıcırdatır.
Uyku Bruksizminin Belirtileri Nelerdir?
Uyku bruksizminin ana
semptomu, uyku sırasında istemsiz diş sıkma ve gıcırdatmadır. Hareketler
çiğnemeye benzer ancak genellikle daha fazla kuvvet uygulanır.
Uyku
bruksizmi olan kişiler tüm gece boyunca dişlerini gıcırdatmazlar. Bunun
yerine, sıkma ve gıcırdatma evreleri vardır. Hastalar gece boyunca az
atak geçirebilir yada tersine 100'e kadar çıkabilir.Bu evrelerin sıklığı
genellikle tutarsızdır ve diş gıcırdatma her gece gerçekleşmeyebilir.
Uyku
sırasındaki birtakım ağız hareketleri normaldir. İnsanların %60 ı ara
sıra ritmik çiğneme kas aktiviteleri (RMMA) olarak bilinen çiğneme
benzeri hareketler yapar, ancak uyku bruksizmi olan kişilerde bu
hareketler daha sık ve kuvvetli gerçekleşir.
Uyku bruksizminin çoğu,
uyku döngüsünün erken dönemlerinde, REM olmayan uykunun 1. ve 2.
evrelerinde gerçekleşir. REM uykusu sırasında gerçekleşme yüzdesi ise çok düşüktür.
Geceleri dişlerini gıcırdatan kişilere, bir
aile üyesi veya yatak partneri tarafından bildirilmesse semptomun
farkında olmamaları gayet normaldir. Bununla birlikte, başka semptomlarda uyku
bruksizminin bir göstergesi olabilir.
Çene ve boyun
ağrısı, diş gıcırdatmanın sık görülen belirtileridir. Bunlar, bruksizm
atakları sırasında bu kasların gerilmesiyle oluşur.Sabahları hissedilen gerilim baş
ağrılarıda başka bir potansiyel
semptomdur. Dişlerde açıklanamayan hasarlarda, gece diş sıkma ve gıcırdatma
belirtisi olabilir.
Uyku Bruksizmi Ne Kadar Yaygındır?
Uyku bruksizmi çocuklarda, ergenlerde ve genç erişkinlerde orta yaşlı ve yaşlı erişkinlere göre daha yaygındır. Kaç kişinin uykuda bruksizm olduğunu tam olarak bilmek zordur çünkü pek çok kişi dişlerini gıcırdattığının farkında bile değildir.
Çocuklarda uyku bruksizmi ile ilgili istatistikler, tespit edilmesi en
zor olanıdır. Araştırmalar, çocukların yaklaşık %6 ila
%50'arasında gece diş gıcırdatma yaşadığını göstermiştir. Dişleri çıkar
çıkmaz çocukları etkileyebilir, bu nedenle bazı bebekler ve küçük
çocuklar dişlerini gıcırdatabilir.
Ergenlerde uyku bruksizmi
prevalansının %15 civarında olduğu tahmin edilmektedir. Orta yaşlı
yetişkinlerin yaklaşık %8'i ve yaşlı yetişkinlerin sadece %3'ünün uyku
sırasında dişlerini gıcırdattığı tahminine göre yaşın ilerlemesi ile birlikte daha
az görüldüğü varsayılıyor.
Uyku Bruksizminin Sonuçları Nelerdir?
Uyku bruksizmi uzun
vadede dişlere önemli ölçüde zarar verebilir Dişler ağrılı,
aşınmış hale gelebilir. Diş kronları, dolgular ve
implantlar da zarar görebilir.
Diş gıcırdatma, temporomandibular
eklem (TMJ) olarak bilinen alt çeneyi kafatasına bağlayan eklemle ilgili
sorun riskini artırabilir. TME sorunları çiğneme güçlüğüne, kronik
çene ağrısına, çenenin kilitlenmesine ve
diğer komplikasyonlara neden olabilir.
Uyku bruksizmi olan
herkesin ciddi etkileri olmaz. Semptomların kapsamı ve uzun vadeli
sonuçları, gıcırdatmanın şiddetine kişinin dişlerinin dizilişine,
diyetine ve gastroözofageal reflü hastalığı (GERD) gibi dişleri
etkileyebilecek başka rahatsızlıkları olup olmadığına bağlıdır.
Gece
diş gıcırdatma aynı zamanda yatak partnerini de etkileyebilir.
Sıkma ve gıcırdatma sesi rahatsız edici olabilir, bu da yatağı paylaşan
bir kişinin uykuya dalmasını veya istediği kadar uykuda kalmasını
zorlaştırır.
Uyku Bruksizmine Neden Olan Nedir?
Bruksizmin ana tetikleyicisi biliniyor olabilir: Omrani
WordsSideKick.com'daki röportajında nedenini, stres ve kaygıya bağlıyor. Ancak diğer faktörlerde rol oynayabilir. Bunlardan en
önemlisi, Neurology Clinical Practice dergisinde yayınlanan vaka
raporlarına göre, bir tür antidepresan olan
seçici serotonin geri alım inhibitörlerinin (SSRI'lar) kullanılmasıdır.
Her zaman sorduğum soru bu: "Bu ilacı ne kadar süredir kullanıyorsunuz
ve bu ilacı kullanmaya başladığınızdan beri bruksizminizin kötüleştiğini
mi hissediyorsunuz?' diyor Omrani.
Sigara
içmek, çok kafein veya alkol içmek ve asit reflüsü de kişinin bruksizm
riskini artırabileceğini de ekliyor. Uyku apnesinin uyku bruksizmi riskini
artırdığına dair şüphelere rağmen, Sleep and Breathing dergisinde yayınlanan 2020 tarihli bir inceleme, ikisi arasında
kesin bir bağlantı bulamadı.
Bruksizm oldukça yaygın bir
durumdur. Mayo Clinic'e göre yetişkinlerin yaklaşık üçte biri uyanık
bruksizm yaşıyor ve her 10 kişiden birinde uyku bruksizmi var. Bu
insanların çoğu için durum tıbbi bir sorun değil. Ancak bazıları için
boyun ağrısına, çene ağrısına, baş ağrısına, diş eti çizgisinin
çekilmesine ve dişlerde kuron veya diş çekimi gerektirebilecek hasarlara
neden olabilir. Omrani, dişlerdeki sinirlerin o kadar tahriş
olabileceğini, aslında bir kişinin kanal tedavisine ihtiyaç
duyabileceğini söyledi. Bu semptomlar genellikle uyanık bruksizmden
ziyade uyku bruksizmi ile ilişkilidir, diye ekledi.
Uyanık bruksizm tedavisi daha basittir. Omrani, 'Gündüz diş sıkma ile
[insanlara] dişlerini ayrı tutarak ve kendilerine sürekli 'Ben sıkıyor
muyum?' diye hatırlatarak bunu yapmamalarını öğretebilirsiniz. İnsanlar
ayrıca diş sıkmalarını neyin tetiklediğini belirlemek ve stres
yönetimini öğrenmek için bir ağrı psikoloğu ile birlikte çalışabilirler.
Uyurken
diş sıkmanızı fark etmek ve durdurmak imkansızdır, bu nedenle uyku
bruksizmini tedavi etmek farklı teknikler gerektirir. Her şeyden önce,
Omrani, geceleri taktığınız özelleştirilmiş bir ağız koruyucusu gibi bir
diş koruyucu gecelik takmanızı tavsiye etti. Omrani, öğütmeyi
durdurmayacağını, ancak dişleri ve çene kaslarını koruyabileceğini
söyledi. Kişi SSRI kullanıyorsa, farklı bir antidepresana geçmesi
gerekebilir. Ağrı şiddetliyse, hastalara geceleri almaları için kas
gevşetici reçete edilebilir veya gevşemelerine yardımcı olmak için yüz
kaslarına Botox enjeksiyonlarını tercih edebilirler.
Uyku bruksizmi riskini birden
fazla faktör etkiler, bu nedenle insanların neden dişlerini
gıcırdattığının tek bir nedenini belirlemek genellikle mümkün değildir.
Bununla birlikte, belirli risk faktörleri, daha yüksek bir uyku
bruksizmi olasılığı ile ilişkilidir.
Stres bu risk faktörlerinin
en önemlilerinden biridir. Olumsuz durumlarla karşılaştığınızda dişleri
sıkmak yaygın bir tepkidir ve bu, uyku bruksizmi dönemlerine kadar
gidebilir. Diş gıcırdatma ayrıca daha yüksek kaygı seviyelerine bağlı
olduğuna inanılmaktadır.
Araştırmacılar, uyku bruksizminin
genetik bir bileşeni olduğunu ve ailelerden geçebileceğini belirlediler.
Uyku bruksizmi olan kişilerin yarısında bu durumu yaşayan yakın bir
aile üyesi olacaktır.
Diş gıcırdatma bölümleri, değişen uyku
düzenleri veya uykudan kaynaklanan mikro uyarılmalarla bağlantılı
görünmektedir. Çoğu diş gıcırdatma, beyin ve kardiyovasküler
aktivitedeki artışlardan önce gelir. Bu, uyku bruksizmi ile solunumdaki
gecikmelerden dolayı geçici uyku kesintilerine neden olan obstrüktif
uyku apnesi (OSA) arasında bulunan ilişkileri açıklayabilir.
Sigara
içmek, alkol tüketimi, kafein alımı, depresyon ve horlama dahil olmak
üzere çok sayıda başka faktör uyku bruksizmi ile ilişkilendirilmiştir.
Olası nedensel bağlantıları ve bu faktörlerin uyku bruksizmini etkileyip
etkilemediğini ve nasıl etkilediğini daha iyi anlamak için daha fazla
araştırmaya ihtiyaç vardır.
Uyku Bruksizmi Nasıl Teşhis Edilir?
Uyku bruksizmi teşhisi bir
doktor veya diş hekimi tarafından konur, ancak teşhis süreci bakım
sağlayan sağlık profesyonelinin tipine bağlı olarak değişebilir.
Polisomnografi
olarak bilinen bir uyku kliniğinde bir gecede yapılan inceleme, uyku
bruksizmini teşhis etmenin en kesin yoludur. Ancak polisomnografi zaman
alıcı ve pahalı olabilir ve bazı durumlarda gerekli olmayabilir.
Polisomnografi, OSA gibi diğer uyku problemlerini tanımlayabilir, bu
nedenle bir kişinin çeşitli uyku şikayetleri olduğunda özellikle yararlı
olabilir.
Birçok insan için, yatak partnerinden diş gıcırdatma
raporları ile birlikte diş hasarı ve çene ağrısı gibi semptomların
varlığı, bir kişinin uyku bruksizmi olduğunu belirlemek için yeterli
olabilir.
Evde gözlem testleri diş gıcırdatma belirtilerini
izleyebilir, ancak bu testlerin polisomnografiden daha az kesin olduğu
kabul edilir.
Uyku sırasında diş gıcırdatmasını tamamen ortadan kaldıran veya tedavi eden bir tedavi yoktur, ancak birkaç yaklaşım epizodları azaltabilir ve dişlere ve çeneye verilen zararı sınırlayabilir.
Diş gıcırdatan bazı kişilerde herhangi bir semptom görülmez ve tedaviye ihtiyaç duymayabilir . Diğer insanlar semptomlara veya uzun vadeli problemlere ilişkin daha büyük riske sahip olabilir ve bu durumlarda genellikle tedavi gereklidir.
Uyku bruksizmi için en iyi tedavi kişiye göre değişir ve her zaman, bir terapinin yararlarını ve dezavantajlarını hastanın özel durumuna göre açıklayabilecek bir doktor veya diş hekimi tarafından denetlenmelidir.
Stres azaltma
Yüksek düzeyde stres, uyanıkken ve uykudayken
bruksizme katkıda bulunur, bu nedenle stresi azaltmak ve yönetmek için
adımlar atmak diş gıcırdatmasını doğal olarak azaltmaya yardımcı
olabilir.
Stresli durumlara maruz kalmayı azaltmak idealdir,
ancak elbette stresi tamamen ortadan kaldırmak imkansızdır. Sonuç
olarak, birçok yaklaşım, etkisini azaltmak için strese verilen olumsuz
tepkilerle mücadele etmeye odaklanır.
Olumsuz düşünceleri yeniden
çerçeveleme teknikleri, uykusuzluk için bilişsel davranışçı terapinin
(CBT-I) bir parçasıdır, uykuyu iyileştirmeye yönelik bir konuşma
terapisidir ve kaygı ve stresi de ele alabilir. Uyku hijyenini
iyileştirmek ve gevşeme tekniklerini kullanmak, daha kolay uykuya dalmak
için ek faydalar sağlayabilir.
İlaçlar
İlaçlar bazı kişilerin
uyku bruksizmini azaltmasına yardımcı olur. Bu ilaçların çoğu, diş
gıcırdatma ile ilgili kas aktivitesini azaltmak için beyin
kimyasallarını değiştirerek çalışır. Botox enjeksiyonları, kas
hareketini sınırlamanın başka bir yoludur ve daha şiddetli uyku
bruksizmi vakalarında etkinlik göstermiştir.
Çoğu ilacın, bazı
hastalar için onları uygunsuz hale getirebilecek veya uzun vadede
kullanılmasını zorlaştırabilecek yan etkileri vardır. Potansiyel
faydalarını ve yan etkilerini en iyi şekilde anlamak için uyku bruksizmi
için herhangi bir ilaç almadan önce bir doktorla konuşmak önemlidir.
Ağızlıklar
Uyku
bruksizmi nedeniyle dişlerde ve ağızda oluşabilecek hasarı azaltmak
için bazen gece koruyucu olarak adlandırılan çeşitli ağızlıklar ve ağız
koruyucuları kullanılır.
Diş splintleri dişleri kaplayabilir,
böylece taşlamanın zararlı etkisine karşı bir bariyer olur. Splintler
genellikle bir diş hekimi tarafından hastanın ağzı için özel olarak
tasarlanır, ancak aynı zamanda reçetesiz de satılır. Dişlerin sadece bir
bölümünü kaplayabilir veya tüm üst veya alt dişler gibi daha geniş bir
alanı kaplayabilirler.
Mandibular ilerletme cihazları (MAD) dahil
olmak üzere diğer atel ve ağızlık türleri, ağzı ve çeneyi belirli bir
konumda sabitlemek ve sıkma ve gıcırdatmayı önlemek için çalışır. MAD,
alt çeneyi öne tutarak çalışır ve genellikle kronik horlamayı azaltmak
için kullanılır-
Semptom Rölyef
Tedavinin bir diğer bileşeni, uyku bruksizmi ile daha iyi başa çıkmak için semptomları hafifletmektir.
Sakız
ve sert yiyeceklerden kaçınmak, çenenin ağrılı hareketlerini
azaltabilir. Çeneye uygulanan sıcak kompres veya buz paketi ağrıyı
geçici olarak dindirebilir.
Yüz egzersizleri, bazı kişilerin çene
veya boyundaki ağrıyı azaltmasına yardımcı olur. Yüz gevşemesi ve baş
ve boyun bölgesine masaj yapılması kas gerginliğini daha da azaltabilir.
Bir doktor veya diş hekimi belirli egzersizler önerebilir veya
deneyimli bir fizyoterapiste veya masaj terapistine sevk edebilir.
Kaynaklar
-
1.Yap, A. U., & Chua, A. P. (2016). Sleep bruxism: Current knowledge and contemporary management. Journal of conservative dentistry : JCD, 19(5), 383–389. https://doi.org/10.4103/0972-0707.190007
-
2.Hennessy, B. J. (2020, June). Merck Manual Consumer Version: Teeth Grinding (Bruxism). Retrieved August 18, 2020. https://www.msdmanuals.com/home/mouth-and-dental-disorders/symptoms-of-oral-and-dental-disorders/teeth-grinding
-
3.Wetselaar, P., Vermaire, E., Lobbezoo, F., & Schuller, A. A. (2019). The prevalence of awake bruxism and sleep bruxism in the Dutch adult population. Journal of oral rehabilitation, 46(7), 617–623. https://doi.org/10.1111/joor.12787
-
4.Cheifetz AT, Osganian SK, Allred EN, Needleman HL. Prevalence of bruxism and associated correlates in children as reported by parents. J Dent Child (Chic). 2005;72(2):67-73. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16294935/
-
5.Manfredini D, Winocur E, Guarda-Nardini L, Paesani D, Lobbezoo F. Epidemiology of bruxism in adults: a systematic review of the literature. J Orofac Pain. 2013;27(2):99-110. https://doi.org/10.11607/jop.921
-
6.Machado, E., Dal-Fabbro, C., Cunali, P. A., & Kaizer, O. B. (2014). Prevalence of sleep bruxism in children: a systematic review. Dental press journal of orthodontics, 19(6), 54–61. https://doi.org/10.1590/2176-9451.19.6.054-061.oar
-
7.Prado, I. M., Abreu, L. G., Silveira, K. S., Auad, S. M., Paiva, S. M., Manfredini, D., & Serra-Negra, J. M. (2018). Study of Associated Factors With Probable Sleep Bruxism Among Adolescents. Journal of clinical sleep medicine : JCSM : official publication of the American Academy of Sleep Medicine, 14(8), 1369–1376. https://doi.org/10.5664/jcsm.7276
-
8.Hennessy, B. J. (2020, May). Merck Manual Professional Version: Bruxism. Retrieved August 18, 2020. https://www.merckmanuals.com/en-ca/professional/dental-disorders/symptoms-of-dental-and-oral-disorders/bruxism
-
9.A.D.A.M. Medical Encyclopedia. (2018, February 5). TMJ disorders. Retrieved August 18, 2020. https://medlineplus.gov/ency/article/001227.htm
-
10.A.D.A.M. Medical Encyclopedia. (2018, February 5). Bruxism. Retrieved August 18, 2020. https://medlineplus.gov/ency/article/001413.htm
-
11.Wieckiewicz, M., Paradowska-Stolarz, A., & Wieckiewicz, W. (2014). Psychosocial aspects of bruxism: the most paramount factor influencing teeth grinding. BioMed research international, 2014, 469187. https://doi.org/10.1155/2014/469187
-
12.Martynowicz, H., Gac, P., Brzecka, A., Poreba, R., Wojakowska, A., Mazur, G., Smardz, J., & Wieckiewicz, M. (2019). The Relationship between Sleep Bruxism and Obstructive Sleep Apnea Based on Polysomnographic Findings. Journal of clinical medicine, 8(10), 1653. https://doi.org/10.3390/jcm8101653
-
13.Ohayon, M. M., Li, K. K., & Guilleminault, C. (2001). Risk factors for sleep bruxism in the general population. Chest, 119(1), 53–61. https://doi.org/10.1378/chest.119.1.53
-
14.Herrero Babiloni, A., & Lavigne, G. J. (2018). Sleep Bruxism: A "Bridge" Between Dental and Sleep Medicine. Journal of clinical sleep medicine : JCSM : official publication of the American Academy of Sleep Medicine, 14(8), 1281–1283. https://doi.org/10.5664/jcsm.7254
-
15.Lobbezoo, F., Ahlberg, J., Raphael, K. G., Wetselaar, P., Glaros, A. G., Kato, T., Santiago, V., Winocur, E., De Laat, A., De Leeuw, R., Koyano, K., Lavigne, G. J., Svensson, P., & Manfredini, D. (2018). International consensus on the assessment of bruxism: Report of a work in progress. Journal of oral rehabilitation, 45(11), 837–844. https://doi.org/10.1111/joor.12663
-
16.Oksenberg A, Arons E. Sleep bruxism related to obstructive sleep apnea: the effect of continuous positive airway pressure. Sleep Med. 2002;3(6):513-515. https://doi.org/10.1016/s1389-9457(02)00130-2
-
17.Schwab, R. (2020, June). Snoring - Neurologic Disorders. Retrieved August 26, 2020, from https://www.merckmanuals.com/professional/neurologic-disorders/sleep-and-wakefulness-disorders/snoring
18.https://www.sleepfoundation.org/bruxism
19.https://www.livescience.com/why-grind-teeth.html
20.Video YT-https://www.youtube.com/watch?v=jb6VphMr7ww&t=211s
21.https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5914744/
22.https://www.cedars-sinai.org/blog/teeth-grinding.html
23.https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11332529/
